کتاب شمس تبریزی

کتاب شمس تبریزی نوشته‌ی پروانه عروج نیا اثری پژوهشی درباره زندگی، اندیشه‌ها و تأثیرات شمس تبریزی، عارف نامدار قرن هفتم هجری است. این کتاب توسط انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی منتشر شده و بخشی از مجموعه «از ایران چه می‌دانم؟» به‌شمار می‌آید. نویسنده با رویکردی تحلیلی و با تکیه‌بر منابع معتبر تاریخی و عرفانی، به بررسی جایگاه شمس در تاریخ تصوف و نقش او در تحول فکری و معنوی مولانا می‌پردازد. ساختار کتاب شامل معرفی منابع اصلی درباره شمس، تحلیل مقالات و سخنان او، و بررسی رابطه‌اش با مولانا و دیگر بزرگان عصر است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شمس تبریزی

کتاب شمس تبریزی با تمرکز بر زندگی و شخصیت شمس، تلاش کرده است تصویری روشن و مستند از این عارف پررمزوراز ارائه دهد. پروانه عروج نیا در این اثر، ابتدا به معرفی منابع معتبر درباره شمس پرداخته و جایگاه مقالات شمس را به‌عنوان مهم‌ترین سند زندگی و اندیشه‌های او برجسته کرده است. سپس با بررسی روایت‌های تاریخی و نقد منابع متأخر، سعی کرده است از افسانه‌پردازی‌ها و اغراق‌های رایج فاصله بگیرد و به واقعیت‌های تاریخی نزدیک شود. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا به سرگذشت شمس، خانواده و دوران کودکی او می‌پردازد و سپس به تربیت عرفانی، سفرها، دیدار با مولانا و تأثیر عمیق او بر مولوی و آثارش اشاره می‌کند. بخش‌هایی از کتاب نیز به تحلیل مقالات شمس و دیدگاه‌های او درباره شریعت، عرفان، فقه و رابطه با دیگر مشایخ اختصاص یافته است. در پایان، نویسنده با جمع‌بندی روایت‌ها و اشاره به سرنوشت مبهم شمس، تصویری چندوجهی از این شخصیت ارائه داده است.

خلاصه کتاب شمس تبریزی

کتاب شمس تبریزی با بررسی منابع معتبر، زندگی و اندیشه‌های شمس را از کودکی تا دوران تاثیرگذاری بر مولانا دنبال کرده است. نویسنده ابتدا به اهمیت مقالات شمس به‌عنوان سند اصلی زندگی او اشاره کرده و سپس با نقد منابع تاریخی، روایت‌هایی درباره خانواده، تربیت عرفانی و سفرهای شمس را بازگو کرده است. شمس از کودکی روحی ناآرام و حقیقت‌جو داشته و در تبریز تحت تاثیر شیخ ابوبکر سله‌باف و دیگر مشایخ قرار گرفته است. او در مسیر عرفان، همواره میان فقه و تصوف در رفت‌وآمد بوده و به‌دنبال حقیقتی فراتر از ظواهر شریعت می‌گشته است. شمس پس از سال‌ها سفر و جست‌وجو، سرانجام به قونیه می‌رسد و دیدار سرنوشت‌سازش با مولانا رقم می‌خورد. این دیدار نقطه عطفی در زندگی هر دو نفر است؛ شمس با رفتار و گفتار متفاوت خود، مولانا را از جایگاه یک فقیه و مدرس به شاعری شوریده و عارفی عاشق بدل می‌کند. رابطه شمس و مولانا بر پایه برادری و دوستی استوار است و شمس از پذیرش نقش شیخ یا مراد سر باز می‌زند. نویسنده با نقل روایت‌های مختلف، به تأثیر عمیق شمس بر تحول فکری و معنوی مولانا پرداخته و تغییرات رفتاری و روحی او را شرح داده است. در ادامه، کتاب به ماجرای غیبت‌ها و سرانجام مبهم شمس می‌پردازد؛ از ازدواج با کیمیاخاتون تا اختلافات و حسادت‌های اطرافیان مولانا که به ناپدیدشدن شمس منجر می‌شود. نویسنده با بررسی روایت‌های مختلف درباره سرنوشت شمس، به این نتیجه رسیده است که حقیقت زندگی و مرگ او همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. در مجموع، کتاب با تحلیل مقالات شمس و تأثیر او بر عرفان اسلامی، تصویری چندلایه و مستند از این شخصیت ارائه داده است.

چرا باید کتاب شمس تبریزی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی پژوهشی و تحلیلی، به‌جای تکرار افسانه‌ها و روایت‌های کلیشه‌ای، تلاش کرده است تصویری مستند و چندوجهی از شمس تبریزی ارائه دهد. یکی از ویژگی‌های شاخص این اثر، استفاده از منابع معتبر و نقد روایت‌های متأخر است که به خواننده امکان می‌دهد با واقعیت‌های تاریخی و عرفانی شمس آشنا شود. همچنین، تحلیل دقیق مقالات شمس و بررسی تأثیر او بر مولانا، فرصتی برای شناخت عمیق‌تر جریان‌های فکری و معنوی قرون میانه ایران فراهم کرده است. مطالعه این کتاب نه‌تنها برای علاقه‌مندان به عرفان و تصوف، بلکه برای کسانی که به تاریخ فرهنگ و اندیشه ایرانی علاقه دارند، دستاوردهای ارزشمندی به همراه دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان عرفان، تصوف، تاریخ فرهنگ ایران و پژوهشگران حوزه ادبیات و اندیشه اسلامی پیشنهاد می‌شود. همچنین به کسانی که دغدغه شناخت دقیق‌تر شخصیت شمس تبریزی و تأثیر او بر مولانا را دارند، توصیه می‌شود.