خالد محمد خالد
زندگینامه و معرفی کتاب‌های خالد محمد خالد
خالد محمد خالد (Khalid Mohammad Khalid)، اندیشمند اسلامی معاصر مصری بود. از معروف‌ترین آثار او کتاب «رجال حول الرسول» (مردان گرداگرد پیامبر) است که درباره‌ی شصیت‌های برجسته‌ای که یاران پیامبر اسلام بودند، نوشته شد و شهرت زیادی برای او به ارمغان آورد. او همچنین نویسنده‌ی چندین کتاب دیگر در حوزه‌ی سیره‌ی نبوی و زندگی‌نامه‌ی اصحاب پیامبر است.
بیوگرافی خالد محمد خالد
خالد محمد خالد در تاریخ ۲۷ رمضان ۱۳۳۹ هجری قمری (۱۵ ژوئن ۱۹۲۰ میلادی) در روستای العدوه در استان الشرقیه‌ی مصر متولد شد.
او دوران کودکی‌اش را در مدرسه‌ای محلی برای آموزش قرآن گذراند. پدرش تصمیم گرفت او را برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه الازهر ثبت‌نام کند و برای این کار، او را به قاهره فرستاد تا نزد برادر بزرگ‌ترش، بماند و تمام قرآن را از بر کند، چراکه حفظ قرآن از شروط پذیرش در الازهر بود. خالد تنها در پنج ماه موفق به حفظ کامل قرآن شد، همان‌گونه که در خاطراتش با عنوان «قصه‌ی من با زندگی» به این موضوع اشاره کرده است. پس از این مرحله، در سنین جوانی وارد الازهر شد و به مدت ۱۶ سال تحت آموزش استادان برجسته‌ی آنجا تحصیل کرد. او در سال ۱۹۴۵ از دانشکده‌ی شریعت و حقوق فارغ‌التحصیل شد. در آن زمان او متأهل و پدر دو فرزند بود.
خالد پس از فارغ‌التحصیلی، مدتی به تدریس پرداخت اما در سال ۱۹۵۴ تدریس را کنار گذاشت. سپس به‌عنوان مشاور نشر در وزارت فرهنگ منصوب شد و به عضویت شورای عالی هنر و ادبیات درآمد که بعدها به شورای عالی فرهنگ تغییر نام داد. سرانجام در سال ۱۹۷۶، با میل خودش، از تمام سمت‌های دولتی بازنشسته شد.
در دوران ریاست‌جمهوری جمال عبدالناصر و انور سادات، پیشنهادهای متعددی برای تصدی مناصب مهم به او شد، اما او این پیشنهادها را رد کرد. حتی فرصت‌هایی برای سفر به خارج داشت که آن‌ها را هم نپذیرفت و به زندگی ساده‌ی خود ادامه داد.
بیماری و مرگ
خالد محمد خالد در اواخر عمر به‌شدت بیمار شد و در نهایت، در تاریخ ۹ شوال ۱۴۱۶ قمری، مطابق با ۲۹ فوریه ۱۹۹۶، در سن ۷۵ سالگی در بیمارستان درگذشت.
دیدگاه‌ها و چالش‌ها با حکومت
گفته می‌شود که جمال عبدالناصر و همکارانش پیش از انقلاب و در شورای رهبری انقلاب، به آثار خالد علاقه‌مند بودند و نسخه‌های بسیاری از کتاب‌های او را به اشتراک می‌گذاشتند. بااین‌حال، پس از انقلاب، خالد به‌جای هم‌سوشدن، به منتقدی سرسخت تبدیل شد و در کتاب «دموکراسی همیشه» که تنها شش ماه پس از انقلاب ۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲ منتشر شد، خواهان دموکراسی شد. او همواره نسبت به انقلاب و سیاست‌های سختگیرانه‌اش انتقاد داشت. خالد محمد خالد در دوران زندگی‌اش به عقاید آزادی‌خواهانه و دیدگاه‌های نقادانه درباره‌ی نظام‌های حکومتی مصر شناخته می‌شد و یکی از اولین منتقدان انقلاب ۱۹۵۲ مصر بود. او همچنین در سال ۱۹۶۱ و در کمیته‌ای به نام «کمیته‌ی تحضیری» صریحاً مخالفت خود را با محدودیت‌های آزادی که در توسط جمال عبدالناصر اعمال شده بود، بیان کرد و تنها کسی بود که در رأی‌گیری این شورا، به مخالفت با اقدام عزل سیاسی دست زد.
معرفی آثار خالد محمد خالد
خالد نویسنده‌ای عرب‌زبان و پرکار در زمینه‌های دین و اجتماع بود و در کنار آثار دینی‌اش کتاب‌های متعددی با موضوعاتی چون دموکراسی، انسانیت و فلسفه نوشت. اولین کتاب او، «من هنا نبدأ»، باعث شهرت سریعش شد، اما با بازنگری در آن و استقبال گروه‌های مخالف اسلام، او به این نتیجه رسید که اشتباه کرده و نظر خود را تغییر داد و کتابی در اثبات اینکه اسلام دین و دولت است به نگارش درآورد. او آثار بسیاری با موضوعات مختلف نوشت و تا پایان عمر به ترویج افکار و دیدگاه‌های خود پرداخت.
ازجمله کتاب‌های دینی او می‌توان به «رجال حول الرسول»، «هذا الرسول» و «عشره أيام في حياه الرسول» اشاره کرد.
کتاب مردان گرداگرد پیامبر (رجال حول الرسول)
کتاب «رجال حول الرسول» توسط کیومرث یوسفی و با عنوان «مردان گرداگرد پیامبر» به فارسی برگردانده شده و در قالب کتاب صوتی، در سایت و اپلیکیشن طاقچه، در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. این کتاب که البته بر اساس دیدگاه‌های اهل سنت نوشته شده، سرگذشت ۶۰ نفر از یاران پیامبر است.
کتاب از اینجا آغاز می‌کنیم
از دیگر آثار خالد محمد خالد می‌توان به نخستین کتاب او، «من هنا نبدأ» (از اینجا آغاز می‌کنیم) اشاره کرد که در سال ۱۹۵۰ منتشر شد و به یک فراخوان قوی برای جدایی دین از دولت و همچنین حمایت از سوسیالیسم دموکراتیک، کنترل موالید و حقوق زنان تبدیل گشت. این کتاب شهرتی گسترده برای او هم در مصر و هم در خارج از آن رقم زد. این اثر در کمتر از دو سال به شش چاپ رسید و در همان سال، به زبان انگلیسی در آمریکا نیز ترجمه شد. اثر او حتی در اروپا و آمریکا موضوع پژوهش‌ها، مقاله‌ها و رساله‌های بسیاری قرار گرفت. اما خالد پس از مدتی، در اندیشه‌ی خود مبنی بر جدایی دین از دولت، تأمل کرد و در نهایت اعلام کرد که از آن نظرگاه عقب‌نشینی کرده است. او این تصمیم خود را در مقالات، گفت‌وگوهای مطبوعاتی و برنامه‌های تلویزیونی متعدد اعلام کرد و سپس کتابی نوشت تا به طور مفصل اصلاح دیدگاه خود را بیان کند.
کتاب دولت در اسلام
در آثار بعدی خود، خالد به نگارش در مورد پیامبر اسلام و دیگر شخصیت‌های برجسته‌ی تاریخ اسلام پرداخت. او در کتاب «دولت در اسلام» که در سال ۱۹۸۱ منتشر شد، دیدگاه‌های قبلی سکولار خود را بازبینی کرد و بیان کرد که اسلام دارای اصول مدنی است که باید توسط دولت به کار گرفته شود، هرچند که دولت دینی را تجویز نمی‌کند. او بر این باور بود که دموکراسی پارلمانی، کاربرد معاصر اصل «شورا» در اسلام است.
