کتاب بازتاب احادیث در ضرب المثل های مازندرانی

کتاب بازتاب احادیث در ضرب‌ المثل‌ های مازندرانی نوشته علی رزاقی‌ شانی توسط نشر طرح و نشر منتشر شده است. این اثر پژوهشی به بررسی پیوند میان ضرب‌المثل‌های بومی مازندران و احادیث پیامبر اسلام و امامان شیعه پرداخته و تلاش کرده است تا ریشه‌های اخلاقی و تربیتی این امثال را در متون دینی جست‌وجو کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بازتاب احادیث در ضرب المثل های مازندرانی

کتاب بازتاب احادیث در ضرب‌المثل‌های مازندرانی نوشته‌ی علی رزاقی‌ شانی با رویکردی پژوهشی ضرب‌المثل‌های رایج در فرهنگ مازندران را با احادیث پیامبر اسلام و امامان شیعه تطبیق داده است. این کتاب در قالب پژوهش ادبی-دینی تدوین شده و ساختاری منظم دارد؛ ابتدا ضرب‌المثل‌ها با ذکر منبع و آوانگاری ثبت شده‌اند، سپس معنای هر مثل، مفهوم و کاربرد آن توضیح داده شده و در ادامه حدیثی مرتبط با همان مضمون آورده شده است. 

علی رزاقی شانی با گردآوری حدود ۱۴۰۰ ضرب‌المثل، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه آموزه‌های دینی در لایه‌های عمیق فرهنگ عامه و زبان مردم مازندران نفوذ کرده‌اند. کتاب علاوه‌بر ارائه‌ی تطبیق‌های معنایی، به جنبه‌های اخلاقی و تربیتی مشترک میان احادیث و امثال توجه ویژه‌ای دارد و تصویری از تأثیرپذیری فرهنگ بومی از منابع دینی ارائه می‌دهد. این اثر نه‌تنها برای علاقه‌مندان به فرهنگ مازندران، بلکه برای پژوهشگران حوزه‌ی ادبیات عامه و مطالعات دینی نیز قابل‌توجه است.

خلاصه کتاب بازتاب احادیث در ضرب المثل های مازندرانی

کتاب بازتاب احادیث در ضرب‌المثل‌های مازندرانی با هدف بررسی پیوند میان فرهنگ عامه و آموزه‌های دینی، مجموعه‌ای از ضرب‌المثل‌های رایج در مازندران را گردآوری و تحلیل کرده است. نویسنده ابتدا هر ضرب‌المثل را با ذکر منبع و آوانگاری ثبت می‌کند؛ سپس معنای تحت‌اللفظی، مفهوم و کاربرد آن را توضیح می‌دهد. در ادامه، حدیثی از پیامبر اسلام یا امامان شیعه که با مضمون آن مثل هم‌خوانی دارد، آورده می‌شود. این تطبیق‌ها اغلب بر محور موضوعات اخلاقی و تربیتی شکل گرفته‌اند؛ برای مثال، ضرب‌المثل‌هایی درباره‌ی قناعت، صداقت، شجاعت، صبر، پرهیز از حرص و حسادت، اهمیت همسایه، ارزش علم و دانش و پرهیز از دروغ و ریا با احادیثی مرتبط شده‌اند که همان پیام را در قالبی دینی بیان می‌کنند. 

در این کتاب، ضرب‌المثل‌ها نه‌تنها به‌عنوان بخشی از ادبیات عامه، بلکه به‌عنوان بازتاب‌دهنده‌ی باورها و ارزش‌های دینی مردم مازندران معرفی شده‌اند. نویسنده نشان داده است که بسیاری از این امثال، ریشه در آموزه‌های اسلامی دارند و به‌گونه‌ای در زبان و رفتار مردم جاری شده‌اند که گاه مرز میان فرهنگ بومی و تعالیم دینی محو می‌شود. در مجموع، کتاب تلاش می‌کند تا با تطبیق دقیق میان ضرب‌المثل‌ها و احادیث، پیوند عمیق میان سنت شفاهی مردم و منابع مکتوب دینی را آشکار کند و نقش دین را در شکل‌گیری و تداوم فرهنگ عامه به تصویر بکشد.

چرا باید کتاب بازتاب احادیث در ضرب المثل های مازندرانی را بخوانیم؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با لایه‌های پنهان پیوند میان فرهنگ بومی و آموزه‌های دینی آشنا شود. کتاب بازتاب احادیث در ضرب‌المثل‌های مازندرانی نشان می‌دهد که چگونه ارزش‌ها و مفاهیم اخلاقی اسلامی در قالب ضرب‌المثل‌ها وارد زندگی روزمره مردم شده‌اند و به بخشی از هویت فرهنگی آن‌ها بدل گشته‌اند. مطالعه‌ی این اثر نه‌تنها به شناخت بهتر ضرب‌المثل‌های مازندرانی کمک می‌کند، بلکه دریچه‌ای به‌سوی فهم تأثیر متقابل دین و فرهنگ عامه می‌گشاید؛ همچنین این کتاب برای کسانی که به‌دنبال نمونه‌های عینی از حضور دین در زبان و رفتار مردم هستند، منبعی غنی به‌ شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای علاقه‌مندان به فرهنگ و زبان مازندرانی، پژوهشگران حوزه‌ی ادبیات عامه، دانشجویان رشته‌های الهیات و علوم اجتماعی و کسانی که به بررسی تأثیر دین بر فرهنگ بومی علاقه دارند، مفید است؛ همچنین این اثر به معلمان و مربیانی که به‌دنبال نمونه‌های ملموس از آموزه‌های اخلاقی در فرهنگ ایرانی هستند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب بازتاب احادیث در ضرب المثل های مازندرانی

«با ورود اسلام به ایران و پذیرش آن در این سامان؛ در کنار رهنمودهای قرآن، سخن و کلام پیامبر اکرم (ص) و امامان شیعه و نیز شیوهٔ رفتاری آنان با گذشت قرون، در فرهنگ مردم باایمان ایران تأثیر گذارد و در گفتار و کردار مردم ایران تجلی نمود و سبب غنای گفتار و خلق آثار ماندگار گردید. از جانب دیگر، یکی از شاخه‌های مهم ادبیات عامه (فولکلوریک) ضرب‌المثل‌ها هستند که ریشه در اعماق هر جامعه دارد و انعکاس‌دهندهٔ راستین عواطف، تفکرات، اعتقادات، رسوم و آرزوهای هر ملت است. مَثل را مؤثرترین، رساترین و صادق‌ترین نمایندهٔ زندگی اجتماعی اقوام و ملل دانسته‌اند. ضرب‌المثل‌ها به‌عنوان شاخه‌ای از ادبیات عامه، نقش مهم و تأثیرگذار در صحنه‌های گوناگون زندگی بشری جوامع مختلف بر عهده داشته است.»