کتاب مهندسی اجماع

کتاب الکترونیکی «مهندسی اجماع: فهم پروپاگاندا در عصر رسانه‌های اجتماعی» نوشتهٔ ساموئل وولی و با ترجمهٔ عباس رضایی ثمرین، توسط نشر همشهری منتشر شده است. این اثر به بررسی نقش رسانه‌های اجتماعی و فناوری‌های دیجیتال در شکل‌دهی به افکار عمومی و تولید اجماع ساختگی می‌پردازد. کتاب در دستهٔ ناداستان و مطالعات رسانه‌ای قرار می‌گیرد و به موضوعاتی چون پروپاگاندا، دستکاری اطلاعات، روبات‌های اجتماعی و تأثیر آن‌ها بر سیاست و جامعه می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مهندسی اجماع

«مهندسی اجماع» اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزهٔ ارتباطات و رسانه است که به بررسی تحولات پروپاگاندا در عصر دیجیتال می‌پردازد. ساموئل وولی، نویسندهٔ کتاب، با بهره‌گیری از تجربیات میدانی و مصاحبه با فعالان حوزهٔ فناوری و سیاست، به تحلیل چگونگی استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی برای دستکاری افکار عمومی می‌پردازد. ساختار کتاب بر پایهٔ ناداستان و پژوهش اجتماعی استوار است و با زبانی تحلیلی، روند تاریخی و معاصر پروپاگاندا را از رسانه‌های سنتی تا شبکه‌های اجتماعی و روبات‌ها دنبال می‌کند. کتاب با مقدمه‌ای از مسعود کوثری آغاز می‌شود و سپس به سراغ مفاهیمی چون اجماع ساختگی، خودکارسازی، گمنامی و نقش الگوریتم‌ها در تولید و گسترش اطلاعات نادرست می‌رود. نویسنده با تکیه‌بر مطالعات قوم‌نگارانه و تحلیل نمونه‌های واقعی، نشان می‌دهد که چگونه پروپاگاندا از حالت سنتی و بالا به پایین به ساختاری شبکه‌ای و چندبه‌چند تغییر یافته است. این اثر نه‌تنها برای پژوهشگران ارتباطات، بلکه برای فعالان اجتماعی، روزنامه‌نگاران و سیاست‌گذاران نیز قابل استفاده است و تصویری از چالش‌های جدید در حوزهٔ اطلاعات و ارتباطات ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب مهندسی اجماع

کتاب «مهندسی اجماع» به بررسی عمیق فرایندهای تولید و گسترش پروپاگاندا در عصر رسانه‌های اجتماعی می‌پردازد. نویسنده با تمرکز بر مفهوم «اجماع ساختگی» نشان می‌دهد که چگونه فناوری‌های دیجیتال، به‌ویژه روبات‌ها و الگوریتم‌ها، امکان دستکاری گستردهٔ افکار عمومی را فراهم کرده‌اند. در این کتاب، پروپاگاندا دیگر صرفاً پیام‌های دولتی یا تبلیغات آشکار نیست، بلکه به شکل شبکه‌ای و با استفاده از حساب‌های جعلی، خرده‌تأثیرگذاران و روبات‌ها در بستر رسانه‌های اجتماعی گسترش می‌یابد. وولی توضیح می‌دهد که هدف اصلی این نوع پروپاگاندا، ایجاد توهم حمایت گسترده یا نارضایتی جمعی است؛ به‌گونه‌ای که کاربران احساس کنند دیدگاه خاصی در جامعه غالب است یا بی‌تفاوتی و خشم عمومی وجود دارد. این کارزارها اغلب با استفاده از گمنامی و خودکارسازی، جریان اطلاعات را به نفع گروه‌های خاص هدایت می‌کنند و حتی رسانه‌های سنتی را نیز درگیر چرخهٔ بازتولید اطلاعات دستکاری‌شده می‌سازند. کتاب به نقش الگوریتم‌ها در تقویت یا سرکوب پیام‌ها، چگونگی شکل‌گیری اثر گله‌ای و اهمیت خرده‌تأثیرگذاران در انتشار اطلاعات سیاسی می‌پردازد. همچنین، نویسنده به دشواری‌های سنجش تأثیر واقعی این پروپاگاندا بر رفتار افراد و جامعه اشاره می‌کند و بر ضرورت بازنگری نظریه‌های سنتی ارتباطات برای فهم بهتر شرایط جدید تأکید دارد. پیام اصلی کتاب این است که پروپاگاندا در عصر دیجیتال، پیچیده‌تر، فراگیرتر و کمتر قابل شناسایی شده و مقابله با آن نیازمند رویکردهای نوین و آگاهی جمعی است.

چرا باید کتاب مهندسی اجماع را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر تحولات پروپاگاندا در عصر رسانه‌های اجتماعی، تصویری روشن از چگونگی دستکاری افکار عمومی به‌وسیلهٔ فناوری‌های نوین ارائه می‌دهد. مطالعهٔ آن به درک بهتر سازوکارهای تولید اجماع ساختگی، نقش روبات‌ها و الگوریتم‌ها در شکل‌دهی به جریان اطلاعات و چالش‌های جدید پیش‌روی دموکراسی کمک می‌کند. «مهندسی اجماع» با ارائهٔ نمونه‌های واقعی و تحلیل‌های میدانی، به خواننده امکان می‌دهد تا نسبت به تهدیدات اطلاعات نادرست و دستکاری‌شده حساس‌تر شود و راهکارهایی برای مقابله با آن‌ها بیابد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان ارتباطات، مطالعات رسانه و علوم سیاسی، فعالان اجتماعی، روزنامه‌نگاران و سیاست‌گذاران مناسب است. همچنین افرادی که دغدغهٔ سواد رسانه‌ای، مقابله با اخبار جعلی و فهم سازوکارهای دستکاری افکار عمومی را دارند، می‌توانند از مطالب آن بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب مهندسی اجماع

«این کتاب درباره‌ی مردم است. مشخصاً درباره‌ی افرادی است که از فناوری‌های جدید، نوظهور یا با دسترسی محدود برای رسیدن به آنچه می‌خواهند استفاده می‌کنند. گاهی این افراد از پروفایل‌های ماشینی روبات‌ها در رسانه‌های اجتماعی برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. «سازندگان روبات‌ها» می‌دانند مطالبی که در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند هر قدر منجر به تعامل بیشتری شود و «افراد» بیشتری روی لینک درج‌شده در آن‌ها کلیک کنند چشمان بیشتری تبلیغات اینترنتی مورد نظرشان را می‌بینند و پول بیشتری به دست می‌آورند. در موارد دیگری، تبلیغاتجی‌های دیجیتالی که من با آن‌ها گفت‌وگو کرده‌ام افرادی هستند که از سازوکارهای فنی درونی اینترنت آگاهی کافی دارند و همین سبب می‌شود بتوانند این سیستم را برای اهداف سیاسی دستکاری کنند. آن‌ها از راهبردها و ابزارهای مختلف روبات‌ها و سایر انواع ترافیک غیرطبیعی اینترنت مانند هویت‌های جعلی یا ارتش کاربران همسو یا حقوق‌بگیر استفاده می‌کنند تا پیام خاصی را اشاعه دهند. مسئله‌ی این کتاب عدد و رقم نیست؛ بررسی این که چه تعداد از حساب‌های توییتری روبات هستند یا این که چند نفر در یک انتخابات خاص تحت تأثیر پروپاگاندای رایانشی قرار گرفته‌اند یا حتی این که چه کشورهایی با این نوع پروپاگاندا درگیرند همه مفید است. اما کار من الان این نیست. گفتن این نکته مهم است چون اغلب افراد من را با متخصص رایانه، متخصص شبکه یا متخصص روش‌های تحقیق کمی اشتباه می‌گیرند. احتمالا به این دلیل که کار من پیش از این عمدتاً بر دنیای فنی متمرکز بوده و افراد تصور می‌کنند تحقیق من فنی و مبتنی بر اعداد خواهد بود. اما تمرکز من، هرچند به صورت تجربی، بر توصیف روش‌های نوینی است که افراد از فناوری استفاده می‌کنند و همچنین بر روشن کردن این است که چگونه این استفاده‌ها به پدیده‌های فرهنگی بزرگ‌تر گره خورده‌اند. به همین دلیل من از کارهای میدانی مثل ابزارهای قوم‌نگارانه و روش‌های تحقیقی که متمرکز بر «افراد» هستند استفاده می‌کنم. من وقت زیادی را صرف صحبت کردن با افراد می‌کنم. نه‌تنها با آن‌ها مصاحبه‌ی رسمی دارم، بلکه تعاملات غیررسمی بیشتری را بر اساس کار و علاقه‌های آن‌ها برقرار می‌کنم. من افراد را در زمان انجام کارهایشان مشاهده می‌کنم. مشاهداتم را ثبت می‌کنم. آن را با موارد مشابه مقایسه و نهایتاً آن را تجزیه و تحلیل می‌کنم و می‌نویسم.»