بریده‌هایی از کتاب تفکر انتقادی

[تفکر انتقادی یعنی] هوشیاری نسبت به باورپذیری آنچه می‌بینیم یا می‌شنویم، اقدام در جهت یافتن پاسخ به این سؤال که «آیا آنچه پیش رو داریم می‌تواند درست باشد یا خیر» و دفاع از موضع خود در صورت وجود فردی مخالف

انتخاب عاقلانه، مهارتی است که می‌توان فرا گرفت.

اطلاعات جمع آوری‌شده و یا به‌دست‌آمده به‌دنبال مشاهده، تجربه، تأمل، استدلال‌گری یا ارتباط، فعالانه و ماهرانه مفهوم‌سازی، ترکیب و یا ارزیابی می‌گردد

تفکر انتقادی فرایند ذهنی مشخصی است که در آن، اطلاعات جمع آوری‌شده و یا به‌دست‌آمده به‌دنبال مشاهده، تجربه، تأمل، استدلال‌گری یا ارتباط، فعالانه و ماهرانه مفهوم‌سازی، ترکیب و یا ارزیابی می‌گردد

احساس در مواردی در تفکر انتقادی سهیم است که احساسات یا مسائل دارای بار احساسی، موضوع اصلی تفکر انتقادی هستند، یا احساس مربوطه تاثیری آگاهانه بر ماهیت فهم و درک دارد. به‌عنوان مثال، امور مربوط به یک جنگ می‌تواند برای فردی با احساس ترس، و برای دیگران با احساس هیجان یا خشم همراه باشد. در مثالی دیگر، می‌توان به موارد تفکر انتقادی که در آن فرد در وجود خود یا رفتارهای خود تأمل می‌کند اشاره کرد. بروکفیلد (۱۹۸۷، ص. ۲-۲۳۱) می‌گوید: «به‌چالش‌کشیدن فرضیه‌های غیر قابل منازعه، اِعمال شک در مورد پیش‌فرض‌هایی که با آن زندگی کرده‌ایم و تلاش برای رهاشدن از عقاید و رفتارهای عادتی در جهت آزمودن دیگر گزینه‌ها فعالیت‌هایی هستند که بار احساسی بالایی دارند.»

احساس می‌تواند بر فرایند تفکر انتقادی تأثیرگذار باشد می‌تواند این فرایند را پیچیده کند: می‌تواند بر نحوه کار با ایده‌های یادگیری و محتوای آن مؤثر باشد. این نکته را با ارجاع به آثار آموزشی موجود نشان می‌دهیم که نمایان‌گر لزوم ایجاد محیط‌های امن و بی‌خطر برای ترغیب فراگیران به بیان حاصل تفکر انتقادی خود می‌باشند (به‌عنوان مثال، مِیرز، ۱۹۸۶؛ آندروود و والد، ۱۹۹۵؛ مورتی بویز، ۲۰۰۵). رید، فرانسیس و رابسون (۲۰۰۱) در پژوهشی در زمینهٔ اظهار وجود دانشجو در فعالیت‌های نوشتاری آنها، دریافتند که فراگیران غالباً، هم به علت رابطهٔ شأنی با معلم و هم به‌دلیل جایگاه شأن در سلسله‌مراتب علمی، اعتمادبه‌نفس کافی برای بیان عقاید خود نداشتند دنیز حس می‌کرد نمی‌تواند تاریخ‌دانان طراز اول را مورد انتقاد قرار دهد

او اظهار داشت: «نمی‌توانی برگردی و به چنین شخصی بگویی ببخشید، من فکر می‌کنم آنچه گفتید چرت است!» این گروه شامل موقعیت‌هایی می‌شود که در آن احساسات جایی در فرایند مذکور دارند (برای مثال، ترس یا کمبود عزت نفس که به توزیع قدرت در موقعیت‌های تفکر انتقادی مربوط می‌شود). در بررسی جسارت علمی در فصل بعد نیز به این موضوع خواهیم پرداخت.