بریده‌هایی از کتاب ذهن استراتژیست

فرصت‌ها هیچ‌گاه از بین نمی‌روند، بلکه از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شوند

تفاوت مهارت تفکر استراتژیک با مهارت تفکر چیست؟ تفکر به معنای اندیشیدن دربارهٔ همهٔ مسائل و تصمیم‌گیری دربارهٔ آنهاست. به‌عبارت‌دیگر، تفکر محدودیتی ندارد، اما تفکر استراتژیک بی‌رحم است. در تفکر استراتژیک، فقط به متغیرهای استراتژیک فکر می‌کنیم (تحلیل استراتژیک) و فقط گزینه‌هایی را برمی‌گزینیم که تأثیر اساسی در نتایج کلیدی عملکرد دارند (تصمیم استراتژیک). تفکر استراتژیک متمرکز بر و منحصر به موضوعات و مسائل کلیدی است. این تمرکز توجه را از عوامل فرعی و جزئی بازمی‌دارد و به‌سوی مسائل کلی هدایت می‌کند

وقتی همه‌چیز مهم پنداشته شود، هیچ‌چیز مهم نیست.

آن‌قدر شکست خوردم تا راه شکست دادن را آموختم.

در زندگی، تعداد محدودی بله در اختیارمان قرار دارد و پیش از به‌کارگیری‌شان، باید با تعداد بی‌شماری نه از آنها محافظت کنیم!

پیشکش قدم های او که روزی خواهد آمد

آینده از آن کسانی است که به آن می‌اندیشند، نه کسانی که فقط به انتظار آن می‌نشینند.

مدیران اثربخش در زمان حال زندگی می‌کنند، اما همیشه به فکر آینده‌اند.

پیروزی یعنی تا دستیابی به موفقیت نهایی توانایی مواجهه با شکست‌های متعدد و احتمالی را بدون از دست دادن اشتیاق برای موفقیت داشته باشیم.

تفکر استراتژیک مهارتی ذهنی است که با افزایش توان تحلیل و تصمیم‌گیری استراتژیک، تأثیر اساسی در نتایج کلیدی عملکرد می‌گذارد.

تفکر استراتژیک فقط مفهومی برای مدیران سازمان‌های تجاری نیست؛ انسان‌ها در هر سطحی، حتی درزمینهٔ زندگی شخصی‌شان، نیازمند اتخاذ تصمیم‌ها و انتخاب‌های استراتژیک‌اند.

نتایج کلیدی عملکرد در سطح دولت‌ها و ملت‌ها بر مبنای شهروندان تعیین می‌شوند. چهار مؤلفه شامل رفاه اقتصادی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و امنیت عمومی تعیین‌کنندهٔ نتایج کلیدی عملکرد در این سطح‌اند و شاخص‌هایی مانند ضریب جینی، شاخص توسعهٔ انسانی، شاخص برابری جنسیتی و شاخص ادراک فساد از شاخص‌های سنجش نتایج کلیدی عملکرد در سطح ملی به شمار می‌آیند. اگر عالی‌ترین مقام اجرایی کشور در انتهای دوران مسئولیتش از اجرای هزاران پروژه صحبت کند، اما قادر به اثبات نتایج این پروژه‌ها روی رفاه اقتصادی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و امنیت عمومی نباشد، نمی‌توان او را موفق دانست و در تاریخ از او به‌عنوان کسی که به موفقیت استراتژیک دست یافته است یاد نخواهد شد.

همهٔ ما در هر سطحی به تفکر استراتژیک نیاز داریم -چه سرباز باشیم یا سردار، خانه‌دار باشیم یا استاندار، رئیس مدرسه باشیم یا رئیس‌جمهور، دبیر انشا باشیم یا دبیرکل سازمان ملل متحد. تفکر استراتژیک کمک می‌کند هوشمندانه اهداف حیاتی زندگی شخصی، سازمانی یا ملی خود را انتخاب کنیم و سپس با تمرکز پویا بر این اهداف، ابزارهای دستیابی به آنها را به کار بگیریم.

بنابراین، به بیان ساده: تفکر استراتژیک مهارتی ذهنی است که با افزایش توان تحلیل و تصمیم‌گیری استراتژیک، تأثیر اساسی در نتایج کلیدی عملکرد می‌گذارد.

تفکر استراتژیک نه در دام عمل‌گرایی کور می‌افتد و نه به ایدئال‌گرایی رؤیایی معتقد است. عمل‌گرایی کور یعنی بدون اندیشه دست به عمل بزنیم و ایدئال‌گرایی رؤیایی یعنی برای هر حرکتی به دنبال طرح دقیق، جزئی و کاملاً بهینه باشیم. اولی به هرچه باداباد منتهی می‌شود و دومی به ناکجاآباد! تفکر استراتژیک رویکرد تجربی-آزمایشی را اتخاذ می‌کند و با مبادرت به تجربه‌های کوچک و کنترل‌شدهٔ هدفمند (یعنی همان آزمایش) به برداشت‌های جدید از محیط می‌رسد.

تفکر به معنای اندیشیدن دربارهٔ همهٔ مسائل و تصمیم‌گیری دربارهٔ آنهاست. به‌عبارت‌دیگر، تفکر محدودیتی ندارد، اما تفکر استراتژیک بی‌رحم است. در تفکر استراتژیک، فقط به متغیرهای استراتژیک فکر می‌کنیم (تحلیل استراتژیک) و فقط گزینه‌هایی را برمی‌گزینیم که تأثیر اساسی در نتایج کلیدی عملکرد دارند (تصمیم استراتژیک). تفکر استراتژیک متمرکز بر و منحصر به موضوعات و مسائل کلیدی است. این تمرکز توجه را از عوامل فرعی و جزئی بازمی‌دارد و به‌سوی مسائل کلی هدایت می‌کند. پرداختن به جزئیات مانند آن است که در عرشهٔ کشتیِ درحال غرق شدن تایتانیک، به مرتب کردن میزوصندلی‌های به‌هم‌ریخته بپردازیم، درحالی‌که موضوعات و اولویت‌های حیاتی دیگری وجود دارد.

هنگامی‌که سازمان‌ها با امواج پی‌درپیِ تهدیدهای پیش‌بینی‌نشده روبه‌رویند، استراتژی نقش قطب‌نمایی را ایفا می‌کند که سازمان را از دل طوفان‌ها و تلاطم به‌سلامت عبور می‌دهد. این قطب‌نما، ضمن جهت‌دهی به مسیر سازمان، منفعت‌های بالقوه و نهفته در دل تهدیدها را در دسترس سازمان قرار می‌دهد.

کتاب ذهن استراتژیست یک آموزهٔ اصلی دارد و آن اینکه باید با استفاده از پرسش‌های استراتژیک، ذهن خود را به «استراتژیک» اندیشیدن عادت داد

صفت استراتژیک به معنی تأثیرگذاری اساسی در نتایج کلیدی عملکرد است. برای مثال، اگر خروجی یک تصمیم را انتخابی استراتژیک بدانیم، یعنی آن تصمیم برای تأثیرگذاری اساسی در نتایج کلیدی عملکرد اتخاذ شده است. اگر گفته شود که مذاکرهٔ امروز مذاکره‌ای استراتژیک است، یعنی اگر این مذاکره خوب پیش برود و به موفقیت برسد، تأثیری اساسی در نتایج کلیدی عملکرد خواهد داشت.

دارای نگرش خلاق است: تفکر استراتژیک آینده‌ها و گزینه‌های بدیل متفاوتی خلق می‌کند. ایده‌یابی و ایده‌پردازی خاصیت درونی تفکر استراتژیک است.

دارای نگرش سیستمی است: تفکر استراتژیک نگاهی عقاب‌گونه دارد و محدود و مقید به یک واحد یا یک سازمان نیست. این نگاه عقاب‌گونه نقطهٔ مقابل نگاه مرغ خانگی است. مرغ خانگی فقط پیرامون خود را می‌بیند و توجهی به زمین‌های مجاور (متغیرهای دیگر) و تأثیر همسایگان (رابطهٔ بین متغیرهای مختلف) ندارد.

دارای نگرش انتقادی است: تفکر استراتژیک نگاهی موشکافانه و پرسش‌گر دارد. این نگرش سبب شکسته شدن چارچوب‌های فکری و مدل‌های ذهنی مرسوم و باز شدن افق‌های جدید در پیش رویمان می‌شود.

باوجودآنکه تفکر استراتژیک کل فرایند مدیریت استراتژیک -یعنی برنامه‌ریزی استراتژیک، پیاده‌سازی استراتژیک و کنترل استراتژیک- را شامل می‌شود، جایگزین هیچ‌یک نیست

یادگیری مهارت تفکر استراتژیک مانند مهارت در رانندگی است: در ابتدا دشوار است که پاهایمان را برای کلاچ و ترمز هماهنگ کنیم، اما پس از مدتی تعجب می‌کنیم که چگونه مسیر خانه تا محل کار را رانندگی کرده‌ایم. بدین‌ترتیب، زمانی هم خواهد رسید که بدون فشار آوردن به خودمان، استراتژیک فکر می‌کنیم و تصمیم‌های استراتژیک می‌گیریم.

تفکر استراتژیک مهارتی ذهنی است که با افزایش توان تحلیل و تصمیم‌گیری استراتژیک، تأثیر اساسی در نتایج کلیدی عملکرد می‌گذارد. موفقیت هر نوع سیستم اجتماعی در هر سطحی وابسته به ظرفیت تفکر استراتژیک در اعضای آن سیستم است.

تفکر استراتژیک معادل دیگری برای تفکر خلاق، تفکر سیستمی یا تفکر انتقادی نیست، اگرچه ممکن است همه یا بخشی از ویژگی‌های دیگر سبک‌های تفکر را داشته باشد.

تفکر استراتژیک فقط مفهومی برای مدیران سازمان‌های تجاری نیست؛ انسان‌ها در هر سطحی، حتی درزمینهٔ زندگی شخصی‌شان، نیازمند اتخاذ تصمیم‌ها و انتخاب‌های استراتژیک‌اند.

یکی از مهم‌ترین کارکردهای استراتژیْ شناخت منفعت‌های بالقوه (فرصت‌ها و ظرفیت‌های کسب منفعت) و بهره‌گیری از آنها برای دستیابی به منفعت‌های بالفعل استراتژیک است

شکارچی مدت زمان زیادی برای یافتن هدف ارزشمند صرف می‌کند، روش شکار را با در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمانی خود و ابزارهای در اختیارش تعیین می‌کند، شرایط محیطی را به‌دقت زیر نظر می‌گیرد، از فرصت‌های محیطی برای نزدیک شدن به شکار استفاده می‌کند و در بهترین لحظه برای شکار اقدام می‌کند. سازمان نیز باید مانند شکارچی مدت زمان زیادی را صرف یافتن منفعت‌های استراتژیک بالقوه کند. این منفعت‌ها مقطعی و ناپایدار نیستند، اما ممکن است فرصت دستیابی به آنها آن‌چنان کوتاه باشد که ناآگاهی از ظرفیت‌های درونی و فرصت‌های بیرونی امکان اقدام بهنگام را از سازمان سلب کند. بنابراین، سازمان مانند شکارچی باید مترصد یافتن ظرفیت‌های درونی و فرصت‌های بیرونی باشد، منفعت‌های بالقوه را شناسایی کند و در صدد تبدیل آنها به منفعت‌های بالفعل استراتژیک باشد.

شنولت، که تا ابتدای سال ۲۰۱۸ مدیریت امکس را بر عهده داشت، معتقد است که نباید بحران‌ها را از دست داد: قطع سرمایه‌گذاری روی رشد در طی بحران‌ها کوتاه‌نگری است. این کار شرکت را در دوره‌ای که اقتصاد روبه‌بهبود می‌رود از رقابت دور می‌کند و در بلندمدت هزینه‌های فراوانی به آن تحمیل خواهد کرد.