ماریو پوزو
زندگینامه و معرفی کتاب‌های ماریو پوزو
ماریو پوزو نویسنده و فیلمنامه‌نویس آمریکایی است که بیشتر به‌خاطر رمان پدرخوانده (۱۹۶۹) شناخته می‌شود. او در این اثر با نگاهی واقع‌گرایانه به زندگی مافیا، تأثیر عمیقی بر ادبیات و سینما گذاشته است. پوزو در آثارش شخصیت‌های پیچیده‌ای خلق کرده و نقدهایی بر فساد اجتماعی و اقتصادی جامعه‌ی آمریکایی ارائه داده است. پدرخوانده نه‌تنها یک اثر ادبی است؛ بلکه فیلم آن نیز تأثیر زیادی بر تصویرسازی مافیا بر روی فرهنگ عامه گذاشته است.
بیوگرافی ماریو پوزو
ماریو فرانسیس پوزو (Mario Francis Puzo) در سال ۱۹۲۰ در منهتن نیویورک به دنیا آمد. او عضو یک خانواده‌ی مهاجر ایتالیایی‌تبار بود که اصالتاً از ناپل به آمریکا مهاجرت کرده بودند. او در منهتن بزرگ شد و تحصیلات خود را در «سیتی کالج نیویورک» ادامه داد. با آغاز جنگ جهانی دوم، ماریوی جوان به نیروهای هوایی ایالات متحده پیوست، اما به دلیل ضعف بینایی از حضور در جبهه معاف شد. در عوض، او به عنوان افسر روابط عمومی در آلمان به خدمت رفت، درحالی‌که ایالات متحده هنوز وارد جنگ نشده بود. پس از جنگ، ماریو پوزو نخستین رمان خود را با عنوان «عرصه‌ی تاریک» نوشت و آن را در سال ۱۹۵۵ منتشر کرد. این رمان داستان یک سرباز جوان آمریکایی است که پس از بازگشت از جنگ جهانی دوم، در کشور خود احساس سرگشتگی و ناامیدی می‌کند. او تصمیم می‌گیرد به آلمان سفر کند تا زنی را که در طول جنگ عاشق او شده بود، بیابد و در آنجا زندگی کند. اما عرصه‌ی تاریک زندگی، جایی برای راحتی و آسایش باقی نمی‌گذارد و او مجبور می‌شود برای بقا دست به انتخاب‌های دشوار و ریسک‌های بزرگی بزند.
ماریو پوزو پیش از انتشار نخستین رمان خود، داستان‌های کوتاه می‌نوشت و آن‌ها را در مجلات معتبر آمریکایی چاپ می‌کرد. نخستین رمان او آن‌چنان موفق عمل کرد که نقدهای مثبت بسیاری دریافت کرد. پوزو پس از جنگ جهانی دوم در دانشکده‌ی کلمبیا دوره‌های ادبیات و نویسندگی خلاق را گذراند و همچنین تجربه‌ی روزنامه‌نگاری و نویسندگی داستان‌های کوتاه را به دست آورد.
او که با نگارش رمان اول خود موفقیت اولیه‌ای به دست آورده بود، با انتشار دومین رمانش با عنوان «مهاجر خوشبخت» در سال ۱۹۶۵ نیز با استقبال منتقدان روبه‌رو شد. این اثر مانند رمان نخست، تحت‌تأثیر تجربیات شخصی و محیط پیرامون نویسنده قرار داشت و در آن بسیاری از شخصیت‌ها و موقعیت‌ها به‌نوعی بازتاب زندگی خود ماریو پوزو بودند. اگرچه هر دو رمان با استقبال مثبت منتقدان مواجه شدند، اما از نظر مالی فروش چشمگیری نداشتند و پوزو همچنان با چالش‌های مالی دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد.
ماریو پوزو در تصمیمی هوشمندانه برای رمان بعدی خود به سراغ موضوعی رفت که به خیال خودش، جذابیت بیشتری برای عموم داشت. او سال‌ها بعد در گفت‌وگویی با لری کینگ، مجری مشهور سی‌ان‌ان، اعتراف کرد که هدف اصلی‌اش از نوشتن «پدرخوانده» تنها کسب سود مالی بوده است. این رمان، که در سال ۱۹۶۹ منتشر شد، تبدیل به پدیده‌ای فرهنگی و ادبی شد و به مدت ۶۷ هفته در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز قرار گرفت. در همین مدت، بیش از ده میلیون نسخه از این کتاب به فروش رسید و جایگاه آن را به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار ادبی قرن بیستم تثبیت کرد.
پس از انتشار «پدرخوانده»، ماریو پوزو به یکی از پرخواننده‌ترین نویسندگان جهان تبدیل شد. این رمان نه‌تنها مورد تایید منتقدان قرار گرفت، بلکه در میان مردم نیز به محبوبیت زیادی دست یافت. داستان درباره‌ی یک خانواده مافیایی ایتالیایی-آمریکایی است که در آن خشونت، تبانی‌های سیاسی، و روابط خانوادگی به‌شدت درهم آمیخته است. پوزو برای نوشتن این کتاب، تحقیقات گسترده‌ای انجام داد و از تجربیات خود در روزنامه‌نگاری و زندگی در محله‌های پایین شهر بهره برد.
افتخارات و جوایز ماریو پوزو
«فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان برجسته‌ی سینما، تصمیم می‌گیرد برای اقتباس از رمان پرفروش «پدرخوانده» به سراغ ماریو پوزو برود. پوزو باکمال‌میل فیلمنامه را می‌نویسد و در سال ۱۹۷۲ فیلم سینمایی «پدرخوانده»، به کارگردانی کاپولا و براساس رمان پوزو، به روی پرده می‌رود.
این فیلم موفق به دریافت جایزه‌ی «بهترین فیلمنامه‌ی اقتباسی» در چهل و پنجمین دوره‌ی مراسم اسکار می‌شود. موفقیت فیلم سینمایی به حدی زیاد بود که کاپولا به‌همراه پوزو ادامه‌ی این داستان را در قالب «پدرخوانده ۲» و «پدرخوانده ۳» تولید کرد. پیش از ساخت این فیلم، کاپولا حداقل چهار فیلم دیگر ساخته و در مراسم اسکار شرکت کرده بود. او همچنین با همکاری «جورج لوکاس» یک کمپانی مستقل فیلمسازی تأسیس کرده بود. بااین‌حال، کاپولا شهرت خود را مدیون موفقیت عظیم «پدرخوانده» است. ماریو پوزو همچنین برای نوشتن فیلمنامه‌های برجسته و تأثیرگذار برنده‌ی جایزه‌ی انجمن نویسندگان آمریکا شد و جایزه‌ی گلدن گلوب را نیز برای فیلمنامه‌ی «پدرخوانده» و دیگر آثار سینمایی‌اش به دست آورد.
درگذشت
ماریو پوزو در سن هفتاد و هشت سالگی، در سال ۱۹۹۹، به دلیل ایست قلبی در خانه‌اش درگذشت. اما نکته‌ی مهم در بزرگ بودن یک نویسنده، نه در سن یا زمان مرگ او، بلکه در تاثیرگذاری و پایداری آثارش است. پوزو تا سال ۱۹۹۶ همچنان به نوشتن و انتشار رمان‌هایی ادامه داد که نه‌تنها جزو آثار پرفروش و محبوب قرار گرفتند، بلکه تأثیرات قابل‌توجهی بر ادبیات و فرهنگ عمومی گذاشتند.
مروری بر کتاب‌ها و آثار ماریو پوزو
پدرخوانده
داستان این کتاب در دوران بحران‌زده‌ی دهه‌ی ۱۹۴۰ در آمریکا جریان دارد، در زمانی که گروه‌های تبهکار از سایه به قلب تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌ها نفوذ کرده بودند. ماریو پوزو در این رمان، زندگی «دون ویتو کورلئونه»، سرکرده‌ی خانواده‌ی مافیا، را به تصویر کشیده است؛ مردی که برای حفظ قدرت خانواده‌اش از هیچ‌گونه خشونت و فسادی اجتناب نمی‌کند.
کندی چهارم
این اثر به‌طور تندو‌تیز به نقد اربابان قدرت پرداخته و در بسیاری از مواقع به تمسخر آن‌ها می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به سراغ افرادی می‌رود که با واژه‌هایی مانند «دموکراسی» و «آزادی‌خواهی» پوششی برای اعمال ظالمانه و وحشیانه خود می‌سازند. داستان از زبان یک جوان مسلمان فلسطینی روایت می‌شود که مستقیم با رئیس‌جمهور آمریکا در ارتباط است. در این کتاب، نویسنده فراتر از نقد تبهکاران فردی، به نقد تبهکاری‌های جهانی پرداخته است. ترجمه این اثر با کوشش فتح‌الله جعفری جوزانی، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس ایرانی، به فارسی ارائه شده و انتشارات «روزنه کار» در سال ۱۳۹۳ آن را منتشر کرده است.
امرتا
ماریو پوزو در این کتاب داستان خانواده‌ای را تعریف می‌کند که در آستانه‌ی مشروعیت در دنیای جنایت‌کاران قرار دارند. دون ریموند آپریل، پس از یک عمر زندگی در دنیای مافیا تصمیم به بازنشستگی می‌گیرد تا فرزندانش را از این دنیای تبهکارانه دور نگه دارد؛ اما بازنشستگی او به‌عنوان یک فرصت تجاری از سوی رقیب مافیا دیده می‌شود و وی همچنین از طرف FBI مورد تهدید قرار می‌گیرد. در این کتاب، پوزو داستانی پر از تنش و سؤالات اخلاقی درباره‌ی انتقام و بخشش، درست و نادرست، روایت می‌کند.
سیسیلی‌ها
این کتاب به‌عنوان دنباله‌ای بر داستان «پدرخوانده» شناخته می‌شود. ماریو پوزو در این رمان زندگی و مبارزات سالواتوره گویلیانو، یک شخصیت تاریخی و مافیایی از سیسیل را روایت می‌کند. در این داستان، که در اواسط قرن بیستم جریان دارد و هم‌زمان با تبعید مایکل کورلئونه از نیویورک به سیسیل است، مایکل تلاش می‌کند تا گویلیانو را از سیسیل به آمریکا بیاورد. گویلیانو، که مانند رابین‌هود علیه فساد مبارزه می‌کند، با خطرات فراوانی روبه‌رو است. پوزو در این اثر شخصیت‌های پیچیده‌ای را به تصویر می‌کشد که تضادهای اخلاقی و اجتماعی دنیای مافیا را به خوبی نشان می‌دهند. همچنین، او در این کتاب به نقد سیستم‌های سیاسی و اجتماعی نیز پرداخته است.
مهاجر خوشبخت
ماریو پوزو در کتاب مهاجر خوشبخت، تصویری متفاوت از جامعه‌ی ایتالیایی‌های مهاجر ارائه می‌دهد. برخلاف آثار قبلی‌اش که با دنیای مافیای و جرائم بزرگ سروکار داشتند، در این رمان شخصیت‌هایی را به تصویر کشیده است که در جهت تأمین معیشت خانواده و دور نگه داشتن فرزندان خود از دنیای فساد تلاش می‌کنند. پوزو به زیبایی تضادهای فرهنگی و فشارهای زندگی مهاجران را نمایش داده است، از آنچه که در وطن رها کرده‌اند گرفته تا سختی‌هایی که در دنیای جدید با آن مواجه هستند. او همچنین به مزایا و چالش‌های مهاجرت پرداخته است.
آخرین پدرخوانده
«پدرخوانده» هیچ‌گاه نویسنده‌اش را رها نکرد. پس از گذشت بیست و پنج سال از موفقیت بی‌نظیر نخستین کتاب خود، ماریو پوزو بار دیگر به سراغ دنیای مافیایی که خود خلق کرده بود رفت و در سال ۱۹۹۶ کتاب «آخرین پدرخوانده» را منتشر می‌کند. این اثر ادامه‌ای بر داستان زندگی شخصیت‌های معروف رمان قبلی نیست، بلکه به دنیای جدیدی پرداخته که در آن، شخصیت اصلی برای تحقق آخرین آرزوی خود وارد عرصه‌ای تازه می‌شود: سرمایه‌گذاری در صنعت فیلمسازی هالیوود. موضوع اصلی کتاب حول محور طمع و فساد در این صنعت می‌چرخد. پوزو با ظرافت تمام در این اثر به نقد مافیای پنهانی پشت پرده‌ی استودیوهای فیلمسازی هالیوود می‌پردازد. او در «آخرین پدرخوانده» به‌ویژه بر تأثیرات منفی این قدرت‌های پشت پرده بر کیفیت و محتوای آثار سینمایی تأکید می‌کند و دنیای هالیوود را به‌عنوان نمادی از فساد و سوءاستفاده از قدرت معرفی می‌کند. این اثر به وضوح انگشت اشاره‌ی نویسنده را به سمت این مافیای نه‌چندان شناخته‌شده می‌برد. یکی از ویژگی‌های بارز این کتاب، مهارت فوق‌العاده پوزو در چینش صحنه‌ها و توصیف جزئیات زندگی شخصیت‌ها است. او به‌گونه‌ای به تصویر کشیدن وقایع و افکار درونی شخصیت‌ها می‌پردازد که حتی برخی منتقدان این اثر را از «پدرخوانده» اول نیز جذاب‌تر و باکیفیت‌تر می‌دانند. به‌ویژه اینکه پوزو توانسته است در این اثر، به سبک و سیاق خود، داستانی پیچیده و درعین‌حال شیرین و دلنشین خلق کند. این کتاب در سال ۱۹۹۶ منتشر شد، سه سال پیش از مرگ ماریو پوزو، و به نوعی به‌عنوان آخرین دستاورد مهم این نویسنده بزرگ در دنیای ادبیات‌معاصر شناخته می‌شود. در واقع، «آخرین پدرخوانده» به‌نوعی تکمیل‌کننده‌ی میراث ادبی پوزو است که همچنان سایه‌اش بر ادبیات و سینمای جهان باقی مانده است.
