بریده‌هایی از کتاب افسانه‌ی قاجار؛ شاهزاده خانم ناکامی که همیشه ناشناس ماند

روزگار است آن‌که گه عزت ‌دهد گه خوار دارد چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد قائم‌مقام فراهانی

یکی از سخت‌ترین لحظه‌های عمر این است که یکی غمگین ‌باشد و از روی اجبار بخواهد خود را شادمان نشان بدهد.

جان هرکس عزیز است و شاه و گدا ندارد.

روزگار است آن‌که گه عزت ‌دهد گه خوار دارد چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد قائم‌مقام فراهانی

رفتار روزگار با همه مردمان یکسان نیست و چون نیک بنگرید، می‌بینید که این دنیا برای جمعی روضه رضوان و بهشت برین و برای خلقی جهنم سوزان و دوزخ آتشین است. گروهی هم در این برزخ حیران و سرگردان و شب و روز نگران که آیا روزگار هوسباز چه سازی برای آنان خواهد نواخت و که را کجا خواهد انداخت.

یکی از سخت‌ترین لحظه‌های عمر این است که یکی غمگین ‌باشد و از روی اجبار بخواهد خود را شادمان نشان بدهد.

راست است که میگویند گرسنگی ‌دین و ایمان نمی‌شناسد.

کوکب بخت مرا هیچ منجم نشناخت یارب از مادر گیتی به چه طالع زادم

معروف است سه چیز مایه افتخار و سرافرازی دختران است. جمال و کمال و مال.

کسی که دنبال کار بزرگی می‌رود، از خطر نمی‌هراسد.

روزگار هم که به حق «بازیگر و کج رفتارش» خوانده‌اند، مدار درستی در کار خود ندارد. معلوم نیست چرا یکی را بی‌دلیل از فقر و ذلت به دولت و عزت می‌رساند و دیگری را بی‌حساب و کتاب از بلندی به پستی می‌کشاند و خوار و ذلیل می‌گرداند. از چیست که یکی را از گرسنگی در تب و تاب انداخته و دیگری را از ثقل معده دچار التهاب ساخته. چرا عاشق بی‌مهر و وفا از عشق دلارام برخوردار و دست در گردن یار دارد ولی دلباخته با صدق و صفا از جفای دلدار بی‌قرار است و اشک غم از دیده می‌بارد؟

محبت ‌بی شایبه از شما به دل دارم که «با شیر اندرون شد و با جان بدرود».

قربان دردهای دلت، قربان غم‌ها و ‌غصه‌هایت. غصه تو مرا هم از پای درآورد.

هیچ رنجی در دنیا سخت‌تر از رنج ‌شک و تردید نیست.

راستی عجب عالمی است که آدمی با تمام قدرت تسلطی که بر موجودات ـ از جاندار و بی‌جان دارد، خود و سر نوشتش بازیچه دست روزگار است. روزگار هم که به حق «بازیگر و کج رفتارش» خوانده‌اند، مدار درستی در کار خود ندارد. معلوم نیست چرا یکی را بی‌دلیل از فقر و ذلت به دولت و عزت می‌رساند و دیگری را بی‌حساب و کتاب از بلندی به پستی می‌کشاند و خوار و ذلیل می‌گرداند.

چرا عاشق بی‌مهر و وفا از عشق دلارام برخوردار و دست در گردن یار دارد ولی دلباخته با صدق و صفا از جفای دلدار بی‌قرار است و اشک غم از دیده می‌بارد؟

در تبریز از زمان قدیم رسمی است که دو نفر جوان پس از مدتی دوستی و اطمینان از ‌صداقت و یک دلی همدیگر در روز عید غدیر به مکان مقدسی مثل مقام صاحب ‌الامرعلیه السلام و مانند آن می‌روند و در حضور مردی روحانی صیغه برادری می‌خوانند. ‌اینها تا آخر عمر از روی صدق و صفا نسبت به هم وفادار می‌مانند و حقیقتا از بذل جان و ‌مال مضایقه نمی‌کنند.

در محله سرخاب تبریز نزدیک بقعه سیدحمزه(ع) عمارت بزرگی است به نام مقبره ‌که ظاهرا برای مدفن میرزا عیسای فراهانی معروف به قائم‌مقام بزرگ وزیر نایب‌السلطنه ‌عباس میرزا ساخته بودند. در این مقبره که هنوز هم برجاست، اتاق‌ها و حجره‌های ‌متعددی وجود دارد که افراد غریب مخصوصاً دراویش در آن منزل می‌کنند.

زهی سعادت برای مردی که مورد محبت ‌صادقانه زنی قرار گیرد.

با این کلمه خود را تسلی داد که ‌من‌هم خدایی دارم، اما مگر دل شکسته تسلی می‌یابد؟

راستی که خلوت ‌و تنهایی خود عالم غریبی دارد و چه کارهایی که انسان در این عالم نمی‌کند. می‌نویسند ‌که نوابغ و بزرگان هم در خلوت و تنهایی کارهایی می‌کردند که باورکردنی نیست. ‌

از سخت‌ترین لحظه‌های آدمی ساعتی است که بین شک و یقین مردد باشد و نتواند ‌حقیقت را از دروغ تمیز بدهد.

افسانه، ‌مانند افسانه متولد شد، مانند افسانه زندگی کرد، و مانند افسانه‌ای قدیمی که روزی ‌قصه‌اش ورد هر زبان بود و در سینه هر اهل دلی جای داشت، فراموش شد. چون دود ‌شمع کشته‌ای که چندی در انجمنی پیچید و باد آن را برد و ناپدید شد.

دربیاورند. آن تمنا هم مورد قبول قرار نگرفت. در آن محل وسایل

از خدمت سربازی مرخص کند تا از برادر کورم پرستاری کنم. شاهزاده

یکی می‌گفت: در هر حال شکمی از عزا درمی‌آوریم و لااقل غذاهای ‌خوبی خواهیم خورد دست پخت باباش که بد نبود (کنایه می‌زدند که پدر داماد در خانه ‌قائم‌مقام آشپز بوده) دیگری می‌گفت یارب روا مدار گدا معتبر شود... با همه این ‌قرولندها بساط عروسی با نهایت شکوه و جلال فراهم می‌شد.

آری در ایران از دیر زمان رسم بر این بود که ‌اطرافیان و اعوان یک وزیر چند روزی به هر کار زشتی دلیر بوده و دما را از روزگار مردم ‌کشیده و مجازاتی ندیده‌اند در زمان صدارت حاجی میرزا آغاسی هم اقبال اقبال ‌ماکوئیان بود و بس.

کوکب بخت مرا هیچ منجم نشناخت

آن روز که امیرکبیر برای عرض گزارش‌های روز وارد قصر سلطنتی شد، گرفته‌تر از ‌هر روز به نظر می‌آمد. ورود خود را توسط یکی از خواجه‌ها به شاه اطلاع داد و تمنا کرد ‌که شاه هر چه زودتر تشریف فرما شود. امیر در انتظار شاه متفکر و اندیشناک به پنجره ‌نزدیک شد و به تماشای باغ و قصر و استخر مصفای آن پرداخت. شاه را دید که شب ‌کلاه ترمه با زنجیر و زری اصل به سر و با پیراهن و زیرجامه سفید مشغول تماشای ‌آب‌پاشی است. از دیدن شاه به آن وضع ابرو در هم کشید و با خود گفت: «سرلوحه تمام اصلاحات ایران و ضامن تمام موفقیت‌ها، قبل از هر چیز اصلاح ‌شخص پادشاه است. تا پادشاه لایق تختی نباشد که بر آن جلوس می‌کند، کاری از پیش ‌نخواهد رفت. کار من با این تاجدار جوان با این‌که آثار عقل و هوش از چشمانش ‌پیداست، سخت مشکل خواهد بود. اول باید خود او را اصلاح کنم».

‌راست است که من محرم شما هستم و حال هم افتخار دامادی شما را دارم ولی شاه باید ‌برای همه شاه باشد و با ابهت و شکوه سلطنت کند. حتی نزدیک‌ترین چاکران و محارم ‌شاه نیز نباید شاه را در حالتی خصوصی ببینند اما این‌که زرگرباشی را تنبیه کردم، منظوری ‌داشتم و می‌خواستم مردم مخصوصاً نوکران دولت بدانند که مقدم بر هر کار و خدمتی کار ‌ممکلت و خدمت به دولت است. آن روزها گذشت که تفریح خاطر و خوش آینده شاه ‌را یگانه کار مهم و وسیله ترقی می‌دانستند. حال خواهند فهمید که شخص پادشاه مصالح ‌کشورش را بر تفریح و تفنن ترجیح می‌دهد.