بریده‌هایی از کتاب ادب عاشقی

«أَینَ الطَّالِبُ بِذُحُولِ الْأَنْبِیاءِ وَ أَبْنَاءِ الْأَنْبِیاءِ، أَینَ الطَّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِکرْبَلَاء»

انسان بسیاری از چیزها را هَوَس دارد و این هَوَس دوست داشتن و حبّ حقیقی نیست!

خداوند قسم یاد می کند به حقیقت عصر که انسان در هر لحظه در حال خسران است مگر اینکه آن لحظه را با ایمان و عمل صالح پر کرده باشد.

در روایت می فرماید – خیلی هم روایت زیباست- انسان گناهی را انجام می دهد و بر آن اصرار میکند و شک در امامت برای وی ایجاد می شود، تزلزل در نظام امامت برای وی ایجاد می شود. سپس اصرار می کند و در نتیجه تزلزل در قبول نبوت برای وی ایجاد می شود و با اصرار بیشتر در نهایت نیز، برای وی تزلزل در توحید ایجاد می شود. در این شرایط هر چه که اثبات کنید که توحید و نبوّت و ... هست، در او تغییری ایجاد نمی شود چرا که مبدا تزلزل وی اعتقادی نبوده است و لذا اثبات و استدلال برای او فایده چندانی ندارد و تا زمانی که آن رفتار اصلاح نشود و کوتاهی عملی جبران نشود این اعتقاد بر نمی گردد.

علامه طباطبایی (رض) می فرمودند: هر شب که می خواهی بخوابی ببین از صبح تا شب، ساعت به ساعت عمر خود را چه کرده ای؟!

عمل صالح در هر عصری، پرتو وجودی انسال کامل آن عصر است.

با توجّه به اینکه مرکب محبّت سریع ترین مرکب ها در مسیر وصال است، دانستن «ادب عاشقی» در این رابطه که سرشار از اظهار محبّت و عاشقی مؤمنین به اهل بیت (ع) است، نیازی مبرم و رعایت آن امری عظیم است که در رفتار و گفتار خود ایشان، به شیعیان تعلیم داده شده است.

پروانه صفت ساخته و سوخته ایم در سینه خود محبت اندوخته ایم از شمع که می سوزد و می افروزد عُمری «اَدب عاشقی» آموخته ایم

حوادثی که در بیرون برای ما اتّفاق می افتد، مربوط به زندگی ما و اعمال و حالات درونی ما است و همه برای ما پیام دارد.

انسان با از دست دادن هر فرصتی، مرحله‌ای از کمال نهایی خود را از دست داده است و به تعبیر روایات شریف، پس از عالم دنیا ظروف زمانی انسان را نشان او می‌دهند، در حالیکه بسیاری از آنها خالی است و انسان می بیند که چه فرصت هایی را از دست داده است و از آن ها بهره کافی نبرد است.

باید شعارها و سخنرانی‌ها و مداحلی‌ها و ذکر مصیبت‌ها و حتی فضاسازی‌ها در مجالس اهل بیت (ع) به سمت پر رنگ شدن مرزهای بدی و خوبی باشد تا انسان وقتی به این مجالس وارد می‌شود، فطرت محجوبه و غفلت زده به فطرت مخموره و نورانی بر گردد و با اشک و سوختن به فطرت مطلق مرتبط شده و تنظیم وجودی شود تا با توان و شناخت کامل از خوبی‌ها و بدی‌ها و خوب‌ها و بدها قدم بردارد.

حرکت انسان به سوی سعادت، یک حرکت جمعی و کاروانی است.

پیامبر اکرم (ص) فرمود: «کنْتُ نَبِیاً وَ آدَمُ بَینَ الْمَاءِ وَ الطِّین»

انسان در زمان غیبت، به لحاظ ظاهری در محضر امام نیست، امّا حقیقتاً در محضر امام است، همانگونه که در دوران حضور معصومین (ع) هم اینچنین بوده است! چراکه امام روح عالم است و به همه هستی احاطه دارد. لذا غیبت، غیبت از بدن امام است نه از روح امام که حقیقتاً روح عالم است! حقیقت امام هیچ وقت غایب نیست و این ما هستیم که چون از آن حقیقت غائب هستیم، وقتی امام در ظاهر غیبت می کند، حضور امام را درک نمی کنیم چرا که از حقیقت امام هم غایب هستیم. و اصل سنّت غیبت، عبور دادن از مرتبه ظاهری برای درک این ارتباط باطنی است.

نمی شود کسی با آرمان و هدف قیام امام حسین (ع) آشنا باشد و بر شهادت ایشان اشک بریزد امّا وقتی به انقلاب اسلامی می رسد، به اهداف و آرمان های آن احساس تعلّقی نداشته باشد! به تعبیر مقام معظم رهبری حادثه عاشورا و مجالس امام حسین (ع) «به عنوان پشتوانه نهضت و انقلاب، باید آبرومند و پر تپش و پر قدرت باقی بماند، اگر برخورد امروز ما با این حادثه مثل روضه خوانی باشد که در پنجاه سال پیش برخورد می‌کرد.... ممکن است به این حادثه ضرر بزنیم. امروز این حادثه پشتوانه یک نهضت است».

زیارت از ریشه «زَور» به معنای انحراف و عدول از چیزی و مایل شدن به چیز دیگری است، مشتق شده است. و زیارت اهل بیت (ع) به معنای منصرف شدن از ظواهر عالم مادّی و متوجّه شدن به حقیقت باطنی اهل بیت (ع) است.

علامه سید علی آقای قاضی در مجلس روضه بسیار مؤدب و با احترام می نشست و در پایان مراسم، کفش حاضران را ردیف می کرد و آماده پوشیدن می نمود و چه بسا آن ها را گردگیری می کرد. می فرمودند: من کفش حاضران در مجلس روضه اباعبدالله (ع) را تمیز می کنم تا ملائک حاضر در این مجلس گواهی دهند به آن چه در باطن من می گذرد که جز خدای متعال، کسی از آن اطلاع ندارد.

گاهی شیطان برای انسان مسائلی را ایجاد می کند، برای اینکه اگر نتوانست مانع شرکت در مجالس اهل بیت (ع) شود، در عوض، حضور تامّ را از انسان سلب کند

مرکب محبّت سریع ترین مرکب ها در مسیر وصال است،

هیچ روزی بر فرزند آدم نمی گذرد مگر اینکه آن روز، خطاب می کند که ای فرزند آدم، من روز جدیدی هستم و من بر تو شاهد هستم. پس در ظرف زمانی من گفتار خیر و رفتار خیر داشته باش تا اینکه در قیامت بر این خیرات برای تو شهادت دهم. چرا که اگر زمان من گذشت، دیگر تا قیامت مرا درک نخواهی کرد.

رابطه اهل بیت (ع) با افراد انسانی به مثابه رابطه روح با بدن است و توجّه و اشتیاق این وجودات نورانی نسبت به انسان ها از اشتیاق روح به بدن بیشتر و قرب آنها فوق مکان و زمان است. هرچند ظرف زمان و مکان هم در ایجاد این اشتیاق، نقش ایفا می کند.

مرحوم علامه سید علی آقای قاضی (رض) استاد مرحوم علامه طباطبایی (رض) فرموده بودند که یکی از دو راه عبور از اوهام و خیالات و راه یابی به معرفت و شهود، در کنار تلاوت و انس با قرآن، توسل به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) است، زیرا آن حضرت را برای رفع حجاب و موانع طریق نسبت به سالکین راه خدا عنایتی عظیم است. و کسی به این مقامات نمی رسد مگر از طریق یکی از این دو راه.

در روایات طینت بیان شده که قلوب حضرات معصومین (ع) از اعلی علّیین و ابدان ایشان از علّیین خلق شده و قلوب شیعیان از علّیین و بدن های آنها از ما دون علّیین خلق شده است. لذا به واسطه این سنخیّت و ارتباط، قلوب شیعیان، اشتیاق به اصل خویش دارد؛ «إِنَّ اللَّهَ خَلَقَنَا مِنْ طِینَةِ عِلِّیینَ وَ خَلَقَ قُلُوبَنَا مِنْ طِینَةِ فَوْقِ عِلِّیینَ وَ خَلَقَ شِیعَتَنَا مِنْ طِینَةِ أَسْفَلَ مِنْ ذَلِک وَ خَلَقَ قُلُوبَهُمْ مِنْ طِینَةِ عِلِّیینَ فَصَارَتْ قُلُوبُهُمْ تَحِنُ إِلَینَا لِأَنَّهَا مِنَّا» شیعیان از ما هستند و هر فرعی، به اصل خویش مشتاق است. و این رابطه و اشتیاق به واسطه این سنخیّت، دو طرفه است چنانچه فرمود «فَقُلُوبُهُمْ تَحِنُّ إِلَینَا وَ قُلُوبُنَا تَعْطِفُ عَلَیهِمْ تَعَطُّفَ الْوَالِدِ عَلَی الْوَلَدِ وَ نَحْنُ خَیرٌ لَهُمْ وَ هُمْ خَیرٌ لَنَا» عطوفت و مهربانی اصل به فرع نیز مانند مهربانی پدر و مادر به فرزند خویش است. و این رابطه ابوّت و ولایت بین اهل بیت (ع) و شیعیان ایشان یک رابطه معنوی و حقیقی است.

اهل بیت (ع) همه جا حاضر هستند و همیشه با ما هستند امّا ما همیشه این حضور را در نمی یابیم، هر چه توجّه ما به محضر ایشان بیشتر باشد، حضور در محضر ایشان را بیشتر درک می کنیم لذا «رُبَّ بَعِیدٍ هُوَ أَقْرَبُ مِنْ قَرِیبٍ» چه بسا کسی در مجالس اهل بیت (ع) به لحاظ مکانی و ظاهری فرسنگ ها از حرم ایشان فاصله داشته باشد، اما از کسی که در حرم حضور فیزیکی دارد، بیشتر خود را در محضر ایشان ببیند و محضر اهل بیت (ع) را به مراتب شدیدتر درک کند!

گاهی شیطان برای انسان توجیه می کند که مثلاً بهتر است ایمان خود را خیلی اظهار نکنم یا مباحث دفاع از نظام اسلامی را خیلی جدّی ابراز نکنم تا کار من و مسئولیتی که دارم سعه پیدا کند و بهتر بتوانم در موقعیّت بالاتر از ایمان و اسلام و نظام اسلامی دفاع کنم! انسان ابتدا به این قصد در ابراز و اظهار عقیده کوتاه می آید ولی هنگامی که می بیند به این عنوان شهرت پیدا کرد که این آقا رفتارش به اصطلاح معتدل! است، کم کم خجالت می کشد که عقیده اش را اظهار کند! ابتدا می خواست با عدم اظهار عقیده عده ای را جذب کند، بعد کم کم این عدم اظهار، مقام و جایگاه او می شود و خود را در این جایگاه متعیّن می بیند و اینگونه می شناسد. رفته رفته انسان می بیند که در دفاع از دین، سنگر به سنگر با پای خود و به اسم دین، عقب نشینی کرده است.

اگر این مسأله را پذیرفتیم که اوّلاً مجالس اهل بیت (ع) و خصوصاً مجالس امام حسین (ع) راهی برای مقدّمه سازی ظهور و احیای امر اهل بیت (ع) است که همان ولایت ایشان است. و ثانیاً اگر پذیرفتیم که انقلاب اسلامی هم جایگاه ویژه ای در این مقدّمه سازی دارد، نتیجه این می شود که مجالس اهل بیت (ع) باید نسبت مستحکمی با انقلاب اسلامی و آرمان های امام و شهدا برقرار کنند.

اگر مجالس اهل بیت (ع) زیارت ایشان است، ورود به این مجالس آرامش و تأمّل و توجّه خاصّ و به تعبیر دقیق تر، اذن ورود می طلبد! ورود به مجالس اهل بیت (ع) آمادگی زیادی می خواهد. همانگونه که در آداب زیارت، همراه غسل و طهارت ظاهری، توبه و طهارت باطنی وارد شده است، اولین کاری که پس از طهارت، لازم است در آستانه حضور در مجالس اهل بیت (ع) و در ورود به روضه امام حسین (ع) انجام دهیم، توبه است. همانگونه که در اذن دخول به حرم اهل بیت (ع) استغفار می کنیم و با اجازه و اذن وارد می شویم، در مجالس ایشان هم با طهارت دل و طهارت خیال از اوهام و خیالات باطل، از طریق توبه باید دل و جان خویش را از آلودگی ها پاک کنیم تا آماده ورود به محضر ایشان گردیم. این توبه و طهارت با توسّل و واسطه قرار دادن خود اهل بیت (ع) محقّق می شود.

اگر این امر را پذیرفتیم و باور کردیم که مجالس اهل بیت (ع) زیارت ایشان است، نوع نگرش ما به این مجالس تغییر می کند. با این باور نوع نگاه ما و حال حضور ما در این مجالس، باید حال حضور در محضر اهل بیت (ع) باشد. در مجالس ذکر فضائل و مصائب اهل بیت (ع) باید همان ادبی را رعایت کنیم که اگر به محضر اهل بیت (ع) شرفیاب می شدیم، رعایت می کردیم، و همان توجّهی را داشته باشیم که اگر در محضر آنان باشیم به وجود شریف آنان داریم. اگر برای ورود به حرم اهل بیت (ع) طهارت می یابیم، و بدون وضو و طهارت وارد نمی شویم، در مجالس اهل بیت (ع) نیز باید طهارت ظاهری و بالاتر از آن طهارت قلبی و باطنی را رعایت کنیم.

خود حضرات معصومین (ع) تأکید فرموده اند که «تَزَاوَرُوا وَ تَلَاقَوْا وَ تَذَاکرُوا أَمْرَنَا وَ أَحْیوهُ» با یکدیگر رفت و آمد داشته باشید و امر ما اهل بیت را یاد آوری کنید و به ما توجّه کنید و امر ما را در مجالس و ملاقات با یکدیگر زنده نگه دارید. برپایی مجالس اهل بیت (ع) و ذکر مصائب امام حسین (ع)، سیره خود

حدیث ثقلین؛ کلید ارتباط با اهل بیت (ع) از طریق انس با قرآن یکی از آداب مجالس اهل بیت (ع) و یکی از وجوه معرفت امام (ع)، توجّه به قرآن و انس با قرآن با توجّه به نسبت حقیقت قرآن با حقیقت اهل بیت (ع) است. اگر به این نکته توجّه داشته باشیم که امام (ع) قرآن ناطق است و حقیقت قرآن و حقیقت اهل بیت (ع) با یکدیگر متّحد و یگانه است، در می یابیم، که ارتباط با قرآن، همان ارتباط با ولایت اهل بیت (ع) است. لذا همانگونه که در زیارت حضرات معصومین (ع) به انس با قرآن سفارش شده است، در مجالس اهل بیت (ع) نیز این توجّه و انس و ارتباط اهمیّت دارد.