بریده‌هایی از کتاب هنر رضایت از زندگی

مام علی علیه‌السلام می‌فرماید: روزی را طلب کنید؛ زیرا روزی، برای کسی که آن را طلب کند، تضمین شده است.

انسان‌های موفّق کسانی‌اند که با زندگی خود مشکلی ندارند. اشتباه نکنید! نمی‌گویم «در زندگی» خود مشکلی ندارند؛ بلکه می‌گویم «با زندگی» خود مشکلی ندارند. مشکلْ داشتن در زندگی، یک چیز است و مشکل داشتن با زندگی، چیز دیگر.

وقتی خدا، معنای زندگی شد، انسان به خاطر خدا زندگی می‌کند، به خاطر او تلاش می‌کند و برای رسیدن به او همه سختی‌ها را تحمّل می‌کند. وقتی خدا معنای زندگی شد، انسان می‌داند چرا زنده است و چرا باید زندگی کند و سرانجامش چه خواهد شد. بدین سان، از حیرت و سرگردانی در می‌آید و چون برای عالی‌ترین و بلکه تنها مفهوم حیات زندگی می‌کند، بر خود می‌بالد و احساس رضایت و خشنودی می‌کند.

اگر انسان، خود را با زندگی‌های بهتر مقایسه کند، دچار تلخ‌کامی و احساس ناکامی می‌گردد و از زندگی خود لذّت نمی‌برد.

انسان متعادل، با کمال شهامت می‌پذیرد که ممکن است دیگران چیزهایی داشته باشند که او ندارد؛

ناخشنودی بسیاری از کسانی که از زندگی خود راضی نیستند، نه به دلیل نداری و محرومیت، بلکه به دلیل ناچیز شمردن و اهمیت ندادن به چیزهایی است که دارند.

در بهشت، آنچه را بخواهیم می‌شود؛ اما در دنیا آنچه را می‌شود باید خواست. این، یک اصل در احساس رضایت از زندگی است. امام علی علیه‌السلام در این باره سه جمله پر معنی دارد که می‌فرماید: هرگاه آنچه را خواستی نشد، آنچه را شد، بخواه.

اکنون بهتر می‌توان به عمق کلام امام علی علیه‌السلام دست یافت که می‌فرماید: کسی که دنیا را بشناسد، به خاطر مصیبت‌های آن، غمگین نمی‌شود. حضرت نمی‌فرماید که دنیا باید جای خوشی‌ها باشد و نمی‌فرماید که تصوّر کنید دنیا پر از خوشی و راحتی است؛ بلکه می‌فرماید اگر دنیاشناسی‌تان واقعی باشد، با وجود سختی‌ها و با اقرار به وجود آنها، باز هم احساس ناراحتی و نارضایتی به شما دست نخواهد داد

جالب این‌که بخیل، مالک دارایی خود نیست؛ در حقیقت، او نگهبان اموال ورثه است. روزی انسان همان مقداری است که مصرف می‌کند ونسبت به آنچه ذخیره می‌کند، خزانه‌داری بیش نیست! زحمت «جمع‌آوری» و مشقّت «فقر» و عذاب «نگهداری»، از آنِ بخیل است و استفاده آن، از آنِ دیگران! آیا ارزش آن را دارد؟ امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: بخیل، مال را از خود دریغ می‌دارد و به اندکی از دنیا بسنده می‌کند و همه آن را به وارثانش می‌بخشد.

انسان‌های موفّق کسانی‌اند که با زندگی خود مشکلی ندارند. اشتباه نکنید! نمی‌گویم «در زندگی» خود مشکلی ندارند؛ بلکه می‌گویم «با زندگی» خود مشکلی ندارند. مشکلْ داشتن در زندگی، یک چیز است و مشکل داشتن با زندگی، چیز دیگر. اتفاقا در بیشتر موارد، انسان‌های موفّق با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده‌اند؛ اما احساس‌نارضایتی‌از زندگی‌نداشتند. می‌توان گفت: رضامندی از زندگی یکی از رازهای ناشناخته زندگی انسان‌های موفّق است.

هنر مقایسه نزولی، این است که نقاط مثبت و امیدوارکننده زندگی را آشکار می‌سازد و در برابر دید فرد قرار می‌دهد. این، کارکرد روانی مقایسه نزولی است.

رضایت از زندگی یک احساس درونی است و هر چند، منقطع از دنیای خارج و واقعیت‌های بیرونی نیست و می‌تواند تحت تأثیر آنها باشد، اما وابسته به آن نیز نیست و این امکان وجود دارد که در بدترین شرایط نیز بتوان از زندگی، احساس رضایت داشت.

آگاه باشید که برای هر کس، روزی‌ای هست که به ناچار به او می‌رسد. پس اگر کسی به آن راضی باشد، مایه برکت او شده و نیازهایش را فرا می‌گیرد، و کسی که به آن راضی نباشد، مایه برکت او نشده و نیازهایش را فرا نمی‌گیرد.

پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در این باره می‌فرماید: در دنیا مهمان باشید... می‌سازید آنچه را ساکن نمی‌شوید و جمع می‌کنید آنچه را نمی‌خورید و آرزو می‌کنید آنچه را به دست نمی‌آورید

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: حریص از دو چیز، محروم می‌شود و دو چیز، گریبان‌گیر او می‌شود: از قناعت محروم می‌شود، پس به بی‌آسایشی مبتلا می‌گردد و از رضایت، محروم می‌شود، پس به بی‌یقینی مبتلا می‌گردد.

امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: در شگفتم از بخیل که به سوی فقر و ناداری‌ای که از آن گریزان است، می‌شتابد و توانگری و ثروتی را که در پی آن است، از دست می‌دهد. او در دنیا مانند تهی‌دستان به سر می‌برد و در آخرت، همچون توانگران، حسابرسی می‌شود.

اگر انسان زندگی را سخت نگیرد و آنچه را هست بپذیرد، اولاً توان واکنش مثبت را به دست می‌آورد و ثانیا در یک آرامش خاصی زندگی خواهد کرد.

اگر باور کنیم، راحت زندگی می‌کنیم اگر بدانیم روزی ما تعیین شده است و هیچ کس نمی‌تواند از آن بکاهد و هیچ قدرتی نمی‌تواند مانع آن شود، آن گاه احساس راحتی می‌کنیم و می‌توانیم از زندگی خود لذّت ببریم. امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: کسی که مطمئن باشد آنچه خدا برای او مقدر کرده، فوت نمی‌شود، دلش آرام می‌گیرد

این جا دنیاست! همیشه به یاد داشته باشید که این جا دنیاست و بهشت نیست. افراد ناراضی معمولاً کسانی‌اند که از دنیا انتظار بهشت را دارند. اگر انسان از دنیا انتظار بهشت داشته باشد، میان انتظارات و واقعیت‌های زندگی، ناهماهنگی به وجود خواهد آمد و این ناهماهنگی، به ناکامی می‌انجامد و ناکامی، فشار روانی (تنیدگی) انسان را به شدت افزایش می‌دهد و در نتیجه، موجب احساس نارضایتی از زندگی می‌گردد. اما اگر دنیا را آن گونه که هست بشناسیم و بپذیریم و بر اساس شرایط موجود، به برنامه‌ریزی و فعّالیت بپردازیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که به رضایت از زندگی دست یابیم. در بهشت، آنچه را بخواهیم می‌شود؛ اما در دنیا آنچه را می‌شود باید خواست. این، یک اصل در احساس رضایت از زندگی است.

انسان متعادل، با کمال شهامت می‌پذیرد که ممکن است دیگران چیزهایی داشته باشند که او ندارد؛

انسان متعادل، با کمال شهامت می‌پذیرد که ممکن است دیگران چیزهایی داشته باشند که او ندارد؛

بخش بسیاری از سخت شدن زندگی، مربوط به «سخت‌گیری» ماست، نه وجود مشکلات. گاهی وقت‌ها آن قدر زندگی را سخت می‌گیریم که غیر قابل تحمّل جلوه می‌کند و حال آن‌که واقعیت، چیز دیگری است. زندگی، آن قدر هم که می‌پنداریم، سخت و دشوار نیست. همیشه واقعیت، تحمّل‌پذیر است؛ اغراق کردن ما است که شدت درجه دشواری را بالا می‌برد. بنابراین، یکی از کلیدهای رضایت از زندگی، «راحت گرفتن زندگی» است. راحتی زندگی را باید در خودمان جستجو کنیم.

اگر نگرش انسان به زندگی، واقع‌گرایانه باشد، انتظارات او از زندگی نیز واقع‌گرایانه خواهد بود و در پی آن، احساس او از زندگی نیز واقع‌بینانه خواهد شد. شاید بتوان گفت که «هماهنگی انتظارات با واقعیت‌ها» شرط اصلی شاد زیستن و رضایت از زندگی است. ناهماهنگی میان انتظارات و واقعیت‌ها، موجب دوگانگی شده، تضادهای بنیادینی به وجود می‌آورد که زیان آن، جبران‌ناپذیر است.

رضامندی، بستر موفقیت و کامیابی است. هیچ انسان موفّقی نیست که از هنر «رضایت از زندگی» برخوردار نباشد.

احساس، ناشی از تفکر انسان است

راه رضایت از زندگی و راز شاد زیستن، شناخت واقعیت‌ها و گریز از تخیلات و توهّمات است. باید دنیا را آن‌گونه که هست، شناخت

برای رضایت‌بخش کردن زندگی، لازم نیست دنیا را تغییر دهیم و یا دنیای دیگری را آرزو کنیم و بیافرینیم. می‌توان در همین دنیای ناپایدار، راحت زندگی کرد؛ به شرط آن‌که راه آن را بدانیم و یکی از راه‌های آن، دل نبستن به دنیاست

در دنیا مهمان باشید... می‌سازید آنچه را ساکن نمی‌شوید و جمع می‌کنید آنچه را نمی‌خورید و آرزو می‌کنید آنچه را به دست نمی‌آورید.

امام صادق علیه‌السلام در این باره به مفضل بن عمر می‌فرماید: ای مفضل! از آفرینش و آماده‌سازی حکیمانه و مدبّرانه اشیا برای رفع نیاز انسان، درس عبرت بگیر. برای او غلاّت، آفریده شده، ولی او باید آنها را آرد کند و آرد را خمیر سازد و با آن، نان بپزد. برای پوشاکش پشم آفریده شده، ولی او باید آن را بزند و بریسد و ببافد. برای او درخت آفریده شده، ولی باید آن را بکارد و آبیاری کند و مراقب آن باشد. داروها برای درمان بشر پدید آمده‌اند، ولی او باید آنها را از زمین برگیرد و با مواد دیگر، مخلوط کند و داروی شفابخش بسازد. دیگر اشیا را نیز همین‌گونه می‌یابی.

دارایی و برخورداری فقط به مال نیست. چیزهای بسیار دیگری مثل همسر و فرزند صالح هم هستند که جزو دارایی‌های زندگی محسوب می‌شوند و ما زمانی از وجود آنها لذّت می‌بریم که قدر آنها را بدانیم. نعمت ناشناخته و پنهان، لذّتی هم به ارمغان نمی‌آورد. ثروت‌های واقعی زندگی را باید بشناسیم، تا از وجود آنان لذّت ببریم.