کتاب امامان شیعه در گذر تاریخ

کتاب امامان شیعه در گذر تاریخ نوشته محمدحسن زاهدی توچائی است. این کتاب را نشر میراث ماندگار منتشر کرده است.

درباره کتاب امامان شیعه در گذر تاریخ

محور متن حاضر را که در راستای درس تاریخ اسلام(۲) در رشته علوم قرآن و حدیث و همچنین درس تاریخ امامت در گروه معارف اسلامی تنظیم شده است، حوادث دوران امامان بزرگوار شیعه تشکیل می‌دهد؛ البته برای پرهیز از بالا رفتن حجم متن، تنها به بخشی از حوادث و مباحث این دوران، آن هم به اجمال پرداخته شده است. بر همین اساس در دوران امام علی(ع) بعد حکومتی، در دوران امام حسن(ع) جریان صلح با معاویه، در دوران امام حسین(ع) واقعه عاشورا، در دوران امام سجاد(ع) سیاست تقیه و... محور بحث در دوران آن امام را تشکیل می‌دهد. البتّه از برخی مباحث دیگر مثل «منابع روائی و تاریخی و وقوع جعل در آن»، «وضعیّت ایمانی صحابه در دوره حیات نبی مکرم اسلام |به تناسب نیاز در این نوشتار سخن گفته شده است. مباحثی که قبل از ورود به نقل حوادث دوران حضرت علی(ع) توجه به آن می‌تواند مفید باشد. 

خواندن کتاب امامان شیعه در گذر تاریخ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان قرآن و حدیث پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب امامان شیعه در گذر تاریخ

از جمله لوازم ورود به مباحث تاریخ صدر اسلام، آشنائی هر چند اجمالی مطالعه‌گر این بخش از تاریخ با منابع روائی و تاریخی و موانع و مشکلاتی است که در مسیر نقل رویدادهای تاریخ صدر اسلام واقع شده است. تأمل در منابع روائی و تاریخی گویای لین حقیقت است که این منابع در گذر تاریخ دستخوش حوادثی تلخ واقع شده است. در این میان تعدادی از این منابع از بین رفته و تعدادی نیز با جعل و تحریف همراه گشته و البته منابع فراوانی نیز از این خطر مصون مانده است. بنابر این جعل و تحریف در این منابع یکی از عمده مشکلات پیش روی تحلیل‌گر تاریخ صدر اسلام است. آشنائی با عوامل وقوع جعل می‌تواند بر دقت نگاه مورخ بیفزاید و تحلیلی صحیح‌تر را بر او عرضه دارد.

گرچه برای اثبات وجود جعل در برخی منابع روائی و تاریخی شواهد فراوانی را می‌توان ارائه نمود، امّا نباید از به اثبات رسیدن این امر چنین استنباط نمود که با فرض وقوع تحریف نمی‌توان هیچگاه بر این منابع اعتماد نموده و واقعیت‌ها و حوادث تاریخی را آنچنانکه رخ داده است از این منابع استخراج نمود؛ چرا که به طور معمول اثبات جعلی بودن یک خبر با در دست داشتن خبری دیگر امکان پذیر خواهد بود. امّا از سوی دیگر بدیهی است که اثبات وجود جعل در این منابع، بیانگر این واقعیّت باشد که مورّخ محقّق در استخراج واقعیت‌های تاریخی کاری بس دشوار را در پیش داشته و خواهد داشت بنابر این هر کسی را نسزد که در این وادی گام نهد و ابراز وجود نماید مگر آنکه پیشتر مقدّمات لازم و ضروری این میدان را فراگرفته باشد. به همین دلیل برای آشنائی هر چند اجمالی با حوادث و عواملی که موجب وقوع تحریف در منابع حدیثی و تاریخی شده است، مواردی چند را برمی‌شمریم:

ا) وجود روایاتی از پیامبراسلام با مضمون « هر کس به من دروغ بندد جایگاهش آتش است »، که حداقل نشانگر احتمال وجود جعل در زمان حیات نبی أکرم می باشد. البته با عنایت به وجود برخی از اخبار دیگر که به صراحت علّت ایراد آنگونه روایات و خطابه ها از سوی آن حضرت را مطرح شدن برخی دروغ‌ها و انتساب آن به نبی أکرم در زمان حیات آن حضرت عنوان نموده، و یا با توجّه به وضعیت اصحاب و راویان اخبار و ضعف‌های مختلفی که در بسیاری از آنان وجود داشت، به خوبی می توان بر وقوع جعل در زمان حیات نبی أکرم و به طریق أولی پس از حیات آن حضرت حکم نمود و راه یافتن جعل به روایات و منابع تاریخی را به اثبات رساند.