بریده‌هایی از کتاب اسرار نماز

"الصلاة عمود دینکم"؛ نماز ستون دین شما است.

"فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا وَ إِنْ رُدَّتْ رُدَّ مَا سِوَاهَا"؛ اگر نماز پذیرفته گردد، عبادات دیگر نیز پذیرفته می‌شوند و اگر نماز پذیرفته نشود، آنها هم پذیرفته نمی‌گردند.

حضرت امیرالمؤمنین (ع) نیز پذیرش هر کار را در گرو نماز می‌داند: "کلَّ شَی‌ءٍ مِنْ عَمَلِک تَبَعٌ لِصَلَاتِک"؛ هر یک از کارهای تو پیرو نمازت است.

معنای تکبیر این است که خداوند برتر از آن است که به حس، تخیل، توهم، و تعقل درآید

نماز، ایستادن انسان در برابر خدای جبار با حال تواضع و فروتنی و خضوع و اعتراف به گناهان و نیز درخواست عفو از گناهان گذشته و صورت نهادن روزانه بر زمین برای بزرگداشت خداوند است.

هنگام نماز خواندن، دل خود را بیازما!

رکوع، نمودار تسبیح و ادب در برابر خدای بزرگ است.

وضو طهارتی است که زمینه خلوت با دوست را فراهم می‌آورد.

اذان دعوتی است از سوی آفریدگار برای آگاهی مردم

حضرت زین العابدین (ع) می‌فرماید: "رسول خدا می‌خواست برای امّتش تخفیف گیرد و در همان حال، همچنان پاداش پنجاه نماز به امّتش برسد. خداوند فرموده است: ‹مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَة فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها: هر کس کاری نیک انجام دهد، برای او ده برابر آن پاداش است. از این رو، هنگامی که وی به زمین فرود آمد، جبرئیل بر او نازل شد و گفت: ‹ای محمد! پروردگارت به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: من این پنج نماز را به جای آن پنجاه نماز می‌پذیرم. "

نماز بدون دانستن تأویل آن، ناقص است و انسان را به منزل مقصود نمی‌رساند.

هر آینه بنده ناچار است از حاضر ساختن دل در آن و فهمیدن آن چه می‌گوید به زبان.‌

نمازگزاری که به راز نماز آشنا است، هر چه را در توجیه احکام، اذکار و افعال نماز گفته می‌شود، وسیله شهود و شناسایی أسماء الحسنی قرار می‌دهد، یعنی نام‌های نیک و صفات برتر خدا که نزد او به عنوان گنجینه برای اولیای ویژه‌اش ذخیره شده است.

باید دل را از دنیا به سمت محضر ربوبی گردانید.

انسان هنگام مناجات با خداوند باید در برابر همه خاطره‌ها و دل‌مشغولی‌های نفسانی ایستادگی کند، چه رسد به مصیبت‌های بزرگ و غمبار و رخدادهای ناگوار.

قیام حالتی است که در آن، انسان برای سرعت یافتن و مسابقه توانمند می‌شود و سپس می‌تواند به بهترین جایگاه امامت دست یابد.

سجده، مقام قرب است.

سرّ: این واژه به معنای پنهان کردن مطلبی در دل است. در اصطلاح، سرّ چیزی است که به جهان ملکوت و درون عبادت مربوط می‌شود

نماز ستون دین شما است.

امام رضا (ع) در پاسخ به پرسش‌های محمد بن سنان، نگاشت: "علت واجب شدن نماز، اقرار به بندگی خداوند و نفی شرک به او است. نماز، ایستادن انسان در برابر خدای جبار با حال تواضع و فروتنی و خضوع و اعتراف به گناهان و نیز درخواست عفو از گناهان گذشته و صورت نهادن روزانه بر زمین برای بزرگداشت خداوند است. دیگر آن که نماز سبب می‌شود بنده پیوسته به یاد خدا باشد و او را فراموش نکند و سرکشی ننماید و با خشوع و خاکساری و رغبت، افزایش بهره خود در دین و دنیا را بخواهد. وانگهی انسان با نماز بر خود واجب می‌سازد که پیوسته و شبانه‌روز در جایگاه بندگی به یاد خداوند باشد. همین نماز گزاردن انسان در پیشگاه پروردگار و ایستادن در برابر او، بازدارنده از گناهان و فسادهای گوناگون است.

راز دو سجده امیر مؤمنان (ع) تأویل دو سجده را این گونه بیان فرموده است: "سجده اولی اشاره به قلب است و دلالت دارد که از خاک آفریده شده‌ای! سپس که سر برمی‌داری، کنایه است که (روزی) از زمین بیرون می‌شوی. سجده دوم اشاره به این دارد که دیگر بار به خاک برمی‌گردی. هنگامی که سر برمی‌داری، رمز آن است که در رستاخیز بار دیگر از خاک برمی‌آیی.‌" پس دو سجده معنای این آیه را یادآوری می‌کنند: مِنْها خَلَقْناکمْ وَ فیها نُعیدُکمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکمْ تارَة أُخْری. شما را از خاک آفریدیم و در آن بازتان می‌گردانیم و دیگر بار از آن بیرونتان می‌آوریم.

حال که سَر برداشتن از سجده اول، به خروج از خاک اشاره دارد و سجده دوم به بازگشت به سوی خاک و خفتن زیر زمین اشاره می‌کند، پس این مهلت کوتاه که میان دو سجده درنگ می‌کنی، اشاره به عالم دنیا است که جایگاهی میان آن دو دارد و زندگی در آن به اندازه درنگ میان همین دو سجده، پایدار است! سرای دنیا، دار معاصی و شهوت‌ها و ملاهی و لذت‌ها است. پس در این منزل باید استغفار و انابه به درگاه خداوند کرد؛ چرا که رهایی از معصیت بدون توفیق و عظمت حضرت حق، امکان ندارد. پس وقتی سر از سجده برمی‌داری، نیازت را بگو که آمرزش است: أستغفر الله ربّی و أتوب إلیه. و دیگر بار به سجده رو که تکرار سجده، تکرار تواضع است و همین است که باری دیگر، رحمت الهی را شامل بنده می‌کند

سرّ سجده بر زمین در سجده، گرامی‌ترین اندام‌ها به پست‌ترین موجود، یعنی خاک، ساییده می‌شود تا انسان نهایت خضوع و فروتنی را تنها برای خدای تقدیم نماید. هشام بن حکم به امام صادق (ع) گفت: "سجده بر چه چیز جایز و بر چه چیز جایز نیست؟" امام فرمود: "سجده فقط بر زمین یا آن چه از زمین می‌روید، جایز است، به شرط آن که خوردنی یا پوشیدنی نباشد. " گفت: "فدایت شوم! علّت آن چیست؟" فرمود: "زیرا سجود و خضوع و فروتنی تنها برای خدا است. پس سزاوار نیست که آن را بر خوردنی و پوشیدنی انجام دهند؛ زیرا دنیاپرستان بندگان خوردنی و پوشیدنی هستند. اما سجده کننده در سجودش، مشغول عبادت حضرت حق است. از این رو، شایسته نیست که پیشانی خود را در حال سجود بر معبود فرزندان دنیا که فریفته او هستند، بگذارد. سجده بر زمین برتر است؛ زیرا تواضع و خضوع در برابر حق را بیشتر نشان می‌دهد. " به حضرت صادق (ع) گفتند: "چرا خداوند ابراهیم را خلیل خود گردانید؟" فرمود: "زیرا بسیار بر زمین سجده می‌کرد. "

می‌کشید و به آن بسیار اشتیاق می‌ورزید و هر گاه وقت

پیامبر گرامی فرموده است: آن‌گاه که نمازگزار برای وضو صورتش را می‌شوید، گناهانی که با صورتش انجام داده، زدوده می‌شود. هنگامی که دو دستش را از آرنج می‌شوید، گناهانی که با دستانش انجام داده، از میان می‌رود. آن‌گاه که سرش را مسح می‌کند، معصیت‌هایی که با سرش انجام داده، پاک می‌شود. چون بر دو پایش مسح می‌کند، گناهانی که با پاهایش انجام داده، محو می‌گردد. اگر کسی در آغاز وضو گرفتن بسم الله الرحمن الرحیم بگوید، تمام اعضایش از گناه پاک می‌شوند.

حرکت و سیر، مقدمه "شدن" است و این همان راز راستین نماز است

هر گاه در ظاهر سجده شکل گیرد، همه چیز از دیدگانت پنهان می‌شود و هر چه دیدگان می‌بیند، از تو پوشیده می‌گردد؟ امر باطن نیز چنین است.