کتاب درون اردوگاه ها

کتاب درون اردوگاه‌ها نوشتۀ درن بایلر با ترجمۀ مسعود یوسف حصیرچین در گروه انتشاراتی ققنوس به چاپ رسیده است. کتاب، دربارۀ حصار فناوری‌محور در چین با محوریت حصر اقلیت‌های قومی و مذهبی چون مسلمان‌ها و ایغورها و... است. متن این کتاب بر اساس اسناد دولتی، افشای اطلاعات و مصاحبه با کسانی که از این اردوگاه‌ها نجات پیدا کرده‌اند نوشته شده است.

درباره کتاب درون اردوگاه ها

کتاب درون اردوگاه‌ها با داستان ویرا جو آغاز می‌شود. اواسط ۲۰۱۹ او که حالا یکی از یکی از دانشجویان دانشگاه واشینگتن است، از تقاطع شلوغی در بازار می‌گذشت که توسط پلیس بازداشت شد. او را به مرکز پلیس آسایش خلق منتقل کردند. آنجا در یکی از نمایشگرهای موجود در آن ساختمان، عابرانی را دید که در بازار راه می‌روند. کنار تصویر باکیفیت صورتش خودش، اطلاعات شخصی‌اش در کادر سیاهی ظاهر شد. مطابق آن کادر، او هوئی بود؛ یعنی عضو یک گروه مسلمان چینی ساکن در شمال‌ غرب این کشور که حدود یک‌ میلیون نفر از جمعیت ۱۵میلیونی مسلمانان شمال‌غرب چین را تشکیل می‌دهد. آژیر هشدار به این دلیل به صدا درآمده بود که ویرا پایش را از محدودۀ ضوابط نظارتی منطقۀ سکونت مشخص‌شده‌اش بیرون گذاشته بود. او یکی از بازداشتی‌های سابق اردوگاه‌های بازآموزی بود و اجازه نداشت بدون مجوز رسمی از واحد نظارتی منطقه‌اش به دیگر بخش‌های شهر سفر کند. مربع زرد دور صورتش در نمایشگر نشان از آن داشت که سامانۀ حصار دیجیتالی که مسلمانان را در آنجا نگه می‌داشت، بار دیگر هم او را «مجرم پیشاارتکابی» تشخیص داده بود.

کتاب درون اردوگاه‌ها حاصل بیش از ۲۴ ماه پژوهش جمعیت‌شناختی در سین‌کیانگ، قزاقستان و سیاتل بین ۲۰۱۱ و ۲۰۲۰ است و هزاران متن دولتی، اسناد صنعت فناوری و گزارش‌های داخلی پلیس چین را بررسی کرده است که مسئولان دولتی و صنعتی لو داده‌اند؛ اما چهارچوب اصلی‌اش مصاحبه‌های بسیار با زندانیان سابق قزاق، اویغور و هوئی، کارکنان اردوگاه‌ها و تکنیسین‌های سیستم است. بعضی از مصاحبه‌شونده‌ها قزاق‌هایی هستند که توانستند با میانبرهایی از مرز به قزاقستان بگریزند. تعداد کمتری از آن‌ها نیز با قانع کردن مقامات به اینکه افشاگری نخواهند کرد سوار هواپیماهایی به مقصد ایالات متحده و اروپا شدند. این کتاب داستان آن‌هاست.

 آن‌ها دربارۀ حصر فناوری‌محور وطنشان صحبت می‌کنند و خواننده متوجه می‌شود که فناوری‌های بازآموزی چگونه مسلمانان را مستعد بازداشت می‌کند. بسیاری از مسلمانان مجبور شدند نقاب وفاداری به برنامۀ حکومت بر چهره بزنند و اعتراض اخلاقی را پنهان کنند. آن‌هایی که نقاب نداشتند در این اردوگاه‌ها از آن‌ها انسانیت‌زدایی می‌شد. صدها هزار اویغور روستایی که کسی را ندارند تا از آن‌ها دفاع کند، هنوز آنجا هستند؛ اما بعضی‌ها را آزاد کرده‌اند تا به‌عنوان کارگرانی، در حصار هوشمند نظارت کارخانه‌ها باشند.

کتاب درون اردوگاه‌ها داستان افزایش جهانی این حصارهای دیجیتال پیچیده و سیستم‌های نظارت خودکار پیشرفته با هدف کنترل اجتماعی «هوشمند» است. با این همه، در این کتاب می‌خوانیم که چگونه با وجود چنین سازوکار و مناسباتی هنوز هستند کسانی که مقهور این فضا و روایت نمی‌شوند، از آن سرپیچی می‌کنند و فعالیت علیه خشونت برایشان قابل درک است و به یک معنا انسانیت را رها نمی‌کنند. این‌ها کسانی هستند که همیشه چوب لای چرخ ماشین‌های تمامیت‌خواهی گذاشته‌اند.

خواندن کتاب درون اردوگاه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به همۀ دوستداران کتاب‌های تاریخ جهان پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب درون اردوگاه ها

«در ماه‌های پس از آن ماجرا، ویرا را همراه با یازده زن دیگر از اقلیت مسلمان در سلولی در طبقه دوم مرکز پلیس قدیمی در حومه کویتون نگه داشتند. دیگر افراد درون سلول هم مانند ویرا «مجرمان پیشاوقوع» سایبری بودند. زن قزاقی روی تلفنش واتساپ نصب کرده بود تا با شرکای تجاری‌اش در قزاقستان در ارتباط باشد. زن اویغوری که در بازار تلفن هوشمند می‌فروخت به چند مشتری اجازه داده بود سیم‌کارت‌هایشان را با کارت شناسایی او ثبت کنند.

نگهبانان به او گفتند که در زندان نیست، بلکه در یک «مرکز آموزشی کنترل‌شده متمرکز» است. اصطلاح استفاده‌شده برای متمرکز (جیژونگ) می‌تواند معنای «اجباری» هم بدهد، ارتباطی که از چشم ویرا هم دور نماند. می‌گوید: «تقریباً همان موقع فهمیدم که نوعی اردوگاه کار اجباری است. نگهبانان می‌دانستند هیچ جرمی مرتکب نشده‌ایم. هیچ‌کدام از هم‌سلولی‌هایم واقعاً مجرم نبودند. تنها دلیل دستگیری‌مان این بود که رهبران گفته بودند مسلمانان را دستگیر کنید.» ویرا، در اولین روزهای حضورش در اردوگاه، داستان‌هایی را که در دبیرستانش در پورتلند درباره هولوکاست خوانده بود برای همقطارانش زمزمه کرد. به آنان گفت: «وضعیت ما درست مثل وضعیت آن فرانک است.»

وقتی ویرا به آن‌جا رسید، هنوز در سلول دوربین نصب نکرده بودند. چنین احساس کرد که هفت ماه پس از آغاز دستگیری‌های گسترده، فرایند تبدیل مرکز پلیس قدیمی به اردوگاه هنوز تمام نشده است. «حتی تعداد کاسه‌های غذایشان هم به اندازه نفرات نبود و بایست کاسه‌ها را با هم شریک می‌شدیم.»