کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

معرفی کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

کتاب الکترونیکی «تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شستری» نوشتهٔ عدالت‌فن حمید و منتشرشده توسط چاپکو، پژوهشی است دربارهٔ نحوهٔ حضور و بازتاب قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شستری، عارف و شاعر قرن هشتم هجری. این کتاب به بررسی جایگاه قرآن و حدیث در جهان‌بینی و زبان عرفانی شستری می‌پردازد و نقش این دو منبع را در شکل‌گیری اندیشه‌های عرفانی و کلامی او تحلیل می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

این کتاب به بررسی چگونگی حضور و تأثیر قرآن و حدیث در سه اثر اصلی «شیخ محمود شستری» یعنی «گلشن راز»، «سعادت‌نامه» و «حق‌الیقین» می‌پردازد. نویسنده تلاش کرده است با مطالعهٔ دقیق این آثار، میزان آشنایی شستری با قرآن و حدیث و شیوه‌های بهره‌گیری او از این منابع را نشان دهد. کتاب در فضایی پژوهشی و تحلیلی، به جایگاه قرآن و حدیث در عرفان اسلامی و به‌ویژه در آثار شستری می‌پردازد و ضمن مرور پیشینهٔ استفاده از این منابع در ادبیات فارسی، به تفاوت‌های رویکرد عارفان و شاعران نسبت به آیات و احادیث اشاره می‌کند. دورهٔ مورد بررسی، قرن هشتم هجری است؛ زمانی که زبان عرفانی و بهره‌گیری از متون مقدس در اوج خود قرار داشت. نویسنده در این اثر، علاوه بر تحلیل نمونه‌های متعدد، به آرایه‌های ادبی مانند تلمیح، تضمین و اقتباس نیز توجه کرده و کارکردهای معنایی و ساختاری آیات و احادیث را در آثار شستری بررسی نموده است. این کتاب همچنین به نظریهٔ بینامتنیت و جایگاه قرآن و حدیث در شکل‌گیری زبان و ذهنیت عرفانی می‌پردازد و تلاش می‌کند تصویری جامع از پیوند ادبیات عرفانی فارسی با متون مقدس ارائه دهد.

خلاصه کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

کتاب «تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شستری» با تمرکز بر سه اثر اصلی این عارف، به تحلیل نحوهٔ استفادهٔ او از آیات و احادیث می‌پردازد. نویسنده نشان می‌دهد که شستری نه‌تنها برای اثبات اندیشه‌های عرفانی خود، بلکه برای تعمیق معنا و تأثیرگذاری بر مخاطب، به سراغ قرآن و حدیث رفته است. در «گلشن راز»، آیات و احادیث به‌عنوان نشانه‌هایی از تلقی عارفانهٔ شستری از هستی مطرح می‌شوند و در «سعادت‌نامه»، بیشتر جنبهٔ کلامی و دینی دارند. در «حق‌الیقین» نیز آیات و احادیث چنان با مسائل عرفانی درهم‌تنیده‌اند که جداسازی آن‌ها از متن دشوار است. کتاب به این نکته می‌پردازد که شستری در بهره‌گیری از قرآن و حدیث، هم از آرایه‌های ادبی رایج مانند تلمیح و تضمین استفاده کرده و هم با ذوق و تفسیر شخصی خود، معنای تازه‌ای به این متون بخشیده است. نویسنده همچنین به تفاوت‌های رویکرد شستری با عارفان پیشین و جایگاه زبان و ذهنیت عرفانی در آثار او اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که حضور گستردهٔ قرآن و حدیث در کلام شستری، بخشی جدایی‌ناپذیر از جهان‌بینی و زبان اوست.

چرا باید کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به پیوند میان ادبیات عرفانی فارسی و متون مقدس علاقه دارند، فرصتی فراهم می‌کند تا با شیوه‌های گوناگون بهره‌گیری از قرآن و حدیث در آثار یک عارف برجسته آشنا شوند. اثر حاضر با تحلیل نمونه‌های متعدد و توجه به آرایه‌های ادبی، به درک عمیق‌تری از زبان و اندیشهٔ عرفانی کمک می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه متون مقدس می‌توانند الهام‌بخش و بنیادین در شکل‌گیری آثار ادبی و عرفانی باشند.

خواندن کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان حوزهٔ ادبیات فارسی، عرفان اسلامی، الهیات و علاقه‌مندان به نقد ادبی و بینامتنیت مفید است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ فهم بهتر نقش قرآن و حدیث در ادبیات و اندیشهٔ ایرانی دارند، این اثر راهگشا خواهد بود.

فهرست کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

- فصل اول: عرفان و سیر تکوینی قرآن به بررسی رابطهٔ تصوف اسلامی با قرآن و حدیث و جایگاه این دو منبع در شکل‌گیری عرفان ایرانی-اسلامی می‌پردازد.- فصل دوم: جایگاه قرآن در جهان‌بینی شبستری نقش قرآن در اندیشه و زبان عرفانی شبستری و نحوهٔ بازتاب آن در آثارش تحلیل می‌شود.- فصل سوم: روش‌های بیان قرآن و حدیث آرایه‌های ادبی مانند تلمیح، تضمین، اقتباس و اشاره و کاربرد آن‌ها در آثار شستری معرفی و بررسی می‌شود.- فصل چهارم: قصه‌های قرآنی و کارکردهای تاریخی قرآن به نقش قصه‌های قرآنی در ادبیات و عبرت‌آموزی آن‌ها و تأثیرشان بر شعر و نثر عرفانی پرداخته می‌شود.- فصل پنجم: بررسی نمونه‌های اقتباس، تلمیح و تضمین در آثار شبستری نمونه‌های عینی از نحوهٔ استفادهٔ شستری از آیات و احادیث در سه اثر اصلی او تحلیل می‌شود.- فصل ششم: نتیجه‌گیری و جمع‌بندی جمع‌بندی یافته‌ها و تأکید بر اهمیت قرآن و حدیث در شکل‌گیری زبان و اندیشهٔ عرفانی شبستری.

بخشی از کتاب تجلی قرآن و حدیث در آثار شیخ محمود شبستری

«استفاده از آیات و احادیث در ادبیات از دیرباز معمول بوده است. اما اهل طریقت، برخلاف شاعران و بسیاری از نویسندگان که در صدد مضمون‌آفرینی با آیات و احادیث بوده‌اند، به‌دلیل معناگرایی، به سراغ آن دسته از آیات و احادیث رفته‌اند که برای اثبات یا مؤکد کردن اندیشهٔ دو سطحی خود به آن‌ها نیاز داشتند. زیرا بر این باور بودند که عرفان اسلامی از بطن اندیشه‌های دینی بیرون آمده و بهترین روش برای اثبات یا تأکید کردن افکار و اندیشه‌هایشان، کتاب و سنت است. شبستری با تسلط شگرفی که بر قرآن و حدیث دارد، در هر یک از سه اثر اصلی خود، گلشن راز، سعادت‌نامه و حق‌الیقین، متناسب با معنا و محتوا و شکل آن‌ها، به آیات و احادیث مراجعه کرده و آگاهی عرفانی، دینی، کلامی خود را بر بستر تاریخ عصر خویش، به نمایش گذاشته است. در این کتاب با نحوهٔ استفادهٔ شبستری از آیات و احادیث که در هر دو قلمرو صورت و معنا نشان داده است، به شکلی که او یکی از بهترین کاربران کتاب و سنت برای اثبات اندیشه‌های خویش بوده است.»