کتاب ادبیات شفاهی ترکیه

کتاب ادبیات شفاهی ترکیه نوشتۀ مجموعه نویسندگان و حاصل ویراستاری اوجال اوغوز و ترجمۀ بهروز بیک بابایی است. انتشارات اوغوزخان این کتاب را روانۀ بازار کرده است.

درباره کتاب ادبیات شفاهی ترکیه

ادبیات شفاهی ترکیه در طول قرون و اعصار مختلف، دوره‌های متعدد و مهمی را پشت سر گذاشته است. این دوره‌ها نه‌تنها بازتاب‌دهندهٔ تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعهٔ ترک بوده‌اند، بلکه شاهد تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از سایر فرهنگ‌ها نیز هستند. دوران باستان و اساطیری، یکی از دوره‌هایی است که کتاب حاضر به ادبیات شفاهی آن پرداخته است. این دوره به زمان‌هایی بازمی‌گردد که ادبیات بیشتر شفاهی بود و شامل داستان‌های حماسی، افسانه‌ها و اشعار عاشقانه بود. داستان‌های حماسی مانند «دَدَه قورقود» و «ماناس» نمونه‌هایی از ادبیات شفاهی این دوره است. دوران سلجوقیان و اوایل دوران عثمانی دورهٔ بعدی است. در این دوره، ادبیات زبان ترکی تحت‌تأثیر ادبیات فارسی و اسلامی قرار گرفت. شعر و نثر در این دوره رشد قابل‌توجهی داشت و شاعرانی مانند «یونس امره» و «عاشیق پشتو» از چهره‌های برجستهٔ آن بودند. دوران کلاسیک عثمانی که از قرن پانزدهم تا نوزدهم میلادی را در بر می‌گیرد، دوران طلایی ادبیات عثمانی است. شعر و نثر عثمانی در این دوره به اوج خود رسید؛ با شاعرانی مانند «فضولی»، «نفعی» و «باقی». دوران تجدد و نوگرایی در اواخر دوران عثمانی و اوایل جمهوری ترکیه، ادبیاتشان شاهد تحولات عمده‌ای بود. نویسندگان و شاعرانی مانند «نامیق کمال» و «زیا گوکالپ» به‌سمت رئالیسم و ناسیونالیسم گرایش یافتند و بستری برای ادبیات مدرن ترک فراهم کردند. در دوران مدرن و معاصر، از اواسط قرن بیستم به بعد، ادبیات ترکیه با تأثیرپذیری از سبک‌های ادبی غربی، شکل مدرن خود را یافت. نویسندگانی مانند «یاشار کمال»، «اورهان پاموک» و «الیف شافاک» نمایندگان این دوره هستند که آثارشان در سراسر جهان شناخته شده است. هر یک از این دوره‌ها نمایانگر جنبه‌های متفاوتی از تاریخ و فرهنگ ترک است و ادبیات این سرزمین را به‌عنوان یکی از غنی‌ترین و تأثیرگذارترین بخش‌های فرهنگی جهان معرفی می‌کند.

خواندن کتاب ادبیات شفاهی ترکیه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات شفاهی ترکیه سودمند است.

بخشی از کتاب ادبیات شفاهی ترکیه

«ادبیات عامه شفاهی یا ادبیات مردمی برگرفته از محیطی است که در آن آداب‌ورسوم مردم هم به‌صورت شفاهی سینه‌به‌سینه و نسل به نسل انتقال‌یافته و هم به‌صورت نوشته‌های متفرقه و مستقل وارد آثار ادبی شده است. به این واسطه محققان این امکان را یافته‌اند که هرگونه ضرب‌المثل‌های امروزی را با بررسی شکل‌های قدیمی‌تر آن از طریق این منابع مکتوب مورد بررسی قرار دهند اگر نیاز به معرفی مثال باشد؛ کتاب دیوان لغات الترک محمود کاشغری که در سال‌های ۱۰۷۲-۱۰۷۴ به قلم گرفته شده است و همچنین کودکس کونیماکوس که نوشته کشیشان مسیحی است، دربردارنده برخی از آثار ادبیات عامه است. حتی برخی از محصولات ادبیات عامه که راهی به امروزه نبرده‌اند را می‌توان فقط به‌واسطهٔ این آثار مکتوب به وجودشان پی برد. در اینجا این نکته نیز قابل‌ذکر است که در دوره‌های پیشین بیشتر کسانی که در آثار ادبی خود به ادبیات عامه بها داده‌اند هدف اصلی‌شان بررسی ادبیات مردمی یا همان ادبیات عامه نبوده است و حتی به کسانی مه به روش‌های مختلف سخن از زبان و فرهنگ در هر دورهمی، شرح بر هرگونه طرز تفکر و اتفاق، تمثیل اشاعه ارزش‌های اخلاقی و دینی (گذشتگان اقدام به ثبت ادبیات عامه در آثارشان کرده‌اند هم این امکان وجود ندارد که آنها را محققان ادبیات عامه و گردآورندگان آن محسوب کنیم. ولی از قرن شانزدهم به بعد آثاری را مشاهده می‌کنیم که در آن به ضرب‌المثل‌ها و لطایف جای‌داده‌اند. همچنین کتاب‌هایی مثل دده قورقود و نمونه‌هایی دیگری از آثار ادبی نشان‌دهنده این است که به همراه حکایاتی که سالیان سال در میان مردم رایج بوده نمونه‌هایی از داستان‌های شفاهی نیز از طرف ادیبان و هنر دوستانی که به ادبیات عامه علاقه‌مند بوده‌اند وارد آثار ادبی شده است. همۀ منابع مرتبط با ادبیات عامه را می‌توان تحت این عنوان جمع‌آوری نمود: الف- منابع شفاهی ب- منابع مکتوب برخی از محققان به‌عنوان مثالتان ۱۹۹۵؛ اصلان اوغلو ۱۹۷۶؛ قاراداغ قایا ۱۹۹۵) در کنار این منابع از «منابع فرهنگ مادی یا اشیا تاریخی موزه‌ها» و «منابع دیداری» سخن گفته‌اند؛ اما در میان عناوین ذکر شده، «منابع فرهنگ مادی» بیشتر میزان از اطلاعاتی که وارد حوزه بررسی علم ادبیات عامه شده است را در برمی‌گیرد. «منابع دیداری» نیز با رسانه‌های گروهی همچون «سینما» و «تلویزیون»، اعیاد جشن‌ها و روزهای خاص محلی را هدف قرار داده‌اند سینما و تلویزیون نیز که جز منابع هنرهای تجسمی هستند فقط در صورتی می‌توانند جز منابع ادبیات عامه به شمار روند که در راستای تحکیم پژوهش در این شاخه ادبی باشند. طبق عقیده پرتو نایلی بواراتاو وقتی از منابع ادبیات عامه سخن می‌گوییم باید منبعی را مدنظر داشته باشیم که موضوعات مورد بررسی در شاخه ادبیات عامه از آنجا بر می‌خیزد گاه منابع شفاهی صرفاً همان آثار شفاهی نیستند، بلکه دوستداران هنر، راویان و کسانی که این آثار را خواه‌ناخواه خلق و نقل می‌کنند جز منابع ادبیات عامه محسوب می‌شوند.»