بریده‌هایی از کتاب شعلۀه حضور و مدیتیشن

در صورتی می‌توانید آزار نبینید که هیچ تصویری از خود نداشته باشید. آیا اهمیت و ضرورت در رابطه بودن به‌معنای واقعی را درک کرده‌اید ــ رابطه‌ای که در آن ذهن مشغول نیست، بلکه آرام است؟ هنگامی که ذهن مشغول نیست، از آزادی فوق‌العاده‌ای برخوردار است؛ زیبایی‌های بزرگی را می‌بیند. ولی ذهن کوچک و متظاهر ما، ذهن حقیر و دست‌دوم ما همیشه مشغول به چیزی است؛ مشغول به دانش است؛ می‌اندیشد که این چیز یا آن چیز بشود؛ به حاصل کردن می‌اندیشد؛ مدام درگیر بحث و مجادله است؛ هرگز آرام نمی‌گیرد؛ هرگز یک ذهن آزاد و بی‌مشغله نیست. هنگامی که ذهن فارغ از هر گونه مشغله است، از بطن آن فراغت هوش فوق‌العاده‌ای متبلور می‌گردد که فکر هرگز نمی‌تواند جوهر و محتوای آن‌را درک کند؛ آن‌را داشته باشد. ۳۱ اکتبر ۱۹۸۲

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

اگر من مدام در این اندیشه‌ام که می‌خواهم یک استاد زبردست در نجاری بشوم، باید جنس و ماهیت انواع چوب‌ها را بشناسم، باید ابزار نجاری و نحوه استفاده از آن‌ها را بشناسم؛ باید بدانم که چگونه باید قطعات جدا را بدون استفاده از میخ به هم وصل کنم و غیره. این‌ها ذهن مرا به خود مشغول می‌دارند. اگر من عصبی و بیمار باشم ذهنم مدام به سکر می‌اندیشد؛ به این می‌اندیشد که چگونه می‌توانم یک سیاستمدار برجسته و موفق بشوم و غیره. پس من که مدام به چیزی مشغولم چگونه می‌توانم مشاهده کنم؟ آیا ممکن است ذهنی داشت که تمام اوقات مشغول نباشد؟ وقتی من می‌خواهم صحبت کنم یا وقتی می‌خواهم چیزی بنویسم ذهنم مشغول است؛ ولی بقیه اوقات چرا ذهن من باید مشغول باشد!؟ کامپیوترها می‌توانند برنامه‌ریزی شوند، همان‌گونه که ذهن ما انسان‌ها برنامه‌ریزی شده است. کامپیوترها می‌توانند از ما انسان‌ها سریع‌تر و دقیق‌تر چیز یاد بگیرند و به نوعی حتی فکر کنند. می‌توانند با یک استاد شطرنج بازی کنند. کامپیوتر می‌تواند کارهای فوق‌العاده‌ای انجام دهد. کامپیوتر برنامه‌ریزی شده است ــ متوجه‌اید؟ می‌فهمید؟ می‌تواند چیزهایی کشف کند؛ ماشین‌های جدیدی اختراع کندــ ماشین‌هایی که می‌توانند از خود آن ماشین اولیه بهتر برنامه‌ریزی کنند؛ یا حتی ماشینی «هوشمند» اختراع کند. نمی‌دانم چه بر سر انسان خواهد آمد هنگامی که کامپیوترها همه امور را برعهده می‌گیرند.

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

مشاهده مانند شعله‌ای است که همه آزارهای روحی، احساس آزردگی، نفرت و همه ناپاکی‌ها را می‌سوزاند، بر باد می‌دهد.

من امروز ایمنم؛ ولی فردا ممکن است ایمن نباشم. از این جریان ترس در وجود من برانگیخته می‌شود. پس زمان به علاوه فکر مساوی است با ترس.

مدیتیشن یعنی خود را در بیرون از جریانات پوچ زندگی قرار دادن و از بیرون آن‌را نگریستن

زمانی با بعضی از دوستان در کوه‌های هیمالیا بودیم. عده‌ای کاهن داشتند از کوه پایین می‌رفتند و سرودهای مذهبی خاص خودشان را می‌خواندند. ابدا به درخت‌های اطراف خود نگاه نمی‌کردند؛ به زیبایی زمین، به زیبایی آسمان آبی، پرندگان، گل‌ها، و جریان آب‌ها نگاه نمی‌کردند. فقط در فکر رستگاری خودشان بودند، با مشغولیت‌های خاصّ خودشان. و این رسم و سنّت هزاران سال است که استمرار دارد. این تصوّر غلط وجود دارد که فردی که خود را مذهبی فرض می‌کند باید هر نوع زیبایی را کنار بگذارد و زندگی‌اش یک زندگی ملال‌آور و بدون احساس زیبایی‌شناسی باشد.

همه ما نوع انسانیم ــ نه هندو، بودایی یا روسی. این کلمات جداکننده بر چسب‌هایی است که پشت آن‌ها معنا و محتوایی وجود ندارد.

جهان برای بودن خودش علت و توجیه ندارد؛ فقط هست. این یک واقعیت علمی است. ولی ما موجودات انسانی در چمبره «علت» ها گرفتار آمده‌ایم.

فکر و زمان بخشی از ترس‌اند.

این‌که من دیگری را مجبور کنم تا به طریق خاصّی بیندیشد نوعی خشونت است.

«خوب» ضد «بد» نیست. اگر «خوب» از بطن «بد» زاده شده باشد در آن صورت «خوب» محتوای «بد» را نیز در خود دارد.

آیا من می‌توانم زندگی خود را طوری پیش ببرم که در آن کنترل وجود نداشته باشد؟ چنین زندگی‌ای در صورتی قابل تحقق است که با تمام توجه و ادراک روشن تمام فکرهایی را که از ذهنتان می‌جوشد مشاهده کنید ــ نه این‌که خود را به جریان فکرها بسپارید. هنگامی که چنین توجه کاملی در کار است، می‌بینید که زندگی‌تان از هر گونه تضاد آزاد گشته است ــ تضاد که نتیجه کنترل است. و این یعنی آزادی کامل به‌معنای واقعی. و برای تحقق آن حقیقتی که جاودانه است، انسان باید در آزادی کامل باشد.

هنگامی که شما این واقعیت را ببینید که تنها «آن‌چه هست» وجود دارد؛ و این واقعیت را با تمام انرژی خود مشاهده کنید، می‌بینید «آن‌چه هست» ارزش، اهمیت و اعتباری ندارد؛ به کلّی غیر موجود است؛ غیر واقعی است.

در این کشور مردم به طور عجیبی نسبت به مسایل بی‌تفاوت شده‌اند؛ در رخوت و سستی فرورفته‌اند. به اوضاع وخامت‌بار جامعه بی‌اعتنا شده‌اند، و تنها به فکر نجات خودشان هستند؛ در بند شادی‌های حقیرانه خودشان هستند.

ساختمان روانی ما مبتنی بر فکر است.

«من آزار دیده‌ام» ــ آزارهای فیزیکی و جسمی نه، بلکه آزارهای روانی و درونی ــ منظورتان چیست؟ آن چیست که آزار دیده است؟ آیا تصویری نیست که از خودتان دارید؟ همه ما تصاویری از خود داریم. شما مرد بزرگ یا کوچکی هستید؛ سیاستمدار بزرگی هستید با همه غرورها، کبرها، احساس قدرت، منصب و موقعیت. این‌ها تشکیل تصویری را می‌دهند که شما از خودتان دارید. خواه شما درجه دکترا داشته باشید یا خانه‌دار ساده‌ای باشید، تصویری متناسب با آن نیز از خود دارید. همه ما تصویری از خود داریم. این یک واقعیت غیر قابل بحث و انکار است. آن‌چه این تصویر را ایجاد کرده فکر است. و آن‌چه اکنون آزار می‌بیند همان تصویر است.

ما از آزاد بودن بیزاریم، طفره می‌رویم؛ زیرا از آزاد بودن، از تنها بودن و مشغول نبودن هراس داریم.

نحوه زندگی، نحوه اندیشیدن، نحوه اعمال و رفتار ما به‌طور عجیبی درهم ریخته و بی‌نظم است. و ذهنی که اسیر آشفتگی و بی‌نظمی است، چگونه می‌تواند نظمی را که حاکم بر کل عالم هستی است درک کند؟

هنگامی که شما خود را می‌پایید و نسبت به خود توجه دارید، هنگامی که به چگونگی سخن گفتن، چگونگی خوردن، راه رفتن، نفرت ورزیدن، رشک ورزیدن و تمام حرکات و رفتار خود توجه دارید و از طریق این توجه گسترده، محدود ناشده و انتخاب ناشده نسبت به تمامیت هستی خویش شناخت و آگاهی می‌یابید، عملاً در کیفیت مدیتیشن هستید.

خودت را به امواج بسپار بی‌آن‌که حتی شنا بدانی. زیبایی مدیتیشن در آن است که هرگز ندانی در کجا هستی، به کجا می‌روی و پایان چیست.

سلامت یعنی رهایی از هر نوع تجربه.

سلامت یعنی رهایی از هر نوع تجربه. یعنی ذهنی که تحت تأثیر چنین بودن و چنان نبودن نیست.

مدیتیشن حالتی از ذهن است که در آن هیچ تصور یا فرمولی وجود ندارد.

ما انسان‌هایی هستیم رنج‌دیده و پرآزار؛ در حالی‌که لبخندی دروغین بر لب داریم درونمان پر از رنج است. اگر شما می‌توانستید تنها و در سکوت در آن جنگل‌ها یا بر روی تپه‌ها یا در ساحل دریا قدم بزنید می‌توانستید دریابید که مدیتیشن یعنی چه.

در مدیتیشن فکر باید کاملاً در غیبت باشد. این غیبت یعنی اساس و بنیان مدیتیشن.