کتاب سیدجمال الدین و اندیشه اتحاد اسلامی

کتاب سیدجمال الدین و اندیشه اتحاد اسلامی نوشتهٔ سمیر ابوحمدان است که با ترجمهٔ ولی رسولی دولت آباد در انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شده است.

درباره کتاب سیدجمال الدین و اندیشه اتحاد اسلامی

سید جمال‌الدین اسدآبادی که در بیرون از ایران بیشتر به افغانی مشهور است از برجسته‌ترین و اثرگذارترین شخصیت‌های فکری و سیاسی قرون اخیر تاریخ ایران و اسلام بوده است. درعین‌حال در میان رجال سیاسی و فکری ۲ قرن اخیر تاریخ ما کمتر کسی همانند او جنجال‌برانگیز و مورد اختلاف و مناقشه بوده است؛ تقریباً همهٔ وجوه و زوایای زندگی، آثار و اندیشه‌ها و اهداف و آرمان‌های او، از روزگار خود او تاکنون، محل نزاع و بحث و جدال بوده است. به همین دلیل حجم گفته‌ها و نوشته‌ها و پژوهش‌ها دربارهٔ او در قیاس با بسیاری دیگر از رجال سیاسی و فکری معاصر ایران و اسلام و به‌ویژه در سنجش با کارهایی که دربارهٔ برخی از دیگر نمایندگان جریان نوگرایی دینی انجام شده، قابل‌ملاحظه است. این حجم بالای اسناد و مدارک و پژوهش‌های دربارهٔ سید جمال را وقتی که به تنوع و پراکندگی فراوان آن‌ها در زبان‌ها و کشورهای گوناگون و غیرقابل‌دسترسی بودن یا سخت‌یاب بودن بخشی از آن‌ها اضافه کنیم دشواری کار پژوهش دربارهٔ این شخصیت استثنایی بیشتر و بهتر آشکار می‌شود. آرشیوهای دولتی و غیردولتی در ایران، ترکیه، مصر، انگلستان، فرانسه، روسیه و برخی کشورهای دیگر حاوی اسناد و مدارک و گزارش‌هایی دربارهٔ سید جمال هستند که هنوز پاره‌ای از آن‌ها در دسترس محققان قرار نگرفته است. کتاب سید جمال‌ الدین و اندیشه اتحاد اسلامی با رویکردی نو به نقش سید جمال در اتحاد جهان اسلام پرداخته است.

خواندن کتاب سیدجمال الدین و اندیشه اتحاد اسلامی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به شناخت سیدجمال‌الدین اسدآبادی پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب سیدجمال الدین و اندیشه اتحاد اسلامی

«میان روشنفکران اسلامی قرن نوزدهم، کسی یافت نمی‌شود که بیش از جمال‌الدین افغانی دربارهٔ زندگی‌نامه و فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی نزد محققان و پژوهشگران‌اش ابهام وجود داشته باشد. شاید این ابهام حاصل اختلافی است که میان محققان و مترجمان زندگی او، در باره ماهیت و اصل مذهب سید دیده می‌شود. این پرسش باقی است که آیا سید جمال سنی است یا شیعی. ما این اختلاف را نادیده می‌گیریم و می‌گوییم که سید جمال مسلمان بود. اسلام او منکر منطق مذهب‌گرایی است. تمام تلاش و هدف جمال‌الدین ترقی و ارتقاء منزلت و عزت مسلمانان بود. سید گمان می‌برد مادامی که مسلمانان از مذاهب دیگر رهایی نیابند و به دین خود تمسک نجویند، هرگز از منجلاب دوران معاصر رهایی نخواهد یافت. با این حال، محققان و مترجمان زندگی او گفته‌هایی تکراری را درباره این مسأله بر زبان رانده بر زبان رانده و باعث آزردگی خاطر خوانندگان شده‌اند. جمال‌الدین می‌گوید: «...ای قوم! به عزت خداوند قسم که امیرالمومنین علی‌بن‌ابی‌طالب از عجم و عموم اهل شیعه راضی نمی‌شود اگر آنها با اهل سنت جنگ کنند و یا از آنها به خاطر فضل دادن علی بر ابوبکر جدا شوند. همه آنها امور دنیای خود را خوب انجام نمی‌دهند» و «الناس ابناء مایحسنون».

و می‌افزاید: «دفاع اهل سنت از ابوبکر او را راضی نمی‌کند و جنگیدن شیعه به خاطر برتری که زمانش گذشته، چیزی است که قرآن با آن مخالف است چرا که می‌فرماید مانند بنایی محکم و استوار باشید».

اما درباره مسئله برتری، افغانی اضافه می‌کند اگر این موضوع استحقاق بحث بعد از آن نسل‌ها را داشته باشد کافی است در حل اشکال آن گفته شود: کم‌سن و سال‌ترین خلفای راشدین عمر و طولانی‌ترین آنها یعنی علی‌بن‌ابی‌طالب بود. هرچند که پیامبر علی‌بن‌ابی‌طالب را جانشین خلافت خود انتخاب کرده بودند، این در حالی بود که ابوبکر و عمر و عثمان مردند و امر خدمت به اسلام و مسلمین را در آنچه که می‌توانستند برای آنها انجام دهند برای آنها میسر نشد. و این حکمت خداوند در مورد بندگان اوست که می‌فرماید: "ان اکرمکم عندالله اتقاکم".»