کتاب جنگ شناختی

کتاب جنگ شناختی نوشته‌ی علی اسدنژاد، علیرضا نیک مراد و ذبیح اله کرمی اثری پژوهشی و تحلیلی درباره یکی از نوین‌ترین و پیچیده‌ترین ابعاد جنگ‌های معاصر است. این کتاب به بررسی مفهوم، تاریخچه، ابزارها، بازیگران و پیامدهای جنگ شناختی می‌پردازد؛ جنگی که هدف آن نه تصرف سرزمین یا منابع، بلکه تسخیر ذهن و تغییر ادراک و باورهای افراد و جوامع است. نویسندگان با رویکردی میان‌رشته‌ای، ابعاد روان‌شناختی، فناورانه، سیاسی و اجتماعی این پدیده را واکاوی کرده‌اند و نقش فناوری‌های نوین، شبکه‌های اجتماعی، هوش مصنوعی و رسانه‌ها را در شکل‌گیری و گسترش جنگ شناختی برجسته ساخته‌اند. انتشارات آلباتروس این کتاب را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جنگ شناختی

کتاب جنگ شناختی با تمرکز بر مفهوم جنگ‌های غیرسنتی، به‌ویژه جنگی که ذهن و ادراک انسان را هدف قرار می‌دهد، ساختاری تحلیلی و چندلایه دارد. نویسندگان، ابتدا با مرزبندی میان جنگ شناختی و مفاهیمی مانند جنگ روانی، اطلاعاتی و سایبری، جایگاه ویژه این نوع نبرد را روشن ساخته‌اند. کتاب در فصل‌های ابتدایی، سیر تاریخی جنگ‌های ذهن‌محور را از دوران باستان تا عصر دیجیتال دنبال می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه ابزارها و روش‌ها از اسطوره‌سازی و تبلیغات دینی تا شبکه‌های اجتماعی و دیپ‌فیک‌ها تحول یافته‌اند. در ادامه، مبانی نظری، ابزارها و روش‌های جنگ شناختی در بسترهای سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای بررسی شده است. نویسندگان با ارائه مطالعات موردی از کشورهایی مانند ایران، آمریکا، روسیه و چین، نشان داده‌اند که جنگ شناختی چگونه در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی به کار گرفته می‌شود. نقش دولت‌ها، شرکت‌های فناوری، گروه‌های غیردولتی و حتی کاربران عادی به‌عنوان بازیگران این میدان، به‌تفصیل تحلیل شده است. کتاب همچنین به چالش‌های اخلاقی، حقوقی و پیامدهای اجتماعی جنگ شناختی می‌پردازد و آینده این پدیده را در پرتو پیشرفت‌های فناوری و تحولات ژئوپولیتیکی ترسیم می‌کند. ساختار کتاب به گونه‌ای است که خواننده را با ابعاد نظری، عملی و پیامدهای راهبردی جنگ شناختی آشنا می‌سازد، بدون آنکه صرفاً به یک حوزه محدود شود.

خلاصه کتاب جنگ شناختی

کتاب جنگ شناختی با مقدمه‌ای درباره مفهوم و اهمیت این نوع نبرد آغاز می‌شود و توضیح می‌دهد که جنگ شناختی فراتر از جنگ‌های اطلاعاتی، روانی و سایبری عمل می‌کند. هدف اصلی این جنگ، تأثیرگذاری بر فرایندهای شناختی انسان، تغییر ادراک، نگرش و تصمیم‌گیری افراد است؛ به‌گونه‌ای که رفتار آن‌ها بدون اجبار فیزیکی، در راستای منافع مهاجم شکل بگیرد. در فصل‌های ابتدایی، سیر تاریخی جنگ‌های ذهن‌محور از دوران باستان تا عصر دیجیتال مرور شده است. نویسندگان نشان داده‌اند که کنترل افکار و باورها همواره بخشی از راهبردهای قدرت بوده و با ظهور فناوری‌های نوین، این فرایند پیچیده‌تر و گسترده‌تر شده است. تمایز میان جنگ شناختی و دیگر انواع جنگ نرم، با تأکید بر عمق اثرگذاری بر ذهن و ادراک انسان، به‌روشنی تبیین شده است. در بخش‌های بعدی، ابزارها و روش‌های جنگ شناختی معرفی شده‌اند: رسانه‌های سنتی و دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی، هوش مصنوعی، دیپ‌فیک‌ها و واقعیت مجازی. هر یک از این ابزارها می‌توانند برای دستکاری اطلاعات، تولید اخبار جعلی، شبیه‌سازی رفتارهای انسانی و هدایت افکار عمومی به کار روند. نقش الگوریتم‌ها و کلان‌داده‌ها در شخصی‌سازی پیام‌ها و ایجاد اتاق‌های پژواک نیز مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات موردی از کشورهای مختلف، به‌ویژه ایران، آمریکا، روسیه و چین، نشان می‌دهد که جنگ شناختی چگونه در انتخابات، بحران‌های اجتماعی، سیاست خارجی و حتی هویت ملی به کار گرفته می‌شود. در ایران، نمونه‌هایی از استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای مقابله با تحریم‌ها، مدیریت بحران‌های داخلی و تأثیرگذاری بر افکار عمومی ارائه شده است. کتاب به چالش‌های اخلاقی و حقوقی جنگ شناختی نیز می‌پردازد: تهدید به حریم خصوصی، بحران بی‌اعتمادی اجتماعی، نقض حقوق فردی و دشواری قانون‌گذاری در برابر اخبار جعلی و عملیات شناختی. در نهایت، آینده جنگ شناختی در پرتو پیشرفت‌های فناوری مانند هوش مصنوعی، واقعیت افزوده و اینترنت اشیاء ترسیم شده و پیامدهای آن بر سیاست، اقتصاد و فرهنگ جوامع بررسی شده است.

چرا باید کتاب جنگ شناختی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و میان‌رشته‌ای، تصویری جامع از یکی از مهم‌ترین و کمترشناخته‌شده‌ترین ابعاد جنگ‌های معاصر ارائه می‌دهد. ویژگی شاخص آن، پرداختن به جنگ شناختی نه‌تنها از منظر نظری، بلکه با مثال‌ها و مطالعات موردی متنوع از کشورهای مختلف است. خواننده با مطالعه این اثر، با مفاهیم کلیدی، ابزارها، بازیگران و پیامدهای جنگ شناختی آشنا می‌شود و درک عمیق‌تری از نقش فناوری‌های نوین، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در شکل‌دهی به افکار عمومی و تحولات سیاسی و اجتماعی به دست می‌آورد. کتاب همچنین به چالش‌های اخلاقی و حقوقی این نوع جنگ می‌پردازد و راهکارهایی برای مقابله و افزایش تاب‌آوری شناختی جوامع ارائه می‌کند. برای کسانی که دغدغه امنیت اطلاعات، رسانه، سیاست یا فناوری دارند، این کتاب فرصتی برای شناخت تهدیدات و فرصت‌های عصر دیجیتال فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های علوم سیاسی، ارتباطات، امنیت، فناوری اطلاعات و روان‌شناسی شناختی پیشنهاد می‌شود. همچنین به فعالان رسانه، مدیران، سیاست‌گذاران و افرادی که دغدغه سواد رسانه‌ای، امنیت سایبری یا تحلیل تحولات اجتماعی و سیاسی دارند، توصیه می‌شود. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از تأثیر فناوری و رسانه بر ذهن و رفتار جوامع هستند، مناسب است.