بریده‌هایی از کتاب زرتشت نیچه

پیروی از خویش یعنی اطاعت از خود را جانشین اطاعت از خدا کردن. البته نه مثلِ واپسین انسان‌ها تابع بی‌اختیارِ امیالِ خویش‌ بودن، بلکه تابِع احکام و ارزش‌های خاصِ خویش ‌شدن، ارزش‌هایی که ارزشمندی‌شان دُرُست در این است که از بیرون به آدم تحمیل نشده‌اند، بلکه در درون آفریده شده‌اند، به‌طوری‌که می‌توان اطاعت از آن‌ها را اطاعت از خویشتن دانست و پیروی از آن‌ها را پیروی از خویش و فرماندهی نامید.

آن‌ها به خلوت‌نشینان بدگمان‌اند و باور نمی‌کنند که ما برای هدیه‌دادن آمده باشیم. صدای پای ما در کوچه‌ها در گوش آن‌ها طنینی سخت مهجور دارد. و شب‌هنگام وقتی در بستر خویش صدای پای مردی را می‌شنوند که دیرزمانی پیش از برآمدن خورشید می‌گذرد، بی‌شک از خود می‌پرسند: راستی این دزد قصد کجا دارد؟

پیروی‌کردن از خویش یعنی به خویش تداوم، شکوفایی و تحقق بخشیدن، زاییدن و زایاندن؛ پیروی‌کردن از خویش، یعنی آفریدن خویش.

درحقیقت، انسان رودی آلوده است. باید دریا بود تا بتوان رودی آلوده را در خود پذیرفت و آلوده نشد

انسان‌ها زیر بار ارزش‌ها، فشارها و نهادهای وابسته به آن دنیا له شده‌اند.

ای اختر بزرگ، بهروزی‌ات چه بود اگر کسانی را که روشن می‌کنی نمی‌داشتی!

«آن‌چه من دروغ می‌نامم این است که از دیدن چیزی که می‌بینیم سرباز زنیم.»

او نیامده است که گناه انسان‌ها را «بخرد و به گردن گیرد»، و شریک بارکشیِ آن‌ها شود، او آمده است تا این بار را حذف کند، انسان‌ها را از چنگ آخرت برهاند.

برای ایشان معنای این عبارت نه آن است که «انسان به هر کاری تواناست»، بلکه این است که «انسان هر حقی را داراست»؛ یعنی این معنا را از آن نمی‌گیرند که «کارهای بزرگ امکان‌پذیر است»، بلکه چنین می‌پندارند که «هر کار حقیری مجاز است».

نیچه روگردانی از عشق به هم‌نوع را بخشی از زوال کلیِ اخلاقِ سُنّتی در نزد انسان می‌داند.

یعنی این‌طور نیست که نیچه بر مبنای خواست نیهیلیستیِ برآمده از یک مذهب، نبودن خدا را نتیجه بگیرد. زیرا برای نیچه، مرگ خدا نه نتیجه‌ی یک استدلال بلکه امری مشاهده‌شده و بدیهی است.

اگر شعار فراانسان این است که «سخت‌گیر باشید»، شعاری که بارها آن را نقل کرده و بارها بد تفسیرش کرده‌اند، این سخت‌گیری را فراانسان نه علیه دیگران بلکه علیه خودش به کار می‌بندد. انسانیتی را که می‌خواهد پُشت سر بگذارد، انسانیتِ خود اوست.

الف. بررسی یک راه دیگر نیچه کل فرهنگ ما را در این ترکیب خلاصه می‌کند: خدا + توان‌خواهیِ منفی + نیروهای واکنشی (منفعل) = انسان و خودش ترکیب زیر را پیشنهاد و طلب می‌کند: مرگ خدا + توان‌خواهیِ مثبت + نیروهای کنشی (فعال) = فراانسان و درعین‌حال ما را از خطرات یک ترکیب دیگر آگاه می‌کند: مرگ خدا + توان‌خواهیِ منفی + نیروهای واکنشی = واپسین انسان

در میان انسان‌ها خطرهای بیش‌تری دیدم تا در میان جانوران.

نیچه نیامده است که انسان را وادارد تا نیمی از سرشت خود را به ‌خاطر پیروزیِ نیمه‌ی دیگر تباه کند. او آمده است تا مشوّق انسان در گسترش یک‌پارچه‌ی هر دو جنبه‌ی وجودش باشد.

تحقیر خوش‌بختی توجه به این نکته است که خوش‌بختی به واکنشی منفعلانه و اندکی شرم‌سارانه تبدیل شده است. حال آن‌که «سعادتم باید به‌تنهایی حُجّتِ هستی‌ام باشد»

جرئت حقیقت، جرئتی است مقدم بر گفتنِ آن‌ها یا اندیشیدن به آن‌ها، یعنی جرئت دیدنِ آن‌هاست.

در همه‌ی مضمون‌های سُنّتیِ اخلاق ما «بی‌نوایی، پلشتی و آسایشِ نکبت‌بار» نهفته است که درخور تحقیر بزرگ است، زیرا تبارشناسیِ نیچه‌یی در پس آن‌ها یک خوی واکنشی و ترسو می‌یابد، خوی کسانی که کمر خم می‌کنند و تازیانه می‌پذیرند.

ظهور فراانسان ضرورتاً مستلزم مرگِ خدا و باژگونیِ ارزش‌هاست

مرگ خدایان نباید به پناه‌گاه آسمانی آن‌ها تبدیل شود. برعکسِ چنین خدایانی، خورشیدِ زرتشت سعادت خود را در انسان‌هایی که روشن می‌کند می‌یابد.

هرکس گرسنه‌یی را خوراک دهد، روح خود را سیر کرده است.»

از نظر زرتشت، مرگ خدا فروریختن شیوه‌یی از بودن و اندیشیدنِ منفی است، فروریختنی که نخستین مرحله از برآمدِ شیوه‌ی مثبتِ ‌بودن و اندیشیدن است.

خواست دوآلیسم، پیش از هرچیز، بی‌ارج‌گرداندن، پست‌کردن و به‌ هیچ ‌و پوچ‌ کشاندن است. دوآلیسم همان نیهیلیسم۱* است: باور نکنید کسانی را که با شما از امیدهای مافوق‌زمینی سخن می‌گویند (...) اینان خوارکنندگانِ زندگی‌اند

نیچه کُلّیتِ وجود را هم‌چون توده‌ی درهمی از نیروها می‌بیند که با هم مقابله می‌کنند، در هم می‌آمیزند، در هم می‌تنند و بر هم تأثیر می‌گذارند. اگر ما نیز مثل نیچه سخن‌گفتن از دنیای دیگر و دیار باقی را کنار بگذاریم، می‌بینیم که توصیف بالا ارضاکننده‌ترین توصیفی است که از این تنها جهانِ موجود می‌توان ارائه کرد.

شما را سوگند می‌دهم، برادران، به زمین وفادار بمانید و باور نکنید کسانی را که با شما از امیدهای فرا‌زمینی سخن می‌گویند! اینان زهرآگین‌اند، چه خود بدانند و چه ندانند. اینان خوارکنندگانِ زندگی‌اند، در حال مرگ‌اند، خود زهر خورده‌اند و زمین از ایشان به ستوه آمده است. پس همان بهتر که گُم‌وگور شوند!

دوستار آنانم که برای فروشدن و ایثار خود، نخست در فراسوی ستارگان به دنبال دلیل نمی‌گردند: بلکه خود را نثار زمین می‌کنند تا روزی از آنِ فراانسان شود.

زمین کوچک شده است و بر روی آن، واپسین انسان، که همه‌چیز را کوچک می‌کند، در جَست‌وخیز است. نسل او، هم‌چون پشه، فناناپذیر است. کسی که بیش‌ازهمه عمر می‌کند، واپسین انسان است.

بوزینه در برابر انسان چیست؟ مایه‌ی خنده یا شرمی دردناک. انسان نیز در برابر فراانسان دُرُست همین حال را دارد: مایه‌ی خنده یا شرمی دردناک.

درحقیقت، انسان رودی آلوده است. باید دریا بود تا بتوان رودی آلوده را در خود پذیرفت و آلوده نشد.