بریده‌هایی از کتاب کلیدهای پرورش فرزند شاد‬‌‫

فریاد کشیدن بر سر فرزند، نوعی بدرفتاری عاطفی و لفظی محسوب می‌شود. فریاد کشیدن کار وحشتناکی است و به عزت‌نفس کودک آسیب می‌رساند. اگر اعتمادبه‌نفس کودک آسیب ببیند، او دیگر به راحتی نمی‌تواند بیاموزد، و رفتار خوبی هم نخواهد داشت و خوشحال نخواهد بود. اگر او احساس کند که فرد بدی است، به طور قطع به سوی بد بودن گام برمی‌دارد و اعمال نادرستی انجام می‌دهد.

هر خشونتی، اشاعه‌دهنده خشونت دیگری است

خوابیدن والدین در کنار کودکشان؛ به طور قطع در جهت پرورش عزت‌نفس و تربیت او مفید است. در واقع هنگامی که پدر و مادر به کودک خود اجازه می‌دهند تا در کنارشان و یا در اتاقشان بخوابد؛ این پیام را به او منتقل می‌کنند: "تو شخص خاصی هستی. همان طور که ما در طول روز به تو اهمیت می‌دهیم، شب‌هنگام نیز مراقب تو هستیم و برایت ارزش قائل می‌شویم".

اگر نمی‌خواهید کودکتان هنگام نوجوانی، مرید فرقه یا گروهی خاص شود، یا به راحتی جذب مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی و یا گروههای تبهکاری گردد؛ پس باید از شیوه‌های تنبیهی در تربیت او استفاده نکنید تا کورکورانه تسلیم شرایط نامساعد نشود. به جای آن، همیشه تقاضای خود را از کودک به صورتی کاملاً منطقی و روشن بازگو کنید و همیشه مشخص کنید که چرا پیشنهاد شما به صلاحش می‌باشد. هیچ گاه به او نگویید: «چون من می‌گویم، پس باید این کار را انجام دهی» . با استفاده از این نوع شیوه تربیتی، کودک هرگز یاد نمی‌گیرد که خودش بیندیشد.

پیش از اینکه به علت رفتار گستاخانه کودک نوپای خود عصبانی شوید و بخواهید او را تنبیه کنید؛ بهتر است لحظه‌ای صبر کنید و بررسی کنید که آیا او به درستی مفهوم خواسته شما را درک کرده است یا خیر.

آنها دروغ نمی‌گویند. تنبیه کردن کودک دوساله به این دلیل که مطلبی غیرواقعی گفته است، کار بیهوده‌ای است؛ زیرا هدف او از بیان آن مطلب، دروغ و فریب‌کاری نبوده است، بلکه او تنها در آرزوی خلق حقیقتی بوده که وجود خارجی نداشته است.

کارشناسان مراقبت از کودک؛ بر این عقیده پافشاری می‌کنند که مشاهده تلویزیون در سالهای اول تولد، حتی برای مدت زمانی بسیار کوتاه، برای کودک بسیار زیانبار است.

بعضی از بچه‌ها، پیش از اینکه قادر باشند کلمات را بیان کنند، می‌توانند مفاهیم آن واژه‌ها را درک کنند. اما گروه دیگری از کودکان، عاشق پرحرفی هستند و به سادگی واژه‌های جدید را در ذهن خود جای می‌دهند و گاهی هم بدون اینکه معنای دقیق آن کلمات را بدانند، در مواقع لزوم آن لغات را به کار می‌برند.

. بعضی از مادران تمایل دارند که از سوی دیگران مورد تأیید قرار گیرند، به همین جهت راهآنان را در زندگی پیش می‌گیرند. شما مجبور نیستید اشتباههای دیگران را تکرار کنید، پس با انجام دادن آنچه که می‌دانید درست است، خطاهای اطرافیان را دوباره مرتکب نشوید.

عادلانه نیست که با کودک خود این‌گونه رفتار کنید: برای مثال او در روز سه‌شنبه اجازه داشته باشد که با خوراکی در دستش درون اتاق قدم بزند، ولی در روز پنج‌شنبه به دلیل انجام این کار، از سوی شما توبیخ شود. وقتی مقررات خانواده به این صورت اجرا شود، یادگیری آن برای کودک مشکلی جدی تلقی می‌شود.

تصور نکنید که بیان کلمات از سوی کودک به معنای درک آن است مهارت گفتاری کودکان نوپا، اغلب به صورت جهش‌هایی بروز می‌کند که مختصری نگران کننده هستند. این جهش به گونه‌ای روی می‌دهد که والدین از سرعت سرسام‌آور آن دچار شگفتی می‌شوند

اگر او بیش از کودکان هم‌سن و سالش گریه می‌کند و بیشتر اوقات ناراحت است، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.

تصور نکنید که بیان کلمات از سوی کودک به معنای درک آن است مهارت گفتاری کودکان نوپا، اغلب به صورت جهش‌هایی بروز می‌کند که مختصری نگران کننده هستند. این جهش به گونه‌ای روی می‌دهد که والدین از سرعت سرسام‌آور آن دچار شگفتی می‌شوند

«آیا خوابیدن در کنار نوزاد، این زمینه را برای او فراهم می‌کند که کودکی شادتر و باهوش‌تر شود؟

جان رُزِموند می‌گوید: «به نظر من، اینکه تعدادی از افراد بزرگسال سعی می‌کنند که فرزند دوساله خود را مجبور کنند تا وسایل خود را با کودکان دیگر شریک شود، کاری مسخره است. بنابراین می‌توان گفت که چنین تلاشی، حتی از اینکه توقع داشته باشیم کودکی سه‌ساله، درست را از غلط تشخیص دهد

در وضع قوانین برای کودک نوپا، باید تصمیم و اراده قوی داشت و هرگز نباید به‌طور اتفاقی و در هر زمانی که خواستیم، قوانین را اجرا کنیم. باید الگو و شیوه مشخصی را دنبال کنیم تا کودک کم‌کم با آن آشنا شود. در زمان اجرای این اصول، لحن والدین باید کاملاً محترمانه باشد؛ او را با اسم صدا کنند؛ به چشم‌های او بنگرند و قوانین را به سادگی هر چه تمام‌تر برای فرزند بیان کنند. در این هنگام مادر یا پدر نباید لبخند بزند، ولی خود را هم نباید عصبانی نشان دهد. چگونگی رفتار و حالت والدین در این زمان باید کاملاً واقعی و مقتدرانه باشد. پدر و مادر باید سعی کنند که در این دوره، کودک را از رویارویی با موقعیت‌هایی که در آن از کلمه «نه» استفاده می‌شود، دور سازند

ممکن است مادر تصور کند که رها کردن نوزاد به حال گریه برای مدت زمانی کوتاه، برای فرزندش خطر و ضرری ندارد. چنین عقیده‌ای درست نیست، زیرا حس وقت‌شناسی در نوزادان شکل نگرفته است و آنان متوجه طول زمان نخواهند شد. در واقع، احساسی که نوزاد به واسطه طرد شدن از سوی مادر، حتی برای مدت زمانی کوتاه، پیدا می‌کند، همچون هنگامی است که مادرش برای همیشه او را ترک کرده و به هیچ وجه قادر به نگهداری از او نیست.

هیچ گاه عبارتی را به حالت سؤالی از او نپرسید، مگر اینکه به واقع بتوانید پاسخ آن را عملی کنید. هنگامی که از کودک خود سؤال می‌کنید، اما به پاسخ او توجه نمی‌کنید؛ تنها حالت عجز و ناتوانی او را تأیید کرده‌اید.

. وقتی ما نوزاد را پیش از داشتن آمادگی لازم مجبور می‌کنیم که مستقل شود، حس اعتماد او را نسبت به خود و دنیای اطرافش تضعیف می‌کنیم و او را به موجودی نیازمندتر و وابسته‌تر تبدیل می‌نماییم

نوزادان برای جلب توجه والدین گریه می‌کنند و بی‌توجهی به نیازهایشان سبب می‌شود که حس نارضایتی و آرزوی برآورده شدن خواسته‌هایشان در وجودشان شکل بگیرد. نوزادانی که همیشه مورد لطف والدین خود قرار دارند، هرگز اضطراب ناشی از بی‌توجهی و رها شدن از سوی پدر و مادر را تجربه نخواهند کرد. این نوزادان، با احساس امنیت و آرامش پرورش پیدا می‌کنند و به استقلال واقعی و خرسندی درونی دست می‌یابند. کودکی که نیازهایش برآورده می‌شود و پیوند مستحکمی با والدین خود برقرار می‌سازد، قطعا پایه‌های اعتماد و اطمینان در وجودش شکل می‌گیرد و زمینه ایجاد استقلال در او فراهم می‌گردد.

در خارج از خانه، مادر باید در مورد هر چیزی که می‌بیند، با نوزادش صحبت کند. تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان در بیرون خانه، بیشتر تمایل به یادگیری چیزهای جدید دارند. اگر والدین همواره نوزاد را برای قدم زدن با خود همراه سازند و با او حرف بزنند، مشاهده خواهند کرد که او کلمات را سریع‌تر می‌آموزد و اشیای اطراف خود را نام می‌برد.

کودکانی که طی سالهای اولیه زندگی، بیشتر لحظات خود را در شرایط ناراحت‌کننده سپری می‌کنند، به طور خود به خود می‌آموزند که غصه‌دار بودن، راهی طبیعی است که آنان باید در زندگی پی بگیرند.

محققان با مطالعه بر خانواده‌هایی که به اصل «تربیت فرزند براساس ایجاد پیوند» توجه دارند، پی برده‌اند که فرزندان آنان، بدون استثناء دردوره کودکی و نوجوانی، افرادی با اعتماد به نفس و خونگرم هستند. این بچه‌ها، با خود و دیگران مشکلی ندارند، زندگی را ساده می‌گیرند و از آن لذت می‌برند. آنان افرادی باهوش و خوشحال هستند و به راحتی با اشخاص بزرگسال و هم‌کلاسی‌های خود ارتباط برقرار می‌کنند. در واقع آنان نمونه کودکانی هستند که ما همواره در آرزوی داشتن آنان هستیم و حتی دوست داریم که خود نیز مثل آنها باشیم.

«کودکی که به گریه‌های او به درستی پاسخ داده می‌شود، به نیازهای عاطفی و احساسی‌اش توجه می‌گردد و در مواقعی که دچار درد، ناراحتی و ترس است، از او به خوبی مراقبت می‌شود، اعتماد به نفس و احساس خود ارزشی در وجودش پرورش پیدا می‌کند. با وجود چنین تربیتی، بسیار دور از ذهن است که او در آینده به فرد مضطربی تبدیل شود که همواره سعی می‌کند خود را بشناسد و برعقده‌های حقارتش غلبه کند.»

پدر و مادر باید اجازه دهند که نوزاد، خودش تلاش کند و کاری را انجام دهد، اما در شرایطی که فرزندمان، پس از تلاش بسیار نتوانست موفق شود، کمک کردن به او اشکالی ندارد. مثلاً ممکن است عروسکی از لبه میزی آویزان باشد و نوزاد با وجود تمام تلاشش، نتواند آن را به دست آورد. در این زمان، پدر و مادر می‌توانند او را بلند و به او کمک کنند تا عروسک را بردارد.