بریده‌هایی از کتاب ازخودبیزاری

این افراد به معنای واقعی کلمه «زشت» نیستند: آن‌ها در برهه‌ای مهم و تأثیرگذار از زندگی‌شان مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، بی‌توجهی و بی‌مهری‌ای که هرگز درست درکش نکرده و برایش سوگواری نکرده‌اند. آمدنشان به دنیا بعضی از کسانی را که باید، چندان شاد نکرده و بنابراین آن‌ها بیشتر نیاز به شفقت، همدردی و تصدیق عاطفی دارند تا ابزار آرایش و پیرایش ظاهر. احساس زشتی کردن از کمبود عشق ناشی می‌شود، نه کمبود زیبایی.

در انتهای این طیف غم‌انگیز، افرادی قرار می‌گیرند با ظاهری کاملاً مقبول که مطمئن‌اند ظاهرشان تحمل‌ناپذیر است و گوششان به هیچ استدلال منطقی‌ای دربارهٔ ظاهرشان بدهکار نیست

کودکان خردسال به طور طبیعی آسیب‌هایی را که به آن‌ها وارد شده است تبدیل به نفرت از خود می‌کنند. به جای پرسیدن این پرسش که «چرا والدم آن‌طور که باید از من مراقبت نمی‌کند؟» از خود می‌پرسند که «چه کرده‌ام که این شخص تحسین‌برانگیز را رنجانده و ناامید کرده است؟»

زمانی که زیادی درگیر بعضی ویژگی‌های ظاهری خود می‌شویم -بینی‌ای که زیادی بزرگ است، چشم‌هایی که بیش از اندازه از هم فاصله دارند، موهایی که آن‌طور که باید و شاید براق نیستند- نکته‌ای کلی‌تر و بااهمیت‌تر دربارهٔ رابطهٔ خود با ظاهرمان را نادیده می‌گیریم: این‌که چقدر احساس زیبایی می‌کنیم ارتباطی با شکل عینی صورت و بدنمان ندارد؛ ارزیابی ما از ظاهرمان تحت تأثیر عشق یا تحقیری است که نسبت به خود احساس می‌کنیم.

به شکلی متناقض، ممکن است هم به خاطر خودمان افسرده باشیم و هم از افسرده بودنمان غافل و ناآگاه.

ممکن است در پس کمرویی چیزی عجیب‌تر، مخرب‌تر و تکان‌دهنده‌تر پنهان شده باشد: گونه‌ای سوءظن نسبت به خود که باعث می‌شود همیشه این احساس را داشته باشیم دیگران حق دارند دوستمان نداشته باشند، دید خوبی نسبت به ما نداشته باشند، انگیزه‌های اعمالمان را زیر سؤال ببرند و مسخره‌مان کنند. به همین دلیل کم‌کم نوعی ترس از دنیا در وجودمان ریشه می‌کند، با صدایی آهسته صحبت می‌کنیم و جرئت ظاهر شدن در گردهمایی‌ها و مناسبت‌های اجتماعی را نداریم، چون می‌ترسیم سوژه‌ای ایدئال برای ریشخند و تحقیر باشیم. رفتار محجوبانه و خجالتی ما موضعی است پیشگیرانه در برابر ضرباتی که احساس می‌کنیم دیگران می‌خواهند به ما وارد کنند. کمرویی‌مان ریشه در نوعی احساس بی‌ارزش بودن دارد.

پذیرش خود با این باور آغاز می‌شود که انسان بودن یعنی خطا کردن، شکست خوردن، کارهای احمقانه کردن، زشتی‌های خاص خود را داشتن، اشتباه کردن، پیر شدن و درنهایت مردن و در عین حال در تمام طول مسیر زندگی آگاه بودن به این‌که مضحک بودن، حماقت کردن و بلاهت هرگز چندان از انسان دور و ناممکن نیست.

باید تخیل بسیار قدرتمندی داشته باشید تا متوجه شوید در پس ظاهر مشتری فریادزن و خشمگینی که صورتش از فرط خشم کبود شده، ممکن است کودک ترسانی باشد که ابداً دلش نمی‌خواهد یک بار دیگر به او یادآوری کنند چقدر بی‌اهمیت است.

کودکان خردسال به طور طبیعی آسیب‌هایی را که به آن‌ها وارد شده است تبدیل به نفرت از خود می‌کنند.

حسادت درمان‌نشده. ممکن است عجیب به نظر برسد، اما والدین ممکن است به این موضوع حسادت کنند که فرزندشان می‌تواند کودکی بهتری در مقایسه با آن‌ها داشته باشد و ناخودآگاه دست به کارهایی بزنند تا اطمینان حاصل کنند چنین نخواهد شد.

کودک برای دریافت توجه والد سالم نیازی به دستاوردهای مختلف ندارد.

نیازی نیست برای صدمین بار با خودمان مرور کنیم آیا حرف اشتباهی زده‌ایم یا کاری کرده‌ایم که کسی را رنجانده باشد. می‌توانیم ذهن آگاهمان را به موضوعی دیگر معطوف کنیم و از خود بپرسیم چرا بخشی از وجودمان این اندازه تمایل دارد بخشی دیگر را عذاب دهد و نگران کند. شاید جهانی که در آن زندگی می‌کنیم آن‌قدرها هم ترسناک نباشد، شاید ما چنین پرورش یافته‌ایم که به شدت علیه خود باشیم و این همان زخمی است که باید از این پس هدف بررسی هوشمندانه و یگانه نگرانی حقیقی‌مان باشد.

به خود اجازه دهیم تصور کنیم از همان ابتدا شایستهٔ پذیرش بی‌قید و شرط بوده‌ایم و اگر رفتاری خلاف این با ما کرده‌اند نمی‌توانیم تا ابد در ذهنمان خود را مقصر بدانیم. کوشش برای اثبات حق موجودیتمان وظیفهٔ ما نیست.

اگر به قدر کافی عشق به خود درونمان وجود داشته باشد، انتقاد به چشممان چیزی بیشتر از ایرادگیری‌ای بی‌اهمیت نمی‌نماید؛ تا غروب هنگام صرف شام یا حداکثر تا آخر هفته از خاطرمان رفته است. احتمالاً با کمی چاشنی شوخ‌طبعی می‌پذیریم محبوب قلب همه نیستیم، همهٔ کارهامان بی‌نقص نیست و چه بسا یکی- دو دشمن هم داشته باشیم که در روز روشن و در ملأ عام آرزوی نیستی‌مان را بکنند، و حال آن‌که با بیشتر افراد رابطه‌ای نسبتاً بی‌دردسر داریم. این‌که چند نفری با شک و بدبینی به ما بنگرند نه عجیب است و نه وحشتناک.

بزرگسال واقعی‌ای که الگوی بی‌باکی و فضیلت باشد وجود ندارد. آنچه هست تعداد زیادی افراد بزرگسال است که می‌کوشند علی‌رغم ویژگی‌های روان‌شناختی عجیب و غریب خود، آرامششان را حفظ کنند و بیشتر اوقات ظاهری مقبول از خود به نمایش می‌گذارند اما گاهی نیز دوان‌دوان خود را به خانه می‌رسانند تا در خلوتشان زار بزنند، مأیوس شوند، وحشت کنند و فریاد بزنند.

نباید خود را با کسانی یکسان بپنداریم که علی‌رغم داشتن شباهت‌های ظاهری، مانند سن و سوابق تحصیلی، درنهایت حیات روانی خود را از نقطه‌ای بسیار متفاوت نسبت به ما آغاز کرده‌اند.

انسان باید نفرتی غیرعادی از خود داشته باشد که بتواند اصرار کند همه باید به حرفش گوش کنند، کسی نباید با او مخالفت کند و همیشه باید مهم‌ترین فرد حاضر در جمع باشد.

آن دسته افرادی در میان ما که آسیب‌پذیرتر از دیگران‌اند، لاجرم هر انتقادی را تجاوزی به حق وجود و حیات خود قلمداد می‌کنند. آنچه ما افراد آسیب‌پذیرتر می‌شنویم سرزنشی ملایم دربارهٔ بخشی از کارمان نیست؛ احساس می‌کنیم کسی به ما گفته نیست و ناپدید شویم. به گمان ما کسانی که مسخره‌مان می‌کنند یکی-دو نفر نیستند، تمام جهان است که دارد به ریشمان می‌خندد. نمی‌توانیم هرگز ارزیابی منفی‌ای را که شنیده‌ایم هضم و فراموش کنیم. نفرتمان هرگز فروکش نخواهد کرد.

طیف گستردهٔ انتظاراتِ لانه‌کرده در درونمان عذابمان می‌دهد و به بسیاری از علائم ازخودبیزاری دچارمان می‌کند: ستون فقرات منقبض، بی‌خوابی، اختلالات روده، اشتیاقی شدید برای کسب موفقیت که در عین حال با نوعی احساس ناراحتی همراه است، احساس ترس و درنهایت، هنگام بروز بحران، تمایل به خودکشی.

تنها مشکل فرد ازخودبیزار این نیست که از خود متنفر است؛ او نمی‌تواند بر این بیزاری غلبه کند. کمندی که این افراد را به احساس ازخودبیزاری‌شان متصل می‌کند بسی کوتاه است و هر روز آن‌ها را به سمت خودسرزنش‌گری بازمی‌کشاند: نمی‌توانند اعمال احمقانه‌ای را که انجام داده‌اند فراموش کنند، تحمل ظاهر خود برایشان دشوار است، نمی‌توانند ایدهٔ دستاوردهای شغلی‌ای را که باید تا به حال می‌داشتند از سرشان بیرون کنند و هرگز سخنان نامهربانانهٔ دیگران را فراموش نمی‌کنند.

ما شرور و تحمل‌ناپذیر نیستیم، انسان‌هایی هستیم گرفتار در چنگال بیماری‌ای بی‌رحم که به طور نظام‌مند هر گونه اعتماد یا بخشندگی‌ای را که ممکن است نسبت به خود احساس کنیم از بین می‌برد. با خشونت و بی‌رحمی‌ای بی‌مثال با خود رفتار می‌کنیم، خشونتی که محال است آن را در حق بدترین دشمنانمان نیز روا بدانیم.

ممکن است به نظر برسد با مسائل مختلفی سر و کار داریم -خودویرانگری، پارانویا، خودبزرگ‌بینی و اندیشه‌های مرتبط با خودکشی - اما اغلب آنچه در سطوحی عمیق‌تر لانه کرده، بیماری‌ای دقیقاً یکسان است: ازخودبیزاری‌ای خفقان‌آور.

خود آن‌ها، بی‌هیچ گونه تحسین، تشویق، توجه و تمایزی می‌توانند پذیرفتنی باشند.