بریده‌هایی از کتاب موهبت شگفت انگیز خشم

آن‌چه باعث خشم ما می‌شود رفتارهای دیگران نیست، بلکه چیزی درون ماست که به کارهای دیگران واکنش نشان می‌دهد

علت اصلی خشم، تفسیری است که از رفتارهای دیگران داریم.

توجه داشته باشید که ما خشم را سرکوب نمی‌کنیم. خشم به احساس‌هایی مثل غم، آزردگی، ترس، ناکامی و مانند این‌ها بدل می‌شود

خشم، محصول طرز فکر ماست

خشم در حکم وسیله‌ای است برای پیدا کردن نیازهای برآورده نشده.

آن‌چه ما را خشمگین می‌کند فقط رفتار مردم نیست. علت خشم، ارزیابی ما از عملی است که انجام شده. و این ارزیابی هم از نوع مشخصی است.

احساس‌های شما نتیجهٔ برآورده شدن یا نشدن نیازهای شماست، و به هیچ وجه ناشی از کاری که دیگران کرده‌اند یا نکرده‌اند نیست.

خشم در خدمت هدف مشخصی است که زندگی را غنا می‌بخشد. زنگ خطری است که هشدار می‌دهد ارتباط شما با ارزش‌هایتان قطع شده و نیازهای شما برآورده نمی‌شود.

من به زندانی‌هایی که می‌خواهند دیگران را بابت کاری که کرده‌اند تنبیه کنند، نشان می‌دهم که این انتقام‌جویی، در حکم التماسی است کج‌ومعوج برای همدلی. نشان می‌دهم که وقتی فکر می‌کنیم می‌خواهیم دیگران را آزار بدهیم، چیزی که در واقع نیاز داریم این است که آن‌ها ببینند چه‌قدر آزرده‌ایم و ببینند رفتارشان چه‌قدر در رنج ما سهیم بوده.

بیرون‌ریزی صرف کافی نیست. من نیاز دارم درکم کنند، نیاز به شنیده شدن دارم، آن هم همدلانه.

عصبانیت، برآورده نشدن نیازهای ماست. مشکل این‌جاست که ما با نیازهایمان در تماس نیستیم. به جای آن که مستقیماً با نیازهایمان مرتبط بشویم، به ذهن‌مان رجوع می‌کنیم و شروع می‌کنیم به فکر کردن به این که دیگران چه عیبی دارند که نیازهای ما برآورده نمی‌شود. قضاوتی که ما نسبت به دیگران داریم ـ و سبب خشم ما می‌شود ـ

این کتاب به صورت خاص از خشم و راهکارهای این الگوی ارتباطی در مواجهه با آن صحبت می‌کند. تعابیری از قبیل مهار، فروخوردن و تدبیر خشم را کنار می‌گذارد و دید جدیدی نسبت به خشم و علت به وجود آمدن آن می‌دهد. به ما می‌آموزد که افراد، حوادث و موضوعات علت خشم نیستند بلکه صرفاً «محرک» اند؛ و قضاوت‌ها و نیازهای برآورده‌نشدهٔ ماست که موجب خشم می‌شوند. این کتاب به ما کمک می‌کند به‌جای سرکوب یا برون‌ریزی مخاطره‌آمیز خشم، آن را به صورت کامل «بیان کنیم»، به گونه‌ای که برآورده شدن نیازهایمان محتمل‌تر شود و در نتیجه، رابطهٔ محبت‌آمیزتری هم با خود و هم با دیگران، و با جهان هستی، داشته باشیم.

«سلام مارشال. یادت می‌آید دفعهٔ قبل که این‌جا بودی، گفتی وقتی از فکر آزار دیگران کیف می‌کنیم یا می‌خواهیم کسی را آزار بدهیم نیاز واقعی ما این است که زجرمان فهمیده شود؟» گفتم: «بله، یادم هست.»

نگرشی که ارتباط بدون خشونت به ما پیشنهاد می‌کند این است که همهٔ این افراد را «انسان» هایی ببینیم که نیازهایی داشته‌اند و در تلاش برای برآورده شدن این نیازها، آن اعمال را انجام داده‌اند. ممکن است من عملی را که به قصد برآورده شدن نیازشان انجام داده‌اند دوست نداشته باشم، ولی می‌توانم تصور کنم که من هم همین نیازها را دارم، و می‌دانم فردی که مثلاً نیاز به امنیت دارد چه حالی دارد.

اگر من بپرم وسط و طرفم را سرزنش کنم، هیچ‌وقت به دردی که پشت همهٔ این‌هاست نخواهیم رسید. نخواهم توانست نیازهایم را به‌تمامی به او ابراز کنم و کاری کنم که او آن‌ها را درک کند. فقط وارد دعوایی می‌شویم که من می‌دانم چه‌طور تمام می‌شود: حتی وقتی هم بِبَرم، احساس خوبی نخواهم داشت. پس، نه، من می‌خواهم آن‌چه در وجودم می‌گذرد به صورت کامل ابراز کنم.

هر چه واضح‌تر بتوانیم نیازهایمان را ابراز کنیم، احتمال این که دیگران به چیزی که می‌خواهیم، با محبت پاسخ بدهند بیش‌تر می‌شود.

خشم احساس باارزشی است. ندای بیدارکننده است. به ما می‌گوید داریم جوری فکر می‌کنیم که کم‌وبیش تضمین می‌کند نیازهایمان برآورده نشود.

چون اگر من فکر کنم طرفم باعث می‌شود من چنین احساسی بکنم، بعید است که خودم را در حین تنبیه او تصور نکنم

مرحلهٔ اول: تشخیص محرک خشم، بدون مخلوط کردن آن با ارزیابی. مرحلهٔ اول رسیدگی به خشم با استفاده از ان. وی. سی، آگاهی از این نکته است که محرک خشم، یا تلنگر آغازکننده، علت خشم نیست. یعنی آن‌چه باعث خشم ما می‌شود رفتارهای دیگران نیست، بلکه چیزی درون ماست که به کارهای دیگران واکنش نشان می‌دهد، و در واقع همین است که باعث خشم ما می‌شود.

از این طرز فکر نهادینه‌شده که شما را عصبانی می‌کند صحبت خواهیم کرد و این که چه‌طور آن را به نیازهایی ترجمه کنید که بر اثر اعمال طرف مقابل برآورده نشده‌اند. سپس خواهیم گفت چگونه از این آگاهی به بازسازی آشتی بین خود و دیگران برسیم.

طرز فکری که منجر به خشم می‌شود، طرز فکری است که می‌گوید آدم‌ها به دلیل اعمال‌شان مستحق عذاب کشیدن هستند. به عبارت دیگر دارم از قضاوت‌های اخلاقی‌مان در مورد دیگران حرف می‌زنم که حاکی از خطاکار بودن، بی‌مسئولیت بودن یا ناشایست بودن است. همهٔ این قضاوت‌ها در کُنه خود حاکی از این است که کسی کاری کرده که نباید می‌کرد، و از این بابت مستحق نوعی توبیخ یا تنبیه است.

محرک آن‌چه در لحظه دارد در من جریان دارد، آن‌چه احساس خشم را در من برمی‌انگیزد، در واقع نیازهای من است؛ اما از آن‌چه نیاز دارم آگاه نیستم چون آگاهی من روی این متمرکز شده که طرف مقابل چه عیبی دارد که نیاز من برآورده نمی‌شود.

می‌گویم آن‌چه در هر لحظه احساس می‌کنیم، نتیجهٔ انتخاب یکی از این چهار گزینه است: آیا انتخاب می‌کنیم برویم سراغ کله‌مان و در مورد طرف مقابل قضاوت کنیم؟ انتخاب می‌کنیم برویم سراغ کله‌مان و در مورد خودمان قضاوت کنیم؟ انتخاب می‌کنیم که همدلانه با نیازهای طرف مقابل مرتبط شویم؟ یا انتخاب می‌کنیم که همدلانه با نیازهای خودمان مرتبط شویم؟

دنیا از حرف خسته شده و به دنبال عمل است.

وقتی در ارتباط بدون خشونت صحبت از این می‌شود که همه را دوست بداریم و به همه محبت کنیم، منظور از «همه»، واقعاً همهٔ کسانی است که وجود دارند. اما چگونه می‌توانیم همه را دوست بداریم؟ چه‌طور می‌شود کسی را که با ماشین جلوی ما پیچیده، مغازه‌داری که کالایی را بالاتر از قیمت درج شده روی آن می‌فروشد، کیف‌قاپی را که به ما حمله کرده، کسی که عزیزمان را کشته یا حتی کسانی را که مرتکب اعمالی شده‌اند که از نظر ما بسیار ناخوشایند است دوست داشت؟ نگرشی که ارتباط بدون خشونت به ما پیشنهاد می‌کند این است که همهٔ این افراد را «انسان» هایی ببینیم که نیازهایی داشته‌اند و در تلاش برای برآورده شدن این نیازها، آن اعمال را انجام داده‌اند.

من با آن‌چه در ذهن این مرد می‌گذرد و با طرز فکرش به هیچ وجه موافق نیستم. اما یاد گرفته‌ام که تمرکز نکردن روی طرز فکرها، باعث می‌شود خیلی بیش‌تر از حضور آدم‌های دیگر لذت ببرم. من یاد گرفته‌ام اگر آن‌چه را که در دل آدم‌ها می‌گذرد بشنوم و گرفتار چیزهایی که از کله‌شان بیرون می‌آید نشوم، از زندگی لذت خیلی بیش‌تری خواهم برد

برخی مطالعات نشان داده‌اند آن نوع برنامه‌های مدیریت خشم که صرفاً شرکت‌کننده‌ها را تشویق به تخلیهٔ خشم، مثلاً با ضربه زدن به بالش و غیره می‌کنند، فقط موجب به سطح آمدن خشم می‌شوند و در واقع شرکت‌کننده‌ها را مستعدتر می‌کنند که بعدها خشم خود را به صورت‌هایی که برای خودشان و دیگران خطرناک است بروز بدهند.

ما با استفاده از ان. وی. سی، می‌خواهیم به نیازی برسیم که ریشهٔ خشم ماست، و بعد آن نیاز را محقق کنیم.

نگرشی که ارتباط بدون خشونت به ما پیشنهاد می‌کند این است که همهٔ این افراد را «انسان» هایی ببینیم که نیازهایی داشته‌اند و در تلاش برای برآورده شدن این نیازها، آن اعمال را انجام داده‌اند. ممکن است من عملی را که به قصد برآورده شدن نیازشان انجام داده‌اند دوست نداشته باشم، ولی می‌توانم تصور کنم که من هم همین نیازها را دارم، و می‌دانم فردی که مثلاً نیاز به امنیت دارد چه حالی دارد. با این روش خیلی بهتر می‌توانم دیگران را درک و احیاناً راهی برای دوست داشتن‌شان پیدا کنم.

می‌آموزد که افراد، حوادث و موضوعات علت خشم نیستند بلکه صرفاً «محرک» اند؛ و قضاوت‌ها و نیازهای برآورده‌نشدهٔ ماست که موجب خشم می‌شوند.