کتاب جاسوس

کتاب الکترونیکی جاسوس نوشتۀ پائولو کوئیلو با ترجمهٔ مریم درکی در انتشارات آراسبان منتشر شده است. این کتاب درباره زندگی ماتا هری، رقصنده و جاسوسِ به‌اتهام ارتش آلمان در جریان جنگ جهانی اول است و با زبان ادبی و در قالب نامه‌ای روان‌شناسانه، روایت پایانی زندگی او را بازتاب می‌دهد.

درباره کتاب جاسوس

جاسوس روایت زندگی ماتا هری (نام اصلی: Margaretha Zelle) است که در قالب نامه‌هایی خطاب به وکیلش که بازتابی از نامه او به دخترش و سپس پاسخ وکیل است روایت می‌شود. داستان از زندان سینت لازار پاریس و روز اعدام او شروع می‌شود و پرتره‌ای شخصی و درونی از زن مرموز و چالش‌برانگیز آن دوران ارائه می‌دهد. نویسنده با قراردادن روایت در لحظه‌های آخر زندگی ماتا هری، تلاش می‌کند تا صدای درونی و انسانی او را بازسازی کند؛ صدایی که به جنگ آسیب‌های جامعه، جنسیت، و استفاده از زن به‌عنوان نماد فریب‌ و جاسوسی اشاره دارد. پائولو کوئیلو نویسنده برزیلی با آثاری چون کیمیاگر (The Alchemist) شناخته شده است و داستان‌هایش در بیش از ۲۰۰ میلیون نسخه منتشر شده‌اند. او سبک تامل‌گرایانه، الهام‌بخش و گاه فلسفی دارد که در این کتاب با تمرکز بر واقعیت تاریخی و شخصیت زن مستقل همراه شده است. کوئلیو خود در مصاحبه‌ای گفته که به‌دنبال فهم دیدگاه زن مستقل و متفاوت زمانه‌اش بوده است.

ساختار کتاب دو بخشی است: بخش اول شامل نامه ماتا هری است که درباره خاطراتش از زندگی‌اش، رابطه با مردان تأثیرگذار، بحران‌های شخصی، ورود به رقص و در ادامه تحولات دوران جنگ جهانی اول نوشته شده؛ و بخش دوم شامل نامه وکیل کلانِت است که به زمانِ محکومیت و توضیح روند دادگاه و کمبود شواهد علیه او می‌پردازد. کتاب عناصر تاریخی را با برداشت‌های تخیلی ترکیب می‌کند؛ مانند اشاره به اجراهای پرشور در پاریس، اسناد دیکته‌شده در دادگاه جنگ، و نمادین بودن اعدام او توسط جوخه آتش، با هدف بازسازی شخصیتی جامع از انسان متهم‌شده در شرایط بحرانی.این اثر بخشی از گونه ادبی رمان تاریخی محسوب می‌شود که تمرکز آن بر زندگی درونی شخصیت و افشاگری از زاویه‌ای شخصی است. انتخاب ماتا هری به‌عنوان زنی خارج از قواعد اجتماعی، نماد فمینیسم  زمانه و افراد سوءاستفاده‌شده محسوب می‌شود؛ اگرچه جنبه‌های فمینیستی کتاب و برداشت‌های تاریخی آن گاه مورد انتقادهایی از سردسری یا سوءتأویل قرار گرفته‌اند. جاسوس مجموعه‌ای از گرایش‌های ادبی در آثار کوئیلو را به نمایش می‌گذارد: تمرکز بر زنان قدرتمند و اسرارآمیز، استفاده از قالب نامه برای ایجاد صدای نزدیک و شناسه‌محور، و بازسازی معنوی و فلسفی شخصیت‌ها.

کتاب جاسوس را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای مخاطبانی مناسب است که به داستان‌های رمانتیک‌تاریخی با محوریت شخصیت‌پردازی عمیق، و نیز کنجکاوی درباره زوایای روحی افراد در شرایط بحران علاقه دارند.

بخشی از کتاب جاسوس

«می‌توانم تصور کنم که بعد از آن چه رخ خواهد داد. شما مرد بسیار پرمشغله‌ای خواهید بود و رسواییِ دفاع از مجرم جنگی را کسب خواهید کرد. مردم زیادی درِ خانه‌ات را خواهند زد و برای قبول وکالت‌شان التماس خواهند کرد، حتی اگر شکست خورده باشید، زبان‌زد می‌شوید و شهرت زیادی جذب خواهید کرد. خبرنگارانی را ملاقات خواهید کرد که علاقه‌مند به شنیدنِ برداشت شما از واقعه هستند. در گران‌ترین رستوران‌های شهر شام خواهید خورد و با احترام با شما رفتار خواهد شد و مورد حسادت رقیب‌هایتان قرار می‌گیرید. خواهید دانست که هرگز هیچ دلیل عینی برعلیه من نبوده، تنها مدارکی که با آن‌ها مقدمه‌سازی کرده‌اند، ولی شما هرگز علناً اقرار نخواهید کرد که اجازه داده‌اید یک زن بی‌گناه بمیرد.

بی‌گناه؟ شاید کلمهٔ مناسبی نباشد. من هرگز بی‌گناه نبوده‌ام، نه از زمانی که برای اولین بار قدم به این شهر عزیز که دوستش دارم، گذاشتم. گمان می‌کردم می‌توانم کسانی که اسرار دولت را می‌خواهند، گول بزنم. گمان می‌کردم آلمانی‌ها، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها، اسپانیایی‌ها هرگز نمی‌توانند در برابر من خودداری کنند و با این وجود در انتها من بودم که گول خوردم. جنایت‌هایی که من مرتکب شدم و گریختم؛ بزرگ‌ترین زن مستقل و رها در جهانی حکومت‌شده توسط مردان. من محکوم به جاسوسی شدم؛ هرچند تنها چیزی که من ردوبدل کرده‌ام، شایعه‌های خاله‌زنکی در سالن‌های زیبای طبقهٔ مرفه اجتماع بود.

بله من این شایعه‌ها را تبدیل به اسرار کرده‌ام، چون پول و قدرت می‌خواستم، ولی اکنون تمام کسانی که من را متهم کرده‌اند، می‌دانند که من هیچ چیز جدیدی برملا نکرده‌ام.

تأسف‌آور است که هیچ‌کس این مسئله را نخواهد دانست. این پاکت‌ها به‌ناچار مسیر خود را به‌سمت قفسهٔ مدارک خاک‌خورده‌ای مملو از پرونده‌های اقدامات دیگری، پیدا خواهند کرد. شاید از بین بروند؛ زمانی که جانشین شما یا جانشینِ جانشین شما تصمیم بگیرد پرونده‌های قدیمی را دور بیندازد تا جا برای پرونده‌های جدید ایجاد کند.»