کتاب اسلام و تامین اجتماعی

معرفی کتاب اسلام و تامین اجتماعی

کتاب الکترونیکی «اسلام و تأمین اجتماعی (مبانی و راهکارهای حمایتی و بیمه‌ای در قرآن، روایات، اخلاق و فقه اسلامی)» نوشتهٔ احمد قابل و منتشرشده توسط موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، اثری پژوهشی در حوزهٔ پیوند آموزه‌های دینی با نظام‌های رفاهی و بیمه‌ای است. این کتاب با رویکردی تحلیلی، به بررسی مبانی، اهداف و راهکارهای تأمین اجتماعی در متون اسلامی می‌پردازد و جایگاه عدالت اجتماعی، حمایت از نیازمندان و سازوکارهای بیمه‌ای را در قرآن، روایات و فقه اسلامی واکاوی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اسلام و تامین اجتماعی

«اسلام و تأمین اجتماعی» در دوره‌ای نوشته شده که بحث‌های رفاهی و عدالت اجتماعی در ایران اهمیت ویژه‌ای یافته بود. این کتاب به سفارش موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی تدوین شده و تلاش دارد نسبت میان دین و تأمین اجتماعی را از منظر قرآن، روایات، اخلاق و فقه اسلامی بررسی کند. نویسنده، احمد قابل، با نگاهی تطبیقی، سعی کرده است نشان دهد که آموزه‌های دینی نه‌تنها با تحقق تأمین اجتماعی منافاتی ندارند، بلکه حتی راهبردها و سازوکارهایی برای حمایت از نیازمندان و تحقق عدالت اجتماعی ارائه داده‌اند. کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده: مبانی و اهداف تأمین اجتماعی در اسلام، راهبردهای حمایتی، و راهبردهای بیمه‌ای. در هر بخش، به تحلیل مفاهیمی چون نوعدوستی، همبستگی اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، امنیت، رفع فقر، عدالت اجتماعی و فضایل اخلاقی پرداخته شده است. همچنین، راهکارهای عملی مانند زکات، خمس، انفاق، صدقه، هبه، قرض‌الحسنه و بیمه‌های اجتماعی از منظر متون دینی بررسی شده‌اند. این اثر، ضمن تکیه بر منابع اصیل اسلامی، تلاش می‌کند به پرسش‌هایی دربارهٔ مشروعیت و ضرورت تأمین اجتماعی در جامعهٔ اسلامی پاسخ دهد و جایگاه آن را در نظام حقوقی و اخلاقی اسلام روشن سازد.

خلاصه کتاب اسلام و تامین اجتماعی

در این کتاب، احمد قابل به بررسی ریشه‌های تأمین اجتماعی در آموزه‌های اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد که مفاهیمی مانند نوعدوستی، برادری ایمانی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، امنیت، رفع فقر و عدالت اجتماعی، همگی در قرآن و روایات مورد تأکید قرار گرفته‌اند. نویسنده استدلال می‌کند که عدالت اجتماعی در متون دینی مطلق و فراگیر است و هیچ عامل تبعیضی نباید مانع بهره‌مندی افراد از حمایت‌های اجتماعی شود. در بخش راهبردهای حمایتی، کتاب به تفکیک میان حمایت‌های الزامی (مانند زکات، خمس، فیء، انفال، خراج، جزیه و کفارات)، حمایت‌های غیرالزامی (هبه، احسان، قرض‌الحسنه)، حمایت‌های مشترک (انفاق، صدقه، حقوق) و حمایت‌های غیرمستقیم (ولایت حسبه، عهد و پیمان، نذر، وصیت) می‌پردازد. هر یک از این راهکارها با استناد به آیات و روایات تحلیل شده‌اند و نقش آن‌ها در کاهش فقر و ایجاد امنیت اجتماعی توضیح داده شده است.در بخش راهبردهای بیمه‌ای، نویسنده به بررسی مشروعیت بیمه و قراردادهای بیمه‌ای در فقه اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد که بسیاری از سازوکارهای بیمه‌ای معاصر، ریشه در سنت‌های حقوقی و اخلاقی اسلام دارند. همچنین، تفاوت‌ها و شباهت‌های بیمه با مفاهیمی چون ضمان، صلح، هبه و عاقله مورد بحث قرار گرفته است. در مجموع، کتاب تأکید دارد که تأمین اجتماعی نه‌تنها با اصول اسلامی سازگار است، بلکه تحقق آن از اهداف اساسی دین به شمار می‌رود.

چرا باید کتاب اسلام و تامین اجتماعی را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و حقوقی معاصر یعنی نسبت دین و تأمین اجتماعی می‌پردازد. خواننده با مطالعهٔ این اثر، با مبانی قرآنی و روایی حمایت از نیازمندان، فلسفهٔ عدالت اجتماعی و سازوکارهای بیمه‌ای در اسلام آشنا می‌شود. همچنین، کتاب به پرسش‌های رایج دربارهٔ مشروعیت بیمه و راهکارهای حمایتی در فقه اسلامی پاسخ می‌دهد و تصویری روشن از پیوند آموزه‌های دینی با نظام‌های رفاهی ارائه می‌کند. این اثر می‌تواند به فهم عمیق‌تر نقش دین در سیاست‌گذاری اجتماعی و حقوقی کمک کند.

خواندن کتاب اسلام و تامین اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای پژوهشگران حوزهٔ علوم اجتماعی، حقوق، فقه و مطالعات اسلامی، فعالان حوزهٔ رفاه و تأمین اجتماعی، و علاقه‌مندان به نسبت دین و مسائل اجتماعی مفید است. همچنین، برای کسانی که دغدغهٔ عدالت اجتماعی، حمایت از نیازمندان یا مشروعیت بیمه در اسلام را دارند، این کتاب راهگشا خواهد بود.

فهرست کتاب اسلام و تامین اجتماعی

- بخش اول: اسلام و اهداف و مبانی تأمین اجتماعی این بخش به تعریف تأمین اجتماعی، جایگاه آن در حقوق بشر و قانون اساسی، و مبانی آن در قرآن و روایات می‌پردازد. مفاهیمی چون نوعدوستی، برادری ایمانی، مسئولیت‌پذیری، امنیت، رفع فقر، عدالت اجتماعی و فضایل اخلاقی به عنوان پایه‌های تأمین اجتماعی در اسلام بررسی می‌شوند.- بخش دوم: اسلام و راهبردهای حمایتی در این بخش، راهکارهای حمایتی الزامی (زکات، خمس، فیء، انفال، خراج، جزیه، کفارات)، غیرالزامی (هبه، احسان، قرض‌الحسنه)، مشترک (انفاق، صدقه، حقوق) و غیرمستقیم (ولایت حسبه، عهد و پیمان، نذر، وصیت) تحلیل شده‌اند. همچنین، نقش این راهکارها در کاهش فقر و ایجاد امنیت اجتماعی توضیح داده می‌شود.- بخش سوم: اسلام و راهبردهای بیمه‌ای این بخش به بررسی مشروعیت بیمه و قراردادهای بیمه‌ای در فقه اسلامی می‌پردازد. مفاهیمی چون ضمان، صلح، هبه، عاقله و تفاوت آن‌ها با بیمه‌های اجتماعی مورد بحث قرار می‌گیرند. همچنین، چالش‌های فقهی و حقوقی بیمه و نسبت آن با اصول اسلامی بررسی می‌شود.

بخشی از کتاب اسلام و تامین اجتماعی

«در دنیایی که تجربه حضور آدمیان، دانشمندان و ی‌دانش را در خود دارد، سرنوشت‌های متفاوتی در کمین آدمیان نشسته و محصول تلاش و کوشش یا سستی و تن‌آسایی آنان را همچون پاداش و کیفر، به آنان برمی‌گردانند. گسترده بودن پدیده‌های تجربی و نظری، عنوان‌های بسیاری را بر اهل توضیح و بهره‌برداری، هر یک از آن‌ها را موضوع پژوهش‌های مختلف پژوهشگران قرار داده و می‌دهد. آنچه پیش رو دارید، پژوهش‌های چهارگانه‌ای در حوزه «قرآن، سنت، اخلاق و فقه» است که موضوع اصلی آن بررسی نسبت «دین و تأمین اجتماعی» است. موضوعی که به پیشنهاد شورای پژوهشی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی و خصوصاً ریاست محترم آن جناب آقای شببری‌نژاد و تأکید برادرم جناب محسن کدیور، در دستور کار قرار گرفت و ثمره آن، چهار پژوهش مستقل بود که کتاب شد که در دست شماست. جامعه‌ای که در زندگی خود نگاهی به شریعت محمدی (ص) دارد و سامان خود را (طبق قوانین رسمی) براساس آن جست‌وجو کرده و می‌کند و هر پدیده‌ای را از منظر شریعت نیز بررسی می‌کند تا جواز یا ممنوعیت آن را بداند، نمی‌توانست و نمی‌تواند نسبت به موضوع «تأمین اجتماعی» بی‌تفاوت بماند. این پدیده عمدتاً با «راهکارهایی غربی» معرفی شده است که در جوامع شرقی نسبت به آن با دیدگاهی تردیدآمیز و گاه منفی روبرو هستیم. شریعتمداران اهل دانش، صرف‌نظر از خواستگاه یک پدیده، به نقد و بررسی آن می‌پردازند و در نهایت از جنبه علمی، اقدام به رد یا پذیرش آن پدیده می‌کنند یا راه تصحیح و تکمیل آن را پی می‌گیرند. هرگونه اظهارنظر خارج از نقد علمی، رفتاری غیرعلمی و بی‌اعتبار است و تنها می‌تواند در محیط‌های غیرعلمی ارائه شود. از این منظر به پدیده تأمین اجتماعی و راهبردهای حمایتی و بیمه‌ای آن پرداخته‌ایم و نظر قرآن و مفسران، روایات و فقیهان و همچنین نظر دانشمندان مسلمان را از منظر اخلاق اسلامی گزارش کرده‌ایم.»