بریده‌هایی از کتاب گفت و گو با غریبه ها

ما فکر می‌کنیم می‌توانیم به‌راحتی با تکیه بر کوچک‌ترین سرنخ‌ها درون قلب دیگران را ببینیم. ما بدون فکر دربارهٔ غریبه‌ها قضاوت می‌کنیم. و البته محال است دربارهٔ خودمان چنین قضاوتی بکنیم. از نظر خودمان ما پرجزئیات، پیچیده و معماگونه هستیم. اما غریبه‌ها... درک‌شان بسیار راحت است.

پیش‌فرض قرار دادن حقیقت یک معضل است. همان چیزی‌ست که اجازه می‌دهد جاسوس‌ها و کلاهبردارها راحت برای خودشان بچرخند.

ما فکر می‌کنیم می‌توانیم به‌راحتی با تکیه بر کوچک‌ترین سرنخ‌ها درون قلب دیگران را ببینیم. ما بدون فکر دربارهٔ غریبه‌ها قضاوت می‌کنیم. و البته محال است دربارهٔ خودمان چنین قضاوتی بکنیم. از نظر خودمان ما پرجزئیات، پیچیده و معماگونه هستیم. اما غریبه‌ها... درک‌شان بسیار راحت است.

برای خروج از وضعیت «حقیقت پیش‌فرض» چیزی لازم است که لوین آن را «جرقه» می‌نامد. جرقه همان بارقه‌های اول شک نیست. ما تنها زمانی از وضعیت حقیقت پیش‌فرض خارج می‌شویم که فرضیات اولیه‌مان به‌طور قطع زیر سؤال می‌روند. به عبارت دیگر، ما مثل دانشمندان هوشیار رفتار نمی‌کنیم که آهسته شواهد و مدارک حقیقی بودن یا دروغین بودن چیزی را گردآوری کنیم و بعد نتیجه بگیریم. دقیقاً عکس آن عمل می‌کنیم. ما کار را با باور کردن آغاز می‌کنیم. و تنها زمانی دست از باور کردن می‌کشیم که شک‌ها و شبهه‌های ما به‌حدی بالا می‌گیرند که دیگر نمی‌توانیم توضیحی برایشان ارائه دهیم.

شما حرف افراد را باور می‌کنید؛ نه به این خاطر که شکی درباره‌اش ندارید. باور، به‌معنای نبودِ شک نیست. شما حرف مردم را باور می‌کنید، چون به‌اندازهٔ کافی درباره‌شان شک ندارید.

ما فکر می‌کنیم می‌توانیم به‌راحتی با تکیه بر کوچک‌ترین سرنخ‌ها درون قلب دیگران را ببینیم. ما بدون فکر دربارهٔ غریبه‌ها قضاوت می‌کنیم. و البته محال است دربارهٔ خودمان چنین قضاوتی بکنیم. از نظر خودمان ما پرجزئیات، پیچیده و معماگونه هستیم. اما غریبه‌ها... درک‌شان بسیار راحت است.

پرانین از این پدیده با عنوان «توهم بینش نامتقارن» یاد می‌کند. او در این باره می‌نویسد: «این باور راسخ که ما دیگران را بیشتر از آنچه آن‌ها ما را می‌شناسند، می‌شناسیم و ما بینشی دربارهٔ آن‌ها داریم که آن‌ها دربارهٔ خودشان ندارد (و برعکس)، باعث می‌شود ما در شرایطی که بهتر است گوش کنیم، حرف بزنیم و وقتی لازم است صبور باشیم، وقتی دیگران ادعا می‌کنند از منظورشان بد برداشت شده یا غیرمنصفانه درباره‌شان قضاوت شده، در قبال‌شان ناشکیبایی به خرج دهیم.»

ما مثل دانشمندان هوشیار رفتار نمی‌کنیم که آهسته شواهد و مدارک حقیقی بودن یا دروغین بودن چیزی را گردآوری کنیم و بعد نتیجه بگیریم. دقیقاً عکس آن عمل می‌کنیم. ما کار را با باور کردن آغاز می‌کنیم. و تنها زمانی دست از باور کردن می‌کشیم که شک‌ها و شبهه‌های ما به‌حدی بالا می‌گیرند که دیگر نمی‌توانیم توضیحی برایشان ارائه دهیم.

شما حرف افراد را باور می‌کنید؛ نه به این خاطر که شکی درباره‌اش ندارید. باور، به‌معنای نبودِ شک نیست. شما حرف مردم را باور می‌کنید، چون به‌اندازهٔ کافی درباره‌شان شک ندارید.