کتاب علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز

کتاب علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز (منظرهای تعمق‌برانگیز) نوشته‌ی آگنیشکا اولشوسکا-گویتسو با ترجمه‌ی مهدی خاک‌زند و هانیه جعفری خالدی، اثری تخصصی در حوزه‌ی معماری منظر و طراحی شهری است که به بررسی ارتباط میان علوم اعصاب و طراحی فضاهای سبز می‌پردازد. این کتاب با تکیه‌بر پژوهش‌های بین‌رشته‌ای، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه ویژگی‌های خاص مناظر طبیعی می‌توانند بر سلامت روان و بهزیستی افراد تأثیر بگذارند. نشر دانشگاه تهران آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز

علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز با رویکردی نوین، به بررسی نقش فضاهای سبز شهری در ارتقای سلامت روان می‌پردازد. آگنیشکا اولشوسکا-گویتسو، نویسنده کتاب، با بهره‌گیری از یافته‌های علوم اعصاب و روان‌شناسی محیطی، مدل «منظر تعمق‌برانگیز» را معرفی کرده است؛ مدلی که بر پایه‌ی شواهد علمی، ویژگی‌های مناظر طبیعی را که موجب تأمل، آرامش و بهبود روان می‌شوند، شناسایی و دسته‌بندی می‌کند. ساختار کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: بخش نخست به مبانی نظری و چالش‌های طراحی مناظر تعمق‌برانگیز می‌پردازد؛ بخش دوم به ویژگی‌های کلیدی این مناظر و تأثیر آن‌ها بر مغز و سلامت روان اختصاص دارد؛ و بخش سوم با ارائه نمونه‌های مطالعاتی و ابزارهای ارزیابی، راهکارهای عملی برای طراحی و سنجش این فضاها ارائه می‌دهد. کتاب با زبانی علمی و مستند، به خلأهای دانشی موجود در حوزه‌ی طراحی فضاهای سبز و باورهای نادرست رایج اشاره کرده و تلاش دارد با ارائه‌ی مدل‌های قابل سنجش، طراحی فضاهای شهری را به‌سوی سلامت‌محوری سوق دهد. این اثر نه‌تنها برای معماران منظر و طراحان شهری، بلکه برای پژوهشگران حوزه‌های سلامت، روان‌شناسی و بوم‌شناسی نیز قابل استفاده است.

خلاصه کتاب علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز

کتاب غیرداستانی است و این بخش باید پیام‌ها و ایده‌های اصلی کتاب را بیان کند. علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز با تمرکز بر بحران جهانی سلامت روان و افزایش شهرنشینی، به این پرسش می‌پردازد که چگونه می‌توان با طراحی هدفمند فضاهای سبز، به بهبود بهزیستی روانی شهروندان کمک کرد. نویسنده با بررسی شواهد علمی، نشان داده است که همه فضاهای سبز تأثیر یکسانی بر سلامت روان ندارند و کیفیت و ویژگی‌های خاص هر فضا، نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان اثربخشی آن دارد. در این کتاب، مدل «منظر تعمق‌برانگیز» به‌عنوان ابزاری برای شناسایی و طراحی فضاهایی معرفی شده است که می‌توانند حالت تأمل، آرامش و مراقبه را در کاربران برانگیزند. این مدل بر هفت مؤلفه کلیدی استوار است: لایه‌های منظر، شکل زمین، تنوع زیستی، رنگ و نور، سازگاری، عناصر کهن‌الگویی و ویژگی آرامش و سکوت. هر یک از این مؤلفه‌ها با شواهد عصب‌روان‌شناختی پشتیبانی شده‌اند و نقش آن‌ها در کاهش استرس، خستگی ذهنی و ارتقای خلق‌وخو بررسی شده است. کتاب با نقد رویکردهای رایج در معماری منظر و برنامه‌ریزی شهری، تأکید کرده است که سلامت و بهزیستی انسان باید به‌عنوان هدفی اصلی در طراحی فضاهای سبز شهری در نظر گرفته شود. نویسنده با اشاره به خلأهای دانشی و باورهای نادرست، بر اهمیت ارزیابی کیفی فضاهای سبز از دیدگاه انسانی و نه صرفاً با ابزارهای آماری یا جغرافیایی تأکید کرده است. در بخش‌های کاربردی، کتاب دستورالعمل‌هایی برای طراحی مناظر تعمق‌برانگیز ارائه داده و نمونه‌هایی از پارک‌ها و باغ‌های شهری در نقاط مختلف جهان را تحلیل کرده است. همچنین ابزار امتیازدهی مدل منظر تعمق‌برانگیز معرفی شده که امکان سنجش و مقایسه کیفیت مناظر را از منظر سلامت روان فراهم می‌کند. در نهایت، کتاب چشم‌اندازی از شهر سالم آینده ترسیم کرده و بر ضرورت همکاری میان‌رشته‌ای برای تحقق این هدف تأکید دارد.

چرا باید کتاب علوم اعصاب برای طراحی فضاهای سبز را بخوانیم؟

این کتاب با ترکیب دانش علوم اعصاب و معماری منظر، رویکردی نو به طراحی فضاهای سبز ارائه داده است که فراتر از زیبایی‌شناسی صرف، به تأثیرات عمیق روانی و عصبی محیط بر انسان می‌پردازد. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، ارائه‌ی مدل منظر تعمق‌برانگیز است که با پشتوانه‌ی داده‌های علمی، ابزار عملی برای سنجش و طراحی فضاهای سبز سلامت‌محور فراهم می‌کند. خواننده با مطالعه این اثر، با مفاهیم جدیدی مانند نقش ناخودآگاه در ادراک مناظر، اهمیت عناصر کهن‌الگویی و تأثیر رنگ و نور بر مغز آشنا می‌شود. همچنین کتاب با نقد باورهای رایج و ارائه نمونه‌های واقعی، دیدگاه تازه‌ای نسبت به نقش فضاهای سبز در شهرهای امروزی ایجاد می‌کند. این اثر به‌ویژه برای کسانی که به دنبال طراحی محیط‌هایی با رویکرد سلامت روان هستند، راهنمایی علمی و کاربردی ارائه داده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به معماران منظر، طراحان شهری، پژوهشگران حوزه سلامت روان، دانشجویان معماری و شهرسازی و همچنین مدیران شهری که دغدغه ارتقای کیفیت زندگی و سلامت روان شهروندان را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای علاقه‌مندان به ارتباط میان طبیعت، مغز و بهزیستی انسانی مناسب است.