بریده‌هایی از کتاب دختران زیرزمینی کابل

ازنظر او زن‌بودن هم نگران‌کننده است. به‌نظر او تکرار زندگی مادرش با شوهر و تعداد زیادی فرزند مسخره و ترسناک است.

این‌همه پول وارد کشور شده است، ولی رنج و درد ریشه‌کن نشده. همه تصور می‌کنند مشکل از برقع و حجاب است.

آدم‌های فانی برای کنترل سایرین، تفسیر دین را در اختیارِ خود گرفته‌اند.

می‌گفتند زن شده است و حتی بدتر از آن، ایام قاعدگی و خون‌ریزی‌اش باعث می‌شد او را ناپاک و ضعیف قلمداد کنند.

«اسلام در اصل دینی ارتجاعی، ضدپیشرفت یا ضدمدرنیته نیست، هرچند برخی مفسران، قسمتی از کنش‌های انسانی را مرتجعانه و ضدپیشرفت می‌دانند.»

غیرت پدرانه و حفظ شرافت در کتک‌زدن زنان، در فروش آنها یا ازدواج دوم و سوم نیست، بلکه تربیت دختری تحصیل‌کرده و باکمالات است که می‌تواند شرف و آبروی خانواده‌ها را به همگان نشان دهد.

مانند همهٔ جوامع سرکوب‌شده، در افغانستان نیز تلاش یک نفر برای دست‌یابی به آزادی‌های بیشتر می‌تواند نوعی دهن‌کجی و بی‌حرمتی به رنج و دردِ دیگران قلمداد شود.

در اینجا داشتن حداقل یک پسر برای حسن شهرت و اعتبار، امری اجباری است.

آنان که زنان افغان را خوب می‌شناسند و درک می‌کنند، نه مردان افغان هستند و نه خارجی‌ها، بلکه زنان افغان را فقط خودشان درک می‌کنند؛ شاید پزشکان، معلمان و ماماهایی که به چشم خود، شاهد استیصال آنها برای پسردارشدن بوده‌اند و می‌بینند که برای پسردارشدن چه سختی‌هایی که نمی‌کشند.

هم‌جنس‌گرایی بین مردان در افغانستان، نبودِ زن است. زن‌ها اساساً باید برای فرزندآوری و نه برای لذت در رابطهٔ جنسی شرکت داده شوند.

سرباز خوب بیشتر از آنکه نیازمند بدن قوی باشد، به ذهن قوی نیاز دارد.

موضوع مطلقه‌بودن برای زن‌ها در افغانستان مصیبتی است - زنِ بدون شوهر طبقهٔ اجتماعی خود را از دست می‌دهد، طوری‌که نه زن است و نه مرد و نه حتی یک شهروند قابل‌احترام.

تنها زمانی که جسم زن برای فرزندآوری کاربردی نداشته باشد و دیگران هم طمعی بر او نداشته باشند، جسم او دیگر مالِ خودش است. زنِ نازا در افغانستان زن محسوب نمی‌شود و نکته‌اش همین است: او با دنیای زنانه خداحافظی کرده است.

در اینجا زنان برای رهایی از خشونت خانگی، خود را با روغن آشپزی می‌سوزانند و پدران هنوز هم دختران خود را کالای نقدی می‌دانند تا با آن بدهی‌هایشان را صاف کنند یا در منازعاتشان رضایت طرف مقابل را جلب کنند.»

خانوادهٔ شوهرم خیلی فقیرند. آنها زن را انسان نمی‌دانند.

منزوی‌ماندن در اجتماع به‌مراتب بهتر است از اینکه آدم برده‌وار زندگی کند

کشورهای حوزهٔ خلیج‌فارس فریبنده‌ترین دخترها را دارند که با دختران کابل برابری می‌کنند: در خیابان‌های ریاض، در مراکز خریدِ شهر مکه و در سراسر کویت، بحرین، عمان و امارات متحده عربی که سخت‌ترین قوانین و آداب پوشش برای خانم‌ها اجرا می‌شود، دختران نوجوانی را می‌توان دید که در درونِ خانواده‌های سنتی، خودشان را «بویه» می‌نامند؛ آنها شلواروپیراهن پسرانه می‌پوشند، ازدواج نمی‌کنند، روسری سرشان نمی‌کنند و قسمت‌هایی از بدنشان را نمایان می‌کنند. آنها مخفیانه رانندگی می‌کنند، ازطریق ارتباطات اینترنتی دور هم جمع می‌شوند و عکس‌های دوجنسیتی با موهای کوتاه و روش‌های گریز از دستِ مقامات امنیتی را با یکدیگر به‌اشتراک می‌گذارند. در سرتاسر شبه‌جزیرهٔ عربستان، پدیدهٔ تهدیدآمیز بویه و دخترهای جوانی که از ازدواج روگردان هستند به تهدیدی جدی تبدیل شده است و پزشکان و روان‌شناسان، عامل و مقصرِ این پدیده را اثرات فلاکت‌بار غرب‌زدگی می‌دانند و گاهی هم از آن به‌عنوان مرحله یا روندی «گذرا» یاد می‌کنند.

اگر نوزاد، دختر باشد مادری را می‌بینید که با اشک و حسرت، اتاق زایمان را ترک می‌کند، سرافکنده و شرمسار به روستا بازمی‌گردد و سرزنش‌های اقوام و همسایه‌ها شروع می‌شود. چند روزی از غذاخوردن محروم می‌شود، او را کتک می‌زنند و از خانه بیرونش می‌اندازند و مجازات اضافه‌کردن یک نان‌خور به اعضای خانواده، آن است که با حیوانات در طویله بخوابد. تازه اگر مادرِ نوزاد، چندین دختر هم از قبل داشته باشد، شوهرش مورد تمسخر اطرافیان قرار می‌گیرد؛ او را مردی سُست‌عنصر و ضعیف می‌خوانند که طبیعت هم با او همکاری نمی‌کند. به زبان عامیانه او را «ماده‌پُشت» می‌خوانند، یعنی کسی که فقط می‌تواند دختر بیاورد.

بسیاری از تحقیقات جامعه‌شناسانه در افغانستان به‌وسیلهٔ خارجی‌هایی انجام گرفته‌اند که تقریباً همگی مردانی بوده‌اند که هیچ نوع دسترسی به زن‌های افغان نداشته و تمام توصیف‌های زنان را از زبان شوهرانشان، برادرانشان یا پدرانشان شنیده‌اند.

مالکیت دختران افغان در عُرف از یک مرد (یعنی پدر) به مرد دیگری (یعنی شوهر آینده) منتقل می‌شود و مرد حاکمِ زندگی زن خواهد بود، حتی در جزئی‌ترین مسائل زندگی‌اش.

«داشتن دختر فقط در کنارِ داشتنِ مردی خوب معنی پیدا می‌کند؛ اگر مرد بد باشد دخترها فقط رنج و عذاب خواهند کشید؛ مثل مادر بیچاره‌شان.»

«تو فقط یک زن خارجی هستی. کسی به تو توجه نمی‌کند. آنها فقط زن‌های افغان را اذیت می‌کنند، حتی پسرهای کوچک هم مثل گشت ارشاد هستند و یاد گرفته‌اند که به زن‌ها بگویند چه بپوشند و چه نپوشند.»

عروسی از رویدادهای مهم دوران زندگی است و هزینه‌اش را معمولاً از دیگران قرض می‌گیرند و تمام عمر به بازگرداندن قرض خود می‌پردازند. افغان‌ها غالباً از نبودِ پول شاکی‌اند اما همه می‌دانیم که برگزاری عروسی‌های پُرزرق‌وبرق تا چه اندازه می‌تواند در به‌نمایش‌گذاشتن قدرت و پرستیژ خانواده اهمیت داشته باشد.

«می‌فهمی که این آرزوی هر زن افغان است که ای‌کاش مرد به دنیا می‌آمد؟ که آزاد به دنیا می‌آمد؟»

«مردم دربارهٔ خانوادهٔ من شایعه‌پراکنی می‌کنند. وقتی پسر نداری، انگار هیچ‌چیز نداری و همه برایت احساس تأسف می‌کنند.»

پوششی مثل چادر قبل‌از اسلام نیز وجود داشته و در اصل، امتیازی برای زنان اشراف و نمادِ انحصاری‌بودن روابط جنسی آنان با یک مرد محسوب می‌شده است.

آزادی‌ای که امروزه برای ما معرفی شده است مفهومی جدید و لوکس و انقلابی است که نویسندهٔ آمریکایی، رابین مورگان، در این‌باره گفته است: «جنسیت هنگام تولد یک واقعیت است، ولی مفاهیمی چون آزادی و جنسیت تصورات بشری هستند.»

فروش دختران را در ازدواج ممنوع کردند و محدودیت‌هایی برای چندهمسری قائل شدند. پیامدهای این اصلاحات، اَسف‌بار بود. بسیاری از مردم افغانستان به‌ویژه اکثریت مردمی که در کابل نبودند، این اصلاحات را بیدادگرانه و ظالمانه می‌پنداشتند: اگر دختران در ازدواج فروخته نشوند و تجارتی نباشد، چه درآمدی عاید مردان قبیله می‌شود؟

زنان افغان از هر طیفی که باشند، فقیر یا غنی، تحصیل‌کرده یا بی‌سواد، تفاوت زنان و مردان را در یک کلمه بیان می‌کنند: «آزادی!» آنچه مردها دارند و زن‌ها ندارند.

به گفتهٔ کارول لودوک: «حیله‌ها و فریبکاری‌های عمومیِ مردم سرانجام زمانی در جامعه، دیگر حیله و فریب محسوب نخواهند شد.»