بریده‌هایی از کتاب برگ‌ریزان

«حقیقت را از دو کس بشنوید: بچه‌ها و دیوانه‌ها»؛

هر فیلسوفی باید مانند افلاطون ورزشکار هم باشد؛ اگر نیست پس می‌توان به فلسفه‌اش شک ورزید. نیچه می‌گوید: «شرط اولِ انسانِ والا بودن، حیوانِ کامل بودن است.» آموزش بر این مبنا باید پدید آید و ساخته شود. تربیت بدنی باید با دانش ذهنی برابری کند.

اجازه می‌دهند جیب‌شان توسط طراحان لباسی که نو بودن را با زیبایی اشتباه می‌گیرند، و در ازای هزینه‌ای، از یک زن، دلقک می‌سازند، خالی شود.

در قطار زندگی، پیرها هستند که صندلی‌شان را به جوان‌ها پیشکش می‌کنند.

یک مادر خوب به هزاران پروفسور می‌ارزد.

فقر، محرک جُرم است،

شاید اگر می‌توانستیم بلوغ جنسی‌مان را تا زمانی که به بلوغ اقتصادی برسیم به تعویق بیندازیم، قادر بودیم با طولانی شدن دوره جوانی و آموزش، به سطح بالاتری از تمدن برسیم که گذشته هرگز به خود ندیده است.

میل، قوی‌تر از آن است که بتوان جلوی آن را با ممانعت‌های اخلاقی گرفت؛

اینجا و همه‌جا محل نبرد برای هستی است؛ زندگی با جنگ گره خورده است؛ گره‌ای کور. همه زندگی‌ها به بهای زندگی‌های دیگر جریان دارند، واندام‌ها اندام‌های دیگر را تا ابد می‌خورند. این تاریخ است، دور باطلی از تکرار بی‌انتها: جوان‌ها با چشمانی پراشتیاق همان اشتباهات ما را تکرار خواهند کرد، با همان رویاها راه را گم خواهند کرد، رنج خواهند برد، مبهوت خواهند شد، و سرانجام تسلیم شده، و پیر خواهند شد.

روشفوکو بود که پرسید، «اگر کسی هرگز از هذیانی به نام عشق نخوانده و نشنیده بود، آیا هیچ‌گاه عاشق می‌شد؟»

شاید (از آنجا که ما همه قطره‌های آبیم در تلاش برای فهم دریا) شما هم به من اجازه می‌دهید که تفسیرِ خود را داشته باشم.

زیبایی لازم نیست حیف کسانی شود که نه چشمی برای دیدنش دارند و نه گوشی برای شنیدنش؛

شاید اگر می‌توانستیم بلوغ جنسی‌مان را تا زمانی که به بلوغ اقتصادی برسیم به تعویق بیندازیم، قادر بودیم با طولانی شدن دوره جوانی و آموزش، به سطح بالاتری از تمدن برسیم که گذشته هرگز به خود ندیده است.

نوزادی را نگاه کن، ممکن است کثیف باشد اما حیرت‌انگیزاست، واقعیتی مضحک دارد و امکانی بی‌نهایت، در خود بذرِ آن معجزه غایی را دارد: رشد. آیا می‌توانی تصور کنی که این ملغمه عجیب وَنگ وَنگ و درد، روزی توان درکِ عشق، اضطراب، نیایش، رنج، آفرینش، متافیزیک و مرگ را خواهد داشت؟ او گریه می‌کند، چون مدت درازی در رحِم گرم و آرام مادرش در خواب بوده. و حالا ناگهان مجبور شده نفس بکشد و این برایش دردناک است. مجبور شده نور را ببیند و این نور چشمانش را می‌زند. مجبور شده صداها را بشنود و این وحشت‌زده‌اش می‌کند. سرما به پوستش هجوم می‌آورد. و به‌نظر می‌رسد به‌تمامی در رنج است. اما این‌طور نیست، طبیعت با پوشاندن رختی از کرختی بر تن‌اش، او را از هجومِ بی‌امانِ جهان محفوظ می‌دارد. او نور را تار و مبهم می‌بیند. صداها را خفه و انگار از دور می‌شنود. بیشتر اوقاتش در خواب است. مادرش به او می‌گوید «میمون کوچولو» و درست می‌گوید؛ تا زمانی که راه بیفتد مثل یک میمون خواهد بود و حتی از حیوانی دو پا هم فروتر است،

تقریباً چهار قرن پیش از میلاد مسیح، افلاطون در جمهوری، تغییر دولت‌ها را به چرخه‌ای همیشگی و تکرارشونده تعبیر کرد: از آشوب به دیکتاتوری و پادشاهی، از پادشاهی به اشرافیت، از اشرافیت به دموکراسی، از دموکراسی به آشوب، از آشوب به دیکتاتوری... من هیچ راهی برای جلوگیری از سقوط دموکراسی و تبدیل شدنش به آشوب انقلابی و دیکتاتوری نمی‌شناسم، جز استقرار یک دولت رفاه که با کنترل زاد و ولد مهار شده باشد.

تمدن، خانه کوچک بی‌ثباتی است که بر روی آتشفشان فعال بربریّت بنا شده است.

زایشگریِ بیش از اندازه می‌تواند بسیاری از کارهای متخصصان آموزش و پرورش در هر نسلی را بی‌ثمر بگذارد

«تاریخ»، به گفته هنری فورد، «چرندیات است.» به‌عنوان کسی که تقریباً شصت سال تاریخ نوشته و حدود هشتاد سال آن را مطالعه کرده است، تا حد زیادی با مهندس بزرگی که نیمی از جمعیت جهان را سوار اتومبیل کرد موافقم. تاریخ به آن گونه‌ای که اغلب در مدارس آموزش داده می‌شود ـ تاریخ به‌مثابه ترتیب سلسله‌وار از اعصار و پادشاهان، سیاست‌ها و جنگ‌ها، ظهور و سقوط حکومت‌ها ـ به‌واقع هم حال آدمی را ناخوش می‌سازد و هم بی‌معنی و بی‌مزه و بی‌فایده است. تعجبی ندارد که دانش‌آموزان خیلی کمی در مدرسه جذبش می‌شوند؛ و تعجبی ندارد که کمتر کسی از ما درسی از گذشته می‌گیرد.

روان‌شناسی به‌طور کلی نظریه‌ای است بر رفتار انسانی، فلسفه نیز اغلب آرمان رفتار انسانی است، و تاریخ معمولاً ثبت رفتار انسانی. نمی‌توانیم به همه تاریخ‌دانان اعتماد کنیم چون گاهی مانند تاریخِ اکبرشاه آن‌قدر درگیر و جذب قهرمانانشان شده‌اند که همه فضیلت‌ها و پیروزی‌ها را به پای ایشان نوشته‌اند.

زمانی که شخصی در سلامت کامل است، به دشواری می‌تواند شریر باشد. اگر من بودم، آموزش‌های مربوط به سلامتی را در هر سال تحصیلی، از مهدکودک تا دکترا، الزامی می‌کردم.