بریده‌هایی از کتاب شرح و تفسیر زیارت جامعه کبیره

امام صادق (ع) بعد از صرف غذای خود بر سر سفره‌ای که ابوحنیفه نیز حضور داشت فرمود: " الحمدالله و لرسول ". ابوحنیفه اعتراض کرد. امام صادق (ع) این آیه را قرائت فرمود: " أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ" (توبه ۷۴). ابوحنیفه عرض کرد شما می‌دانید من حافظ قرآن هستم ولی تا کنون به این آیه توجه نکرده ام. امام فرمود: ابوحنیفه تو حتی یک آیه از قرآن را متوجه نشده ای.

حسین بن علی در حوالی کربلا در خطبه‌ای این جملات را بیان می‌کند: "ما خلق الله عباده الا لیعرفوه و اذا عرفواه عبدوه و اذا عبدوه استغنا غیره ". خداوند بندگانش را خلق کرد تا به او معرفت پیدا کنند و بعد از معرفت عبودیّت او را گردن نهند و در اثر عبودیّت او از غیر او مستغنی خواهند شد. یکی از اصحاب سوال کرد منظور از معرفت حق چیست فرمود اگر امام زمانت را شناختی با خداوند آشنا می‌شوی. چون خدا ظهوری ندارد. امام صفات خداوند است. "نحن اسماءالله" و شیعیان ما مظهر و مظاهر اسماء خداوندهستند. تمام صفات خداوند در ائمه معصوم بروز کرده است.

اللّهُمَّ اِنّی لَو وَجَدتُ شَفاءُ اَقرَبَ اِلَیکَ مِن مُحَمَّدٍ وَ اَهلِ بَیتِهِ الاَخیارِ الاَئِمَّهِ الاَبرارِ لَجَعَلتُهُم شُفَعائی

خَلَقَکُم اللهُ اَنواراً فَجَعَلَکُم بِعَرشِهِ مُحدِقینَ حَتّی مَنَّ عَلَینا بِکُم خدا شما را نورهایی آفرید بعد گرداگرد عرش خودش قرار داد. تا به وجود شما بر ما منّت گذارد. اهل بیت نبوت قبل از این که وارد عالم خلق شوند، وجود داشتند، اماکجا بودند؟ "محدقین بعرشه". نوری بودند در محضر خداوند تبارک و تعالی. جابربن عبدالله از قول رسول خدا نقل می‌کند: " رسول الله (ص) فرمودند وقتی خداوند آدم را خلق کرد و در او روح خود را دمید نگاه کرد به سمت راست عرش و پنج شبح نورانی در حال رکوع و سجود بودند. آدم سوال میکند خدایا قبل از من کسی را از خاک خلق کردی؟ خداوند فرمود: لا یا ادم. آدم سوال کرد این پنج تن چه کسانی هستند که من آن‌ها را در صورت و هیات خودم می‌بینم؟ قال الله تعالی هولاء خمسه من ولدک. (این خلقت نوری آن‌ها بود و نه خلقت خاکی) بعد فرمود: لو لاهم ما خلقتک و السماء و الارض و لا کرسی و لا عرش و لا ملائکه.

"... لا یمسه الا المطهرون". فقط کسانی که دارای طهارت قلب و باطن هستند، لایق شناخت او هستند. درباره حضرت فاطمه (س) می‌گوییم"... و سرّ المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک". این چه اسراری است که خداوند به عنوان ودیعه در وجود حضرت فاطمه (س) قرار داده است؟ کسی نمیداند. حضرت رسول روزی به امیرالمومنین فرمود: خداوند "یعلم السرّ و اخفی" که در قرآن به آن اشاره کرده است را حضرت فاطمه (س) می‌داند. روزی رسول خدا فرمود: هرکس "لا اله الا الله" را بگوید وارد بهشت می‌شود. عمر شنید، عرض کرد یا رسول الله در این صورت مردم اعمالشان کم می‌شود. رسول خدا فرمودند: نگران نباش چون شرط دارد. تعداد ائمه اطهار، اوصیای رسول خدا ۱۲ نفر می‌باشند. کلمه "لا اله الا الله" دارای ۱۲ حرف است بدون تشدید، با تشدید می‌شود ۱۴.

وَ مَوضِعَ الرِّسالَهِ بین نبی و رسول تفاوت است. ابوذر از رسول خدا سوال کرد، تعداد انبیا چند تاست فرمود: ۱۲۴۰۰۰. بعد سوال کرد چند نفر از آن‌ها جزء مرسلین هستند فرمود: ۳۱۳ نفر. رسول کسی است که جبرئیل بر او نازل می‌شود و او به صورت آشکار جبرئیل را می‌بیند و با وی سخن می‌گوید ولی نبی فرشته وحی را در خواب می‌بیند و در رویا با او صحبت می‌کند. خداوند رسول‌های مختلفی دارد: مانند ملائکه. "... جَاعِلِ الْمَلَائِکةِ رُسُلًا..." (فاطر ۱) فرشتگان را رسول قرار داد. "لَنَزَّلْنَا عَلَیهِم مِّنَ السَّمَاء مَلَکا رَّسُولاً " (اسرا ۹۵) " وَأَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَوَاقِحَ " (حجر ۲۲) "...أَرْسَلْنَا الشَّیاطِینَ عَلَی الْکافِرِینَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا" (مریم ۸۳) شیاطین را بر کافران فرستادیم تا آنان را به سوی گناه برانگیزانند. آیا ندیدی که ما شیاطین را بر کافران فرستادیم تا با القا وهم و خیالات باطل در امور دنیا آن‌ها را از سعادت ابد باز بدارند. از آیه فوق چنین استنباط می‌شود که شیطان تحت امر پروردگار است و سر خود کار نمی‌کند و در تایید این آیه در جای دیگر می‌فرماید: "وَمَن یعْشُ عَن ذِکرِ الرَّحْمَنِ نُقَیضْ لَهُ شَیطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ". هر کس از یاد خدا بگریزد شیطان را بر او مسلط می‌کنم تا همدم و رفیق او باشد. (زخرف ۳۶)

" إِنَّمَا وَلِیکمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ رَاکعُونَ " (مائده ۵۵) ولیّ امر شما تنها خدا و رسول و آن مومنانی که نماز به پا داشته و در حال رکوع به فقرا زکات می‌دهند هستند. " مَّنْ یطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ..." (نساء ۸۰) اطاعت از رسول اطاعت از خداوند است. جابر یزید جعفی از بزرگان اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نقل می‌کند از امام صادق (ع) سوال کردم: " إِنَّ اللّهَ لاَ یغْفِرُ أَن یشْرَک بِهِ..." منظور چیست؟ امام صادق فرمودند: "ان الله لا یغفر ان یشرک بولایه علی بن ابیطالب ". از رسول خدا سوال شده آیا شما از جانب خود علی را وصی و خلیفه و جانشین خود قرار دادی؟ رسول خدا فرمود: خیر از جانب خداوند. " وَمَا ینطِقُ عَنِ الْهَوَی إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحَی " (نجم ۲ و ۳).

" وَلَسَوْفَ یعْطِیک رَبُّک فَتَرْضَی " (ضحی ۵) از امام باقر (ع) نقل است که فرمود: مردم فکر می‌کنند که امید بخش ترین آیه قرآن این آیه است: " قُلْ یا عِبَادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ " (زمر ۵۳) و ما اهل بیت معتقدیم که امید بخش ترین آیه قرآن، آیه "ولسوف یعتیک ربک فترضی" می‌باشد. امام صادق (ع) می‌فرماید: این آیه شفاعت است و رضایت جد ما رسول اکرم (ص) در این است که هیچ خدا پرستی در جهنم نماند.

در شب معراج رسول اکرم (ص) از خداوند سوال می‌کند: "ای الاعمال افضل". با ارزش ترین اعمال نزد تو کدام است؟ خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: "لیس شیء افضل من التوکّل و الرّضا بما قسمت". چیزی نزد من افضل‌تر از توکل و رضا نیست. (سفیه البحار لد ۲ ص ۶۸۳) کسی که دارای روح توکل است، هرگز یأس و نومیدی را به خود راه نمی‌دهد، در برابر مشکلات احساس ضعف نمی‌کند، زیرا می‌داند تکیه گاهش خداوند است و او به امور وی داناتر است. حقیقت توکل این است که انسان بداند هیچ نفع و زیانی به او نمی‌رسد مگر به اذن پروردگار.

قال الصادق (ع): " ما احب الله عزوجل من عصاه " دروغ می‌گوید کسی که ادعا دارد خدا را دوست دارد ولی گناه می‌کند.

ابوذر از رسول خدا سوال کرد، تعداد انبیا چند تاست فرمود: ۱۲۴۰۰۰. بعد سوال کرد چند نفر از آن‌ها جزء مرسلین هستند فرمود: ۳۱۳ نفر. رسول کسی است که جبرئیل بر او نازل می‌شود و او به صورت آشکار جبرئیل را می‌بیند و با وی سخن می‌گوید ولی نبی فرشته وحی را در خواب می‌بیند و در رویا با او صحبت می‌کند

هیچ فرشته‌ای را خدا برای کاری نازل نمی‌کند جز آن که ابتدا بر امام وارد می‌شود و ماموریت خویش را بر او عرضه می‌دارد. به یقین محل رفت و آمد فرشتگان بین خداوند و صاحبان امر این است.

قبل از این که خداوند انسان‌ها را خلق کند حجّت خداوند خلق می‌شود و این حجّت همیشه با انسان‌ها هست و آخرین انسانی که از دنیا می‌رود حجّت خداوند خواهد بود.

چرا زیارت امام حسین (ع) معادل یک میلیون حج است؟ چون امام حسین (ع) حقیقت و باطن بیت الله است.

امام صادق (ع) می‌فرمایند، مقام ابراهیم ما اهل بیت هستیم، نه آن جا که حجّاج نماز می‌خوانند!!! مقام ابراهیم آن فاصله ۱۰ متری نیست که حجّاج نماز می‌خوانند مقام ابراهیم در قرآن، مقام امامت و ولایت اهل بیت است.

امام سجاد (ع) می‌فرماید: "کلنا سفینه النجاه ولکن سفینه الحسین اسرع." ما اهل بیت همگی کشتی نجات هستیم، لیکن کشتی حسین (ع) سریعتر است.

در حدیث قدسی می‌فرماید: " عبد اطعنی حتی اجعلک مثلی " انسان در اثر عبودیّت حق تعالی دارای صفات الهی می‌شود و به صفات او متّصف گشته و خدا گونه می‌شود.

طبق فرمان الهی ادامه رسالت در واقعه غدیر، به علی (ع) و یازده فرزند معصوم او تا قیامت واگذار گردید. نبوّت رسول اکرم با نبوت بقیه انبیا دیگر فرق دارد؛ أنا نبی و ادم بین الماء و الطّین؛

امام صادق (ع) می‌فرماید: تمام اعمال بندگان هر روز تا قیامت به رسول خدا و ائمه اطهار توسط ملائکه عرضه می‌شود.

است. از امام صادق (ع) سوال شد: ای الاعمال افضل عندالله؟ فرمود: چیزی که پشتوانه اعمال است و خداوند هیچ عملی را بدون آن قبول نمی‌کند. سپس فرمود: ولایت اهل بیت علیهم السلام بعد فرمود: ولایت علی ابن ابیطالب حسنه لا یضرمعها سیئه. ولایت علی حسنه‌ای است که هیچ گناهی به آن آسیب وارد نمی‌کند.

ای بنده من با توان و قوتی که به تو دادم فرائض مرا به جا می‌آوری و با نعمتی که در اختیارت قرار دادم قدرت معصیت مرا پیدا می‌کنی و با توانی که در تو قرار دادم گناه و نافرمانی مرا انجام می‌دهی. (بحار جلد ۵ ص ۵۶)

اگر کسی از سوی مردم انتخاب شود، می‌شود خلیفه مردم نه خلیفه خداوند و رسول او. رسول اکرم (ص) هر گاه به مسافرت می‌رفت و یا از مدینه بیرون می‌رفت برای خود جانشین تعیین می‌کرد، چطور ممکن است که به سفر بی بازگشت قیامت برود و کسی را جانشین خود تعیین نکند و مردم تازه مسلمان را و دین و آیین خداوند را بدون سرپرست رها کند؟ بارها در طول ۲۳ سال نبوت فرمود " علی منی و انا منه، هو ولی کل مومن، لکل نبی وصی و وارث و ان علیا وصیی و وارثی، انا و علی من شجره واحده و سایر الناس من شجره شتی. "

خداوند می‌فرماید: " اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کمِشْکاةٍ... " (نور ۳۵) خدا نور آسمان‌ها و زمین است. مثل نور او (خصلت ایمان و هدایت) چون چراغدانی است... امام صادق (ع) می‌فرماید: " نحن نور السموات و الارض "

" (بحار جلد ۲۳ ص ۱۴۳) هر که دوست دارد سوار کشتی نجات شود و بحبل المتین تمسک جوید باید محب و مطیع علی و فرزندان او باشد زیرا آن‌ها امامان هدایتگر و چراغ‌های راه‌های تاریک دنیا می‌باشند.

در این سه روز یعنی "یوم الظهور"، "یوم الرجعه" و "یوم القیامه" فقط خالق انسان حکم فرمایی می‌کند. یعنی عدل و عدالت سرتاسر کره زمین را فرا می‌گیرد و هر چیزی در محل صحیح خود قرار خواهد گرفت، کسی به حدّ و حقوق دیگری تجاوز نمی‌کند.

هر کس خود را از خداوند بی نیاز تلقی کند می‌شود طاغوت. حضرت امیر (ع) می‌فرماید: هیچ مرضی بدتر از بخل نیست. چرا ولایت را نپذیرفتند، چون بخیل بودند. " کلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَیطْغَی أَن رَّآهُ اسْتَغْنَی " (علق ۶ و ۷). انسان وقتی طغیان می‌کند که به دارایی برسد و احساس غنا کند. ابلیس خداوند را عبادت می‌کرد ولی از او اطاعت نکرد. اطاعت مربوط به قلب و عبادت مربوط به بدن است. دقت شود شرک جلی مربوط به بدن و اعضا، ولی شرک خفی مربوط به قلب است و مربوط به ظاهر نیست، چون قلب باطن انسان است. شیطان ربوبیّت حق را قبول نداشت ولی خالقیت او را قبول داشت، چون گفت: "خلقنی من نار و خلقته من طین"، مخاطب عبادت، ظاهر انسان است ولی مخاطب اطاعت قلوب مومنین می‌باشد. در روایات آمده، مصداق طاغوت، ابلیس است و آن‌هایی که زیر بار ولایت علی بن ابیطالب (ع) نرفتند.

امام صادق (ع) می‌فرماید: " نحن اسماء الحسنی ". یکی از اسماء پروردگار حق است. " ذَلِک بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ" (حج ۶۲). " لا اله الا الله هو الملک الحق المبین ". علی (ع) مصداق کامل حق است. حضرت رسول اکرم (ص) در حدیثی که در حد تواتر است چنین می‌فرماید: " علی مع الحق و الحق مع علی اللهم یدور حیثما دار ". ابوذر از رسول خدا سوال می‌کند که کدام محور است که دیگری دور آن می‌چرخد؟ رسول خدا فرمود: علی محور است و حق همیشه دور او می‌چرخد.

از صادق آل محمّد (ص) سوال کردند بالاترین و عالی ترین لذّت در بهشت چیست؟ امام فرمود: تماشای جمال حسین (ع).

لاَ إِکرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی..." (بقره ۲۵۶) هدایت یعنی پیدا کردن راه مطلوب که همان راه فطرت است. ضلالت یعنی بیرون افتادن از راه فطرت. "غی" یعنی بیرون افتادن از راه فطرت، منتهی از راه غفلت و نادانسته. بیشتر نسل جوان ما امروزه شامل این مقوله هستند یعنی "غی"، اشخاصی که آگاهانه در صراط مستقیم نیستند در ضلالت هستند.

وَ مُنتَهَی الحِلمِ و غایت حلم و بردباری حلم محصول اعتدال در قوه غضبیه است. کسی که با داشتن قدرت برای انتقام عجله نکند و صبر کند حلیم است. حلیم یعنی کنترل هیجان‌های قوه غضبیه. ... والله غفور حلیم،... والله غنی حلیم،... والله علیم حلیم،... و الله شکور حلیم حلم یک بحث اخلاقی است و حدود ۱۵ بار در قرآن تکرار شده است.