شهرنوش پارسی‌پور
زندگینامه و معرفی کتاب‌های شهرنوش پارسی پور
شهرنوش پارسی پور (Shahrnush Parsipur) متولد بهمن ۱۳۲۴، نویسنده و مترجم، یکی از چهره‌های برجسته و تاثیرگذار ادبیات معاصر ایران است که با آثار خود به بررسی عمیق مسائل اجتماعی، تبعیض‌های جنسیتی و مشکلات فرهنگی پرداخته است. او با رویکردی جسورانه و نوآورانه در روایت داستان‌ها، توانسته است جایگاهی ویژه در قلب خوانندگان و منتقدان ادبیات پیدا کند. از جمله مهم‌ترین آثار وی می‌توان به «زنان بدون مردان» و «طوبی و معنای زندگی» اشاره کرد. شهرنوش پارسی‌پور در حال حاضر در سانفرانسیسکو در ایالات متحده زندگی می‌کند.
بیوگرافی شهرنوش پارسی‌پور
شهرنوش پارسی‌پور در ۲۴ بهمن ۱۳۲۴ در تهران به دنیا آمد و فعالیت ادبی خود را از ۱۶سالگی با نوشتن داستان کوتاه و مقاله آغاز کرد. وی فارغ‌التحصیل رشته‌ی جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران است و به طور جدی در سال ۱۳۵۳ در ۲۸سالگی نویسندگی را با نوشتن اولین رمان بلند خود با نام «سگ و زمستان» ادامه داد. وی در همان سال هم‌زمان با تهیه‌کنندگی برنامه‌ی هفتگی زنان روستایی تلویزیون ملی ایران، به دلیل اعتراض به شکنجه‌ی بی‌معنا و اعدام دو روزنامه‌نگار-شاعر توسط ماموران ساواک از کار در آن سازمان استعفا داد. او ۵۴ روز بابت این اعتراض در زندان‌های ساواک زندانی بود، پس از آن برای تحصیل در رشته‌ی فلسفه و زبان چینی به فرانسه رفت. پارسی‌پور دومین رمان خود را با نام «ماجراهای ساده و کوچک روح درخت» در دوران حضورش در فرانسه نوشت. در سال ۱۳۵۷ به خاطر تشدید جریان انقلاب در ایران از فرانسه به ایران بازگشت. در ایران در سال ۱۳۶۰ به علت همراه‌داشتن نشریات سیاسی که به برادرش تعلق داشت بار دیگر به زندان افتاد و این بار ۴ سال را در زندان گذراند. پس از آزادی کتاب دیگر خود با نام «طوبی و معنای شب» را منتشر کرد که به شدت مورد استقبال عموم قرار گرفت. پس از آن پارسی‌پور به کار ترجمه و فروش کتاب روی آورد و مغازه‌ی کتابفروشی در خیابان سنایی تهران دایر کرد.
پارسی‌پور کتاب «زنان بدون مردان» را در سال ۱۳۶۸ منتشر کرد و در پی آن به علت پرداختن بدون پروا به برخی خطوط قرمز بار دیگر زندانی شد. پس از آزادی پارسی‌پور به مدت دو ماه به آیووا رفت و در کارگاه نویسندگی شرکت کرد. بعد از این دوره پارسی‌پور مجدد به ایران بازگشت ولی چون آثار وی ممنوع اعلام شده بود به آمریکا مهاجرت کرد. بعدها پارسی‌پور کتاب «خاطرات زندان» را از روی تجربه‌های شخصی خود از زندان نوشت. در سال ۱۳۶۸ پیش از مهاجرت پارسی‌پور کتاب دیگری با نام «عقل آبی» نوشته بود ولی آن را پس از مهاجرت به آمریکا در سال ۱۳۷۱ منتشر کرد. پس از مهاجرات پارسی‌پور به انتشار آثار مختلفی پرداخت و همچنین در نشست‌ها و جنبش‌های مختلفی که در مورد زنان برگزار می‌شد حضور داشت. در این بین جوایز متعددی نیز دریافت کرد و به‌عنوان یکی از زنان پیشرو شناخته شد. او در دانشگاه‌های معتبر همچون دانشگاه استنفورد و دانشگاه براون فعالیت‌هایی داشت و در سمینارها و کارگاه‌های ادبی حضور فعال داشت. آثار شهرنوش پارسی‌پور تاثیر عمیقی بر ادبیات معاصر ایران و جنبش‌های فمینیستی گذاشته‌اند.
او با پرداختن به مسائل حساس مانند سرکوب جنسیتی، آزادی فردی و نقد ساختارهای مردسالارانه، توانسته است صدایی بی‌پرده و شجاع برای زنان ایرانی باشد. داستان‌های او نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند و به زبان‌های مختلفی ترجمه شده‌اند. منتقدان ادبی او را به خاطر توانایی‌اش در ترکیب واقع‌گرایی جادویی با نقدهای اجتماعی و جنسیتی تحسین کرده‌اند. او موفق شده است با استفاده از نمادها و تصاویر شاعرانه، پیام‌های عمیقی را درباره‌ی هویت، آزادی و عدالت اجتماعی منتقل کند. زندگی و آثار او نمونه‌ای از مقاومت هنری در برابر سانسور و فشارهای سیاسی است و میراث او همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید نویسندگان و فعالان اجتماعی. با ترکیب خلاقیت ادبی و تعهد به مسائل اجتماعی، پارسی‌پور توانسته است جایگاهی ویژه در قلب ادبیات معاصر ایران و جهان به دست آورد.
شهرنوش پارسی‌پور در سال ۱۳۴۶ با ناصر تقوایی، نویسنده، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان شناخته‌شده‌ی ایرانی، ازدواج کرد. این ازدواج تا سال ۱۳۵۲ بیشتر دوام نیاورد. آن‌ها یک فرزند از این ازدواج دارند.
برادر شهرنوش، شهریار پارسی‌پور (۱۳۳۰–۱۳۸۴) بود؛ کارگردان، نویسنده و بازیگر ایرانی. او از بنیان‌گذاران سینمای آزاد ایران بود و در طول دوران حرفه‌ای خود ۹ فیلم ساخت. پارسی‌پور همچنین فیلم‌های مستند مهمی ساخت و در جریان انقلاب ۵۷ فیلم‌های ۱۶میلی‌متری ثبت کرد. از آثار برجسته‌اش می‌توان به فیلم بلند نقش عشق اشاره کرد که یکی از آثار ماندگار سینمای ایران است. او در ۴ آبان ۱۳۸۴ در اثر سکته‌ی مغزی درگذشت.
معرفی کتاب‌ها و آثار شهرنوش پارسی‌پور
شهرنوش پارسی‌پور در طول دوران نویسندگی خود، آثار متنوعی به زبان‌های فارسی و اردو منتشر کرده است که هر کدام از آن‌ها به‌نوعی به بررسی مسائل اجتماعی و تبعیض‌های جنسیتی پرداخته‌اند.
سگ و زمستان بلند
اولین رمان بلند او «سگ و زمستان بلند» بود که در ۲۸سالگی منتشر کرد. این کتاب داستان یک زن جوان را روایت می‌کند که در جامعه‌ای سنتی و محدود زندگی می‌کند. این رمان با پرداختن به موضوعات عشق، آزادی و مقاومت فردی، توجه خوانندگان را به خود جلب کرد و زمینه‌ساز فعالیت‌های بعدی او شد.
ماجراهای ساده و کوچک روح درخت
پارسی‌پور در مدت زمان حضورش به‌عنوان دانشجو در فرانسه کتاب «ماجراهای ساده و کوچک روح درخت» را منتشر کرد. این رمان علمی-تخیلی یکی از اولین آثار خود این ژانر در ادبیات معاصر ایران است که به بررسی تعامل انسان با طبیعت و مسائل زیست‌محیطی می‌پردازد. این اثر با ترکیب عناصر علمی‌تخیلی و فلسفی، خوانندگان را به تفکر درباره جایگاه انسان در جهان و مسئولیت‌هایش در قبال محیط زیست وا می‌دارد.
زنان بدون مردان
یکی از معروف‌ترین آثار پارسی‌پور، رمان کوتاه «زنان بدون مردان» است که به شیوه‌ای واقع‌گرایانه و جادویی، زندگی پنج زن ایرانی را به تصویر می‌کشد که برای رهایی از محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی، به دنبال استقلال و آزادی می‌گردند. این رمان به دلیل محتوای جسورانه‌اش با سانسور و مخالفت‌های بسیاری مواجه شد و حتی توسط دولت ایران به‌طور موقت ممنوع اعلام شد. در سال ۲۰۰۹، این رمان توسط شیرین نشاط به فیلمی اقتباس شد که توجه بیشتری به آن جلب کرد و جایزه‌های بین‌المللی متعددی دریافت کرد.
طوبی و معنای شب
پارسی‌پور در سال ۱۳۶۸ کتابی با عنوان «طوبی و معنای شب» منتشر کرد. این کتاب رمانی فلسفی است که در دوران زندان پارسی‌پور نوشته شد و به بررسی زندگی یک زن در شرایط سیاسی و اجتماعی متغیر ایران می‌پردازد. این رمان با نگاهی عمیق به موضوعات آزادی، هویت و تغییر اجتماعی، یکی دیگر از آثار برجسته‌ی او محسوب می‌شود که به دلیل نقدهای اجتماعی‌اش به شدت مورد توجه قرار گرفت. این کتاب به آلمانی و ایتالیایی ترجمه شده و ترجمه‌ی انگلیسی آن نیز منتشر شده است.
طوبی، دختر حاجی ادیب، از کودکی تحت تأثیر پدرش که اهل علم و تقوا بود، به جست‌وجوی حقیقت و خدا علاقه‌مند می‌شود. پس از ازدواج با حاجی محمود، پسر عمویش، و گذراندن سال‌ها در شرایط سخت، به آقای خیابانی، یک روحانی طرفدار مشروطه، علاقه‌مند می‌شود و در پی فعالیت‌های سیاسی او می‌رود. طوبی پس از طلاق از شوهرش، با فریدون میرزا، شاهزاده قاجار، ازدواج می‌کند و در شرایط سیاسی بحرانی زندگی می‌کند. با گذشت زمان، طوبی با حوادث تلخ مانند قتل یک دختر توسط بستگانش و مشکلات خانوادگی مواجه می‌شود، اما در نهایت همچنان به جست‌وجوی معنای زندگی و راهنمایی از گدا علیشاه ادامه می‌دهد.
آویزهای بلور
این مجموعه شامل دوازده داستان کوتاه است که هرکدام با تکنیک و مسیری مشابه روایت می‌شوند. نویسنده داستان‌ها را از منظر و نگاه خاص خود بازگو می‌کند، اما مهارت برجسته‌ی شهرنوش پارسی‌پور در ایجاد غافلگیری‌های پایان هر داستان است. این غافلگیری‌ها باعث می‌شود روند معمول داستان‌گویی شکسته شود و خواننده با پایانی غیرمنتظره روبه‌رو گردد. مشابه داستان‌های دیگر پارسی‌پور، زنان و مشکلات آنانْ دغدغه‌ی اصلی او در این مجموعه‌داستان است.
شیوا
«شیوا» که پرحجم‌ترین اثر شهرنوش پارسی‌پور است، کششی شگفت‌انگیز در خواننده ایجاد می‌کند. پارسی‌پور در مصاحبه‌ای بیان کرده که نام کتاب با اشاره به خدای هندو انتخاب شده است. در این داستان، منوچهر از تهران با نویسنده‌ی داستان در برکلی تماس می‌گیرد و با استفاده از یک دستگاه خاص که به‌طور عجیبی قادر است موقعیت جغرافیایی افراد را دقیقاً پیدا کند، در عرض چند دقیقه به اتاق نویسنده در ایالات متحده وارد می‌شود. این ملاقات باعث آغاز سفر زمانی شگفت‌انگیز در تاریخ می‌شود و شخصیت‌های تاریخی مختلف از مارکس گرفته تا امیر حسین دهلوی در این سفر به نویسنده معرفی می‌شوند. این داستان علمی-تخیلی با ترکیب واقعیت و خیال، خواننده را به دنیای تازه‌ای از ابداعات و تاریخ می‌برد.
سایر آثار
پارسی‌پور همچنین مجموعه‌های داستان کوتاه متعددی همچون «آداب صرف چای در حضور گرگ» منتشر کرده است که هر کدام به‌نوعی به بررسی جنبه‌های مختلف زندگی و مشکلات زنان می‌پردازند. علاوه بر داستان‌های کوتاه، او خاطرات زندگینامه‌ای تحت عنوان «خاطرات زندان» نیز نوشته است که تجربیاتش از زندان و مبارزاتش برای آزادی بیان را به تصویر می‌کشد.
جوایز و افتخارات شهرنوش پارسی پور
شهرنوش پارسی‌پور به دلیل فعالیت‌های ادبی و مقاومتش در برابر سانسور و فشارهای سیاسی، جوایز و افتخارات متعددی کسب کرده است. از جمله این افتخارات می‌توان به جوایز زیر اشاره کرد.
جایزه‌ی همن/هلمن (۱۹۹۴): این جایزه از صندوق آزادی بیان به او اهدا شد که به نویسندگانی تعلق می‌گیرد که به دلیل آثارشان تحت فشار سانسور یا تهدید دولتی قرار دارند. دریافت این جایزه نشان‌دهنده‌ی اهمیت و تاثیرگذاری آثار او در زمینه‌ی آزادی بیان و حقوق بشر است.
جایزه‌ی بیتا برای هنرهای فارسی (۲۰۱۶): دانشگاه استنفورد این جایزه را به پارسی‌پور اهدا کرد. این جایزه به هنرمندان برجسته‌ی ایرانی تعلق می‌گیرد که با آثارشان تاثیرگذار بوده‌اند و در زمینه‌ی ادبیات فارسی نقش پررنگی ایفا کرده‌اند.
همکاری افتخاری با دانشگاه براون (۲۰۰۳-۲۰۰۴): پارسی‌پور به‌عنوان اولین همکار پروژه‌ی بین‌المللی نویسندگان در دانشگاه براون انتخاب شد. این برنامه نویسندگان بین‌المللی را دعوت می‌کند تا به مدت یک سال در محیطی آزادتر به نویسندگی بپردازند.
دکترای افتخاری از دانشگاه براون (۲۰۱۰): این مدرک به او به‌خاطر تلاش‌هایش در زمینه‌ی ادبیات و حقوق بشر اعطا شد.
