بریده‌هایی از کتاب آداب دیکتاتوری

در دیکتاتوری‌ها، وفاداری به یک فرد مهم‌ترین چیز بود، حتی مهم‌تر از وفاداری به یک دین

اما از کجا می‌شود نظر مردم را دربارهٔ رهبرشان دانست وقتی که همیشه آزادیِ بیان نخستین قربانیِ دیکتاتوری است؟

دیکتاتور باید ترس را به مردمش تلقین کند، اما اگر بتواند آنان را وادارد که ستایشش کنند احتمالاً مدت بیشتری دوام خواهد آورد. خلاصه، تناقض دیکتاتور مدرن این است که باید توهم حمایت عمومی را به وجود بیاورد.

موسولینی خودش را بهترین بازیگر ایتالیا می‌دانست. هیتلر هم در اظهارنظری نسنجیده خودش را بزرگ‌ترین بازیگر اروپا نامید. اما در زندگی تحت لوای دیکتاتوری، بسیاری از مردم عادی هم بازیگری را یاد می‌گرفتند. باید دستورات را لبخندزنان می‌پذیرفتند، راهبردهای حزب را طوطی‌وار تکرار می‌کردند، شعارها را فریاد می‌کشیدند و به رهبرشان درود می‌فرستادند. در یک کلام، باید توهمِ رضایت را می‌آفریدند. کسانی که نمی‌توانستند در این بازی شرکت کنند، جریمه، زندانی و گاهی اعدام می‌شدند.

در این جهانِ تازه که غرق رنگ سرخ بود، تمام احساسات را بمباران می‌کردند.

سرودها و داستان‌های عاشقانه ممنوع شد. تئاتر عامه‌پسند، که در آن خواننده‌ها و نوازندگان داستان‌های محلی را نقل می‌کردند، به تابو تبدیل شد. موسیقیِ کلاسیک، شامل بتهوون، قدغن شد. حتی فولاد چگونه آبدیده شد، رمان رئالیست‌سوسیالیستی نیکولای استروفسکی که در سال ۱۹۳۶ منتشر شده بود هم از سانسور قسر در نرفت.

هدف کیش شخصیت، نه قانع‌کردن افراد یا باوراندن چیزی به آنها، بلکه کاشت بذرهای سردرگمی بود و تخریب عقل سلیم، تقویت فرمانبرداری، انزوای افراد و له کردن شرفشان. آدم‌ها مجبور بودند خودسانسوری کنند، بعدش هم دیگران را بپایند و کسانی را که در حرفهٔ نمایشِ سرسپردگی به رهبر آنقدرها صادق به نظر نمی‌رسیدند تقبیح کنند.

ویلیام شیرر، خبرنگار آمریکایی، از برلین گزارش می‌داد که مردمِ عبوس و منتظر جلوی اغذیه‌فروشی‌ها در صف‌هایی طولانی ایستاده بودند، چراکه با قحطیِ گوشت، کره، میوه و روغن مواجه بودند.

هیتلر دست استالین را در فنلاند آزاد گذاشت و در نوامبر ۱۹۳۹، اتحاد جماهیر شوروی به همسایهٔ کوچکش حمله کرد. آنچه قرار بود پیروزیِ آسانی باشد، شد بن‌بستی خونین و بیش از ۱۲۰ هزار تلفات روی دست شوروی گذاشت. وحشت بزرگ به‌روشنی ارتش سرخ را فلج کرده بود چراکه ۳۰ هزار افسر آموزش‌دیده قربانیِ تصفیه‌های استالین شده بودند. سه تن از پنج مارشال ارتش را اعدام کرده بودند. در مارس ۱۹۴۰، پیمان صلحی امضا شد اما این تجربه کرملین را در شوک فرو برد. فنلاند ضعف نظامیِ اتحاد جماهیر شوروی را بر همه عیان کرد.

برای یک دیکتاتور راه‌های بسیاری هست که بتواند به قدرت چنگ بزند و از شر رقیبانش خلاص شود. تصفیه‌های خونین، فریب و تقلب و تفرقه‌انداختن و حکومت کردن فقط بعضی از این راه‌ها هستند. اما در بلندمدت، کیش شخصیت کارآمدترین راه است. این کیشْ متحدان و رقبا را به یک اندازه خوار می‌کند، وادارشان می‌کند به واسطهٔ تبعیت عمومی سبقت بجویند. بیش از هر چیز، دیکتاتور آنها را مجبور می‌کند که در برابر همه ستایشش کنند و با این کار از همه یک دروغگو می‌سازد. وقتی همه دروغ بگویند، دیگر کسی نمی‌داند چه‌کسی دروغ گفته یا نگفته است و پیداکردن همدست برای کودتا دشوارتر می‌شود

«پدیدهٔ نادری نبود که کارگران در جلسه‌ای در خانهٔ فرهنگ استالینِ کارخانهٔ استالین در میدان استالینِ شهر استالینسک نامه‌ای به استالین بنویسند.»(۳۹)

هدف کیش شخصیت، نه قانع‌کردن افراد یا باوراندن چیزی به آنها، بلکه کاشت بذرهای سردرگمی بود و تخریب عقل سلیم، تقویت فرمانبرداری، انزوای افراد و له کردن شرفشان.

کیش شخصیتِ او آغشته به خرافات و جادو بود. در کشوری غرق در مذهب، مردم احساس سرسپردگی و پرستش و خصائل تقوای مسیحی‌شان را نثار موسولینی می‌کردند. اماکن و تصاویر مقدسی برایش ساخته بودند و مردم سفرهای زیارتی می‌کردند و حتی امیدوار بودند مریض‌هایشان با لمس رهبر شفا پیدا کنند. گاهی اوقات تصویر او را به مثابه طلسمی برای اقبال خوب با خود حمل می‌کردند. مردم، بیش از هر چیزی، به فرستاده‌ای از جانب خدا ایمان داشتند تا به ایدئولوژیِ فاشیسم.

دیکتاتور باید ترس را به مردمش تلقین کند، اما اگر بتواند آنان را وادارد که ستایشش کنند احتمالاً مدت بیشتری دوام خواهد آورد. خلاصه، تناقض دیکتاتور مدرن این است که باید توهم حمایت عمومی را به وجود بیاورد. در طول قرن بیستم، صدها میلیون نفر برای دیکتاتورهایشان هورا کشیدند، حتی آن هنگام که در مسیر بردگی حرکت می‌کردند. در جای‌جای کرهٔ زمین، چهرهٔ دیکتاتورها روی بیلبوردها و ساختمان‌ها نمایان شد و تصاویر این‌چنینی در تمام مدارس، ادارات و کارخانه‌ها هم به چشم می‌خورد. مردم عادی باید به تصویر دیکتاتور تعظیم می‌کردند، از کنار تندیسش رد می‌شدند، آثارش را از بر می‌خواندند، نامش را گرامی می‌داشتند و نبوغش را می‌ستودند. فناوری‌های مدرن، از رادیو و تلویزیون تا پوستر، نشان و سردیس، دیکتاتورها را چنان در همه‌جا حی‌وحاضر نشان می‌داد که در زمانهٔ لویی چهاردهم خوابش را هم نمی‌دیدند.

هیچ دیکتاتوری در حضور یک گروه نظامیِ قدرتمند احساس امنیت نمی‌کند، حتی اگر اعضای این گروه تمام عمرشان وفادار بوده باشند.

به‌مدت چند سال، کیم به‌ندرت در انظار عمومی ظاهر شد و اکثر کارها را به زیردستانش سپرد. اما حضورش همه‌جا حس می‌شد. نقل‌قول‌هایش در همهٔ روزنامه‌ها بود. هر مطلبی دربارهٔ هر چیزی منتشر می‌شد، از مهندسی عمران تا زیست‌شناسی مولکولی، حتماً باید به اثر او ارجاع می‌داد.

یک قربانی بابت پیچیدن کتابی در روزنامه‌ای که تصویر کیم ایل‌سونگ روی آن بود به پنج سال زندان محکوم شد. دیگری را برای دستکاریِ پوستری که خوب چاپ نشده بود پنج سال به اردوگاه کار فرستادند. برای یک روستایی که با اشاره به پرترهٔ رهبر از دستور مصادرهٔ غلات گلایه کرد و فریاد زد «تو مردم را بیخودی شکنجه می‌دهی»، هفت سال حبس بریدند. هزاران قربانی دیگر هم بابت جرائم مشابه محکوم شدند.

افسران ارتش سرخ، که انتظار همان جنگ پارتیزانیِ سختی را داشتند که در خانه از سر گذرانده بودند، از آرامیِ جمعیت یکه خوردند. همچنین وقتی دیدند که بسیاری از مردم صلیب‌های شکستهٔ پرچم‌های سرخ نازی را از جا می‌کنند و با آن پرچم‌های کمونیستی می‌سازند، شوکه شدند. در برلین، این چرخش به این شکل تعبیر شد «درود بر استالین!». (۹۸)

س از اعلام سیاستِ «رفتن به سوی مردم» در سال ۱۹۳۲. تمام برنامه‌ها را به‌دقت صحنه‌آرایی می‌کردند. در آن روز مدارس و فروشگاه‌ها تعطیل می‌شد و جوانان فاشیست و کنشگران حزب افرادی را از مناطق اطراف جذب می‌کردند و با اتوبوس‌های اجاره‌ای به میدان می‌ریختند. آنها پس از دریافت دستور، حال‌وهوا، شادمانی‌ها، شعارها و تشویق‌ها را تنظیم می‌کردند. صبح آن روز، شهروندان عادی کارتی صورتی را از پست دریافت می‌کردند که به آنان دستور می‌داد در مراسم شرکت کنند. تمکین‌نکردن ممکن بود منجر به جریمهٔ نقدی یا زندان شود. پلیس قاطی مردم می‌شد تا از حسن رفتار آنان مطمئن شود. (۴۷

ابتدایی باید با تصویر رنگیِ نیکولای و النا چائوشسکو آغاز می‌شدند. با حکم فوریِ کنداکتور، باید چائوشسکو و همسرش را در حالی نشان می‌دادند که «پیشتازان و شاهین‌ها دورتادورشان حلقه زده‌اند.» منظور از این گروه، دانش‌آموزان یونیفرم‌پوش دو سازمان حزبی‌ای بودند که عضویت در آنها برای کودکان چهار تا چهارده‌ساله اجباری بود. (۴۳)