بریده‌هایی از کتاب عالم ذرّ، میعادگاه عهد امام و عهد با امام

آیا بال زدن یک پروانه در «برزیل»، می‌تواند طوفانی در «تگزاس»، ایجاد کند؟ این نظریّه در فیزیک کوانتم به اثبات رسیده و در میان مناسبات انسانی نیز قابل تأمّل است. بدون تردید، در پیرامون خود مصادیق فراوانی می‌توان جست‌وجو کرد که نشان می‌دهد عملی انسانی و تغییری هرچند کوچک می‌تواند آثار هولناک و غیرمنتظره‌ای را در پی داشته باشد. در میان مناسبات و معاملات فردی و جمعی خودمان، این نظریّه را تجربه کرده‌ایم. چه بس که سخن‌چینی و نمّامی شخصی یا تهمتی و افترایی، سبب بروز دعوا میان خانواده‌ای شده و ضرب و جرح و قتلی را در پی داشته است. هر دو جنگ بزرگ جهانی اوّل و دوم، در پی به قتل رسیدن شخصی اتّفاق افتاده و در ادامه، سبب ویرانی و کشتار بی‌شمار در قارّۀ «اروپا» و «آسیا» شده است.

صیغۀ عقد و ازدواج، هر یک از زوجین را مسئول در مقابل خداوند، مردم و همسر می‌سازد؛ چنان‌که مرد را متکفّل امر نفقه و مهریّه و زن متکفّل امر تمکین و... می‌سازد و هر یک از طرفین، چنان‌که از ادای تکلیف خود، کوتاهی کنند، از نظر شرع و قوانین مصوّب شده در جامعۀ مدنی، محکوم و ضامن است. این‌همه ازآثار وضعی دنیوی صیغۀ عقد جاری شده است و در ادامه، آثار برزخی و قیامتی ماندگاری را نیز در پی دارد. امام حسن (ع) می‌فرمایند: «الْمَسْئُولُ حُرٌّ حَتَّی یعِدَ وَ مُسْتَرَقٌّ الْمَسْئُولُ حَتَّی ینْجِز؛ انسان تا وعده نداده، آزاد است؛ امّا وقتی وعده می‌دهد، زیر بار مسئولیت می‌رود و تا به وعده اش عمل نکند، رها نخواهد شد.»

برای بدبختان، تسلیتی از این بالاتر نیست که بدبختی دیگر به جرگۀ آنها افزوده شود.

پس از آن معامله که خداوند با ابلیس کرد، عبرت گیرید. آن همه اعمال نیکویش را باطل گردانید و آن‌همه سعی و کوشش او را بی‌ثمر ساخت. ابلیس شش هزار سال خداوند را عبادت کرد، حال از سال‌های دنیا بود یا سال‌های آخرت، کسی نداند؛ ولی یک ساعت تکبّر ورزید.

کسی که به ولیّ من اهانت کند، خود را برای محاربه با من آماده کرده است. بندۀ من نمی‌تواند به من تقرّب پیدا کند؛ مگر با انجام فرایضی که بر او واجب کرده ام. او به وسیلۀ نماز نافله هم می‌تواند به من تقرّب پیدا کند تا من او را بدارم. وقتی او را دوست داشتم، خودم گوش او می‌شوم که به وسیلۀ آن می‌شنود، چشم او می شوم که به وسیلۀ آن ببیند. زبان او می‌شوم که با آن سخن بگوید و دستش می‌شوم که با آن کار کند. این بنده وقتی مرا بخواند، به وی جواب می دهم و اگر از من چیزی خواست، به وی عطا می‌کنم. من در هیچ چیزی تردید نمی‌کنم؛ جز در مرگ بندۀ مؤمنم که او را سختی مرگ می‌ترساند و نمی‌خواهد بمیرد و من نمی‌خواهم او را ناراحت ببینم.»

ما از لغزش‌هایی که از برخی شیعیان سرمی‌زند و از وقتی که بسیاری از آنان، میل به بعضی از کارهای ناشایسته‌می‌نمایند و پیمانی که از آنان برای توجّه به خداوند و دوری از زشتی‌ها گرفته شده و آن را پشت سر انداخته‌اند، اطّلاع داریم. گویا آنان نمی‌دانند که ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم و اگر جز این بود، از هر سو گرفتاری به شما روی می‌آورد و دشمنانتان شما را از میان می‌بردند. تقوا پیشه سازید و به ما اعتماد کنید و چارۀ این فتنه و امتحان را که به شما روآورده، از ما بخواهید. امتحانی که هرکس مرگش رسیده باشد، در آن نابود می‌گردد و آن کس که به آرزوی خود رسیده باشد، از ورطۀ آن به سلامت می‌رود. آن فتنه و امتحان، علامت حرکت و امتیاز شما در برابر اطاعت و نافرمانی ماست. خداوند هم نور خود را کامل می‌گرداند؛ هرچند مشرکان نخواهند...»

و چنانچه شیعیان ما -که خداوند توفیق طاعتشان دهاد- قلباً در وفای به عهدشان، مجتمع می‌شدند؛ سعادت دیدار ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد؛ بلکه سعادت دیدار ما با شتاب بدیشان می‌رسید و اینها همه در پرتو شناخت کامل ما و صداقت محض نسبت به ما است. بنابراین، هیچ‌چیز ما را از ایشان، محبوس نمی‌دارد؛ جز اخباری که از ایشان به ما می‌رسد و ما را مکروه و ناراحت می‌سازد و از ایشان انتظار نداریم و تنها از خدا باید یاری خواست و او برای ما کافی و کارگزار و پشتیبانی نیکوست و صلوات و سلام خداوند بر آقا و سرورمان، بشیر و نذیر، محمّد و خاندان پاکش باد.»

از عبدالرّحمن بن کثیر، از امام صادق (ع) دربارۀ قول خداوند که فرمود: «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ؛ به یاد آور هنگامی که پروردگارت از بنی‌آدم که به صورت

«أَخْرَجَ اللهُ مِنْ ظَهْرِ آدَمَ ذُرِّیتَهُ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ فَخَرَجُوا کالذَّرِّ فَعَرَّفَهُمْ نَفْسَهُ وَ لَوْ لَا ذَلِک لَمْ یعْرِفْ أَحَدٌ رَبَّهُ ثُمَّ قَالَ أَ لَسْتُ بِرَبِّکمْ قالُوا بَلی وَ إِنَّ هَذَا محمّد رَسُولِی وَ عَلِی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ خَلِیفَتِی وَ أَمِینِی؛ خداوند ذرّیۀ حضرت آدم (ع) را تا روز قیامت از پشت او به صورت ذرّه‌هایی بیرون آورد؛ آنگاه خود را به آنان شناساند و اگر چنین نمی‌کرد هیچ کس پروردگار را نمی‌شناخت. آنگاه فرمود: «آیا من پروردگار شما نیستم؟» گفتند: بلی. [وفرمود:] «و این همانا محمّد فرستادۀ من و علی امیرالمؤمنین خلیفه و امین من است.»

امام (ع)، «معرفت امام» و «صداقت محض» دربارۀ امام را مقدّمۀ لازم وفای به عهد، معرّفی کرده و از گناه، به عنوان مانعی بزرگ فراروی دیدار خود، یاد می‌کنند. امام (ع)، چونان اجداد بزرگوارشان، به ظهور ناگهانی اشاره کرده و هشدار می‌دهند تا شاید محبّان و شیعیان به خود آیند و راهی برای تقرّب به ساحت قدس مهدوی جست‌وجو کنند؛

از قول زراره، از امام صادق (ع) نقل شده است که وقتی از تفسیر آیۀ «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک» سؤال کرد، امام (ع) در پاسخ فرمودند: «ثَبَتَتِ الْمَعْرِفَةُ فِی قُلُوبِهِمْ وَ نَسُوا الْمَوْقِفَ سَیذْکرُونَهُ یوْماً مَا وَ لَوْ لَا ذَلِک لَمْ یدْرِ أَحَدٌ مَنْ خَالِقُهُ وَ لَا مَنْ رَازِقُه؛ معرفت در دل‌های آنان ثبت شد؛ ولی موقف خویش را در برابر پرودرگار فراموش کردند و روزی به خاطرشان خواهد آمد و اگر این نبود، که معرفت به طور فطری در قلب انسان‌ها ثبت شده، کسی نمی‌دانست خالق و رازق او کیست؟»