کتاب عالیجناب برجام؛ عبارت پردازی ناتمام

کتاب عالیجناب برجام؛ عبارت پردازی ناتمام نوشتهٔ بهروز علیشیری در انتشارات نور علم به چاپ رسیده است. سند برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که میان دولت جمهوری اسلامی ایران و شش کشور دیگر (شامل انگلیس، آلمان و فرانسه از طرف اتحادیه اروپا، به همراه امریکا، روسیه و چین) در تاریخ بیست و سوم تیرماه ۱۳۹۴ (برابر با چهارده ژولای ۲۰۰۵) نهایی و تفاهم شد، یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی دولت ایران در دوران معاصر است. مهم‌ترین است چون آثار و تبعات تعهدات مندرج در سند برای سال‌ها خودش را بر سیاست‌های راهبردی دولت‌های آتی ایران تحمیل، و سایه آن بر مناسبات اقتصادی و مراودات مالی و پولی بین‌المللی کشور سنگینی می‌کند.

این کتاب به برجام به مثابه یک کلیت یکپارچه که محصول رویاهای متناقض طرفین مذاکره‌کننده بود، نگریسته است و یک تحلیل یا ارزیابی درون گفتمانی مبتنی بر آرایش واژگانی و عبارت‌پردازی از متن سند، بدون قضاوت ارزشی به خواننده ارائه داده است. هدف نویسنده ارائه یک تحلیل مبتنی بر نتایج یا نقد سیاسی از سند برجام نیست، بلکه تحلیل محتوی متن و درک مفهومی از عبارت‌پردازی فنی آن است. یعنی جایی که متن و پیام آن، اصول و دیدگاه‌های طرفین را بازگو و دیکته می‌کند.

درباره کتاب عالیجناب برجام؛ عبارت پردازی ناتمام

در تحلیل برجام نویسنده تلاش کرده است تا این سند را بر پایه چهار ستون اصلی یک موافقت نامه بین المللی نقد و ارزیابی کند: نخست نوع و کیفیت تعهدات هر یک از طرفین متعاهد است. این‌که طرفین چه الزاماتی را پذیرفته‌اند و چه الزاماتی را تحمیل کرده‌اند. دوم شیوه نظارت یا راست‌آزمایی نحوه و کیفیت ایفای این تعهدات توسط طرفین متعاهد است. به‌عبارتی چگونه و از طریق چه مکانیزم‌هایی می‌توان از صحت و دقت عمل تعهدات هر یک از طرفین متعاهد اطمینان حاصل نمود. سوم چه مکانیزم‌هایی برای حل‌وفصل اختلافات احتمالی و تفسیر رفتار یا برداشت‌های هر یک از طرفین مذاکره طراحی و تعبیه شده است و چهارم این‌که در صورت احراز قصور هر یک از طرفین متعاهد و اثبات ایراد یا صدمه به طرف مقابل یا نقض تعهد چه ابزارهایی برای جبران خسارت و پرداخت غرامت منصفانه به طرف دیگر پیش‌بینی شده است.

این اثر تحلیلی نشان می دهد که اگرچه مذاکره و تفاهم خوب است اما در واپسین تحلیل این متن سند و عبارت پردازی ان است که تعیین کننده و قابل استناد است و جایگاه و دستاوردهای طرفین مذاکره کننده را روشن می کند. این کتاب با تجزیه ارایش واژگانی برجام، نحوه عبارت پردازی در خصوص تعهدات هسته ایی کشور و رفع تحریم ها نشان می دهد که چرا تعهدات متقابل همسنگ در برجام وجود نداشته است و چگونه با این ارایش عبارت پردازی اقتصاد کشور در گروگان این سند باقی مانده است.

از منظر مولف، برجام عالیجناب است چون مهم‌ترین متغیر خارج از مدل‌ها و محاسبات اقتصادی و اجتماعی است که بالاترین تأثیر و گران‌ترین نتایج را بر حیات سیاسی و اقتصادی ایران از خود باقی گذاشته و خواهد گذاشت. عالیجناب است چون نتوانسته خود را از چنبره تحلیل‌ها و کشمکش‌های عالیجنابان سیاسی خارج کند و خود را از دسترس نقد و بررسی علمی و فنی دور نگه داشته است. این اثر بنا دارد تا این سند را از پستو خارج کند و آن را به عرصه نقد عمومی بیاورد. به منظور شفافیت بیشتر و سهولت دسترسی برای کارشناسان و محققان حوزه های سیاسی ، حقوقی ، اقتصاد بین الملل و قرارداد های بین المللی متن انگلیسی کامل برجام هم در انتهای کتاب و در پیوست شماره دو امده است.

کتاب عالیجناب برجام؛ عبارت پردازی ناتمام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به علوم سیاسی و اقتصادی پیشنهاد می‌شود.