کتاب الکترونیکی «میرزا حسن رشدیه» نوشتهٔ داریوش سازمند در نشر دانژه چاپ شده است. این کتاب از کتاب‌های پیشگام تعلیم و تربیت نوین ایران است.

میرزا حسن تبریزی که بعدها به رشدیه شهرت یافت و پیر معارف ایران هم خوانده شده است در واقع بنیان‌گذار شیوهٔ جدید آموزش ابتدایی در ایران است. به‌علاوه آموزش الفبا به شیوهٔ جدید و رایج شدن آن در ایران به همت او آغاز شده است. شادروان رشدیه ۲۷ جلد کتاب در موضوع های مختلف تعلیم و تربیت کودکان نوشت. او اولین معلم ایرانی است که برای کودکان شعر سرود و آموزش‌های خویش را با کمک اشعار و به صورت بازی‌گونه به کودکان خردسال ارائه داد.

درباره کتاب میرزا حسن رشدیه

میرزا‌حسن پس ازاطلاع از تأ‌سیس دارالمعلمین فرانسویان در بیروت و انگلیسی‌ها در قاهره مصمم شد که راه سفر را در پیش گیرد و در دارالمعلمین تحصیل نماید. بر این اساس ضمن جلب نظر موافق خانواده به نام رفتن به نجف از تبریز خارج شد و راه بیروت را در پیش گرفت و پس از تحصیل در دانشگاه فرانسویان بیروت به استانبول رفت. پس از تحقیق، مطالعه و بررسی روش‌های آموزشی مدارس عثمانی به ایروان بازگشت و اولین مدرسه خویش را در این شهر بنیان نهاد. او سپس در تبریز، مشهد، تهران، رشت، انزلی و قم مدارسی را به شیوهٔ جدید پایه گذاری یا سرپرستی نمود.

اگرچه روحانیان این کار او را تکفیر کردند و چند بار طلاب به مدرسه‌هایش حمله بردند و برخی مستبدین دولتی نظیر امین‌السطان و عین‌الدوله در حق او جفاها کردند ولی دست از تصمیم خویش برنداشت و از تلاش در ایجاد مدارس جدید باز نایستاد.

بارها و بارها مدارسی را که او ساخته بود خراب کردند و دانش آموزانش را کتک زدند و خود او را به گلوله بسته و مجروح کردند ده‌ها القاب دروغ به او نسبت دادند تا بلکه بازار مکتب‌خانه‌های سنتی و عقب‌ماندگی مردم همچنان گرم بماند ولی رشدیه که از آزادی‌خواهان بزرگ و مشروطه‌خواهان حقیقی ایران بود در راه رسیدن به آرمان مقدس خویش لحظه‌ای کوتاه نیامد.

کتاب میرزا حسن رشدیه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به مطالعهٔ سیر تحول شیوه‌های آموزش‌وپرورش در ایران، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب میرزا حسن رشدیه

بچه چون به مکتب می‌رفت، نخست الفبا می‌خواند و پس از آن عَم و جزء را از سوره «قُل أعُوذُ» آغاز می‌کرد و پس از آن قرآن را فرا می‌گرفت و می‌خواند. پس از آن گلستان سعدی، جامع عباسی، نصاب (شامل قواعد عربی به صورت نظم)، ترسل (عبارت است از نامه‌نگاری و مکاتبه) و ابواب جنان و تاریخ نادر و تاریخ معجم را یکی پس از دیگری فرا می‌گرفت و همین‌طور زبان یاد می‌گرفت تا پس از چند سال به این نتیجه می‌رسید که فارسی خواندن و نوشتن را یاد گرفته است».

عبدالله مستوفی در کتاب تاریخ اجتماعی و اداری قاجاریه شیوهٔ تعلیم و تربیتی مکتب‌داران را چنین بیان می‌کند:

مکتب‌داران روش مشخصی برای تعلیم و تربیت اطفال نداشتند و هرکدام بر اساس ذوق و سلیقه و تجربیات خود به این امر می‌پرداختند.

مکتب‌دار مکلف بود شاگردان خود را به معارف مذهبی آشنا کند و مواظب نماز خواندن بچه‌ها هم باشد. آخوند مکتب‌دار در این قسمت وظیفهٔ خود، هر روز مسائل دینی و مذهبی از اصول و فروع دین گرفته تا طهارت و نجاست، وضو و نماز و مقدمات و مقارنات آن‌ها را از روی مسئله و فتوای مقلد زمان برای بچه‌ها می‌گفت و هر روز عصر همین که کارهای درس تمام می‌شد همگی را وادار می‌کرد وضو بگیرند و به طور جماعت نماز بخوانند و اگر بچه‌ای در خواندن نماز صبح و شب که در مکتب‌خانه نبود کاهلی می‌کرد به آخوند اظهار می‌شد و مؤمن کوچولو طرف تنبیه واقع می‌شد.

نظرات کاربران درباره کتاب میرزا حسن رشدیه