بریده‌هایی از کتاب والدین هشیار

قرار نیست ما «نسخه دیگری» از خود بسازیم، بلکه کار ما پرورش روحی است که امضای خود را بر خود دارد

ما از مخالفت خاموش والدین خود می‌ترسیم. از آنجا که می‌دانیم با مخالفت آن‌ها روبه‌رو خواهیم شد، هرگز وارد ماجرای واقعی زندگی نمی‌شویم، بلکه چنان زندگی می‌کنیم که آب از آب تکان نخورد.

درواقع اگر آگاهانه جنبه‌های پراکنده کودکی خود را یکپارچه نسازیم هرگز ما را رها نمی‌کنند و پیوسته در زندگی فعلی ما سرک می‌کشند و از آن پس به فرزندانمان منتقل می‌شوند.

اگر دریابیم که رفتار نامناسب فرزندمان فراخوانی برای هشیار شدن ماست، آنگاه چشم ما به روی فرصت‌هایی که فرزندمان برای رشد ما فراهم می‌کند، باز می‌شود. دیگر به جای آنکه با هیجانات آنی و حساب‌نشده نسبت به آن‌ها واکنش نشان دهیم، به درون خود می‌نگریم و می‌پرسیم چرا واکنش هیجانی نشان می‌دهم؟ با طرح این پرسش است که دریچه‌ای رو به هشیاری باز می‌شود.

از آنجا که جامعه یا والدین‌مان به ما نیاموخته‌اند چگونه به سکون و آرامش درونمان دست یابیم و ریشه رنج و شادی را در درون خود پیدا کنیم، نسبت به شرایط بیرونی واکنش احساسی نشان می‌دهیم.

ـ پند و اندرز: «اگر جای تو بو دم...» ـ اظهارنظر: «اگر از من بپرسی...» ـ قضاوت: «من دوست دارم...» یا «من دوست ندارم...» ـ امر و نهی: «نارحت نباش» ، «گریه نکن» ، «نگران نباش» ـ کنترل: «اگر این کار را بکنی، من آن کار را خواهم کرد» ، یا «نمی‌توانم بپذیرم که تو از آن خوشت می‌آید.»

وقتی کودک شروع به درک خویشتن به‌عنوان موجودی جدا از دیگران با تمایلات خاص خود می‌کند، مقطعی آشکارساز در مقابل کودک و والد سر برمی‌آورد. توان کودک برای فاصله گرفتن از آغوش امن شما شدیدا به توان شما برای رها ساختن او بستگی دارد. نحوه برخورد شما با مسئله رها کردن کودک و درعین‌حال حاضر بودن برای او، تعیین‌کننده توان فرزندتان برای ایجاد توازن بین اتصال و استقلال است.

بسیاری از ما تصور می‌کنیم فرزندانمان باید به خواست ما عمل کنند و اگر غیر از این شود احساس می‌کنیم مورد اهانت قرار گرفته‌ایم.

ما بی‌آنکه خود بدانیم، اغلب به‌خاطر اَعمالِ فرزندانمان، آن‌ها را تأیید می‌کنیم، نه صِرف وجودشان

راستی اگر خود، افرادی آزاداندیش و مستقل نباشیم، چطور می‌توانیم امیدوار باشیم که چنین فرزندانی تربیت کنیم؟ اگر همواره توانمندی‌ها، عقاید و صدای درون خود را نادیده گرفته باشیم و از لحاظ روحی درجا زده باشیم چطور می‌توانیم موجودی را تربیت کنیم که به صدای درونش پاسخ دهد و در مسیر رشد قدم بردارد؟

وقتی لحظه به لحظه ارتباط شما با فرزندتان آمیخته با احترام به هویت واقعی او باشد، او نیز یاد می‌گیرد برای خود ارزش و احترام قائل باشد. برعکس اگر سعی شما این باشد که او را طوری تغییر دهید که با استانداردهای شما همخوانی پیدا کند، این پیام را به او می‌دهید که ماهیت و وجود واقعی او نابسنده است. در نتیجه فرزندتان به‌تدریج نقابی بر چهره می‌زند که او را از خودِ واقعی‌اش دور می‌کند.

فرزند شما، چه کودکی خردسال باشد و چه نوجوان باید احساس کند که وجودش موجب شادی شماست. آن‌ها باید بدانند که برای جلب توجه ما لزومی ندارد کار خاصی انجام دهند و به صِرف وجودشان عزیز و خواستنی هستند. فرزندانی که این‌گونه بار می‌آیند همواره نقشی از پیوند درونی را با خود حمل می‌کنند و از این رو از لحاظ عاطفی مقاوم و استوار می‌مانند. آن‌ها خیلی زود یاد می‌گیرند که آنچه در رابطه اهمیت دارد، روح و درون آن‌هاست و همین است که در رویارویی با تجارب بزرگسالی به کمکشان می‌آید

برخورد با شرایط گوناگون، هر چه بیشتر بتوانیم موضع خنثای خود را حفظ کنیم و بدون «خوب» یا «بد» دانستن آن، آن را همان‌طور که هست، بپذیریم، در تعامل با دیگران کمتر هر چیزی را به خود نسبت می‌دهیم.

وقتی فرزندانمان ببینند که ما خود را همان‌گونه که هستیم پذیرفته‌ایم، از درون احساس کفایت می‌کنند. با خندیدن به اشتباهات و حماقت‌هایمان به آن‌ها می‌آموزیم که نسبت به خود بیش‌ازحد سخت‌گیر نباشند. وقتی با شروع کاری تازه با شوخ‌طبعی با ناشی‌گری‌های خود روبه‌رو شویم به آن‌ها یاد می‌دهیم که در کاوش کردن جنبه‌های گوناگون زندگی از دیدگاه و نظر دیگران نترسند.

وجود فرزند موهبتی است که به واسطه آن زخم‌های درونمان را تشخیص دهیم، جرئت و شجاعت خود را فراخوانیم و از محدودیتی که این جراحات در مقابل‌مان قرار می‌دهند، فراتر رویم

همان‌طور که یک پاسخ نابجا می‌توند روح او را پژمرده سازد یک اظهارنظر درست و به‌موقع می‌تواند باعث اوج‌گیری او شود. در هر لحظه این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم بسازیم یا بسوزانیم، پرورش دهیم یا بخشکانیم.

همه ما «بهترین»‌ها را برای فرزندانمان می‌خواهیم اما در تحقق این خواسته، اغلب این نکته مهم را فراموش می‌کنیم که آن‌ها حق دارند هویت و شخصیت خودشان را داشته باشند و زندگی خود را در جهت روحیه منحصربه‌فرد خود پیش ببرند.

بین واکنش هیجانی و حس کردنِ احساس و هیجان تفاوت وجود دارد. بسیاری از ما تصور می‌کنیم هنگام غم یا عصبانیت هیجان خود را احساس می‌کنیم، حال آنکه اغلب رفتار ما صرفا یک واکنش هیجانی است. حس کردن واقعی یک هیجان یعنی اینکه بتوانیم در چنین مواقعی با آشفتگی و ابهام درونی خود خلوت کنیم و آن را لمس کنیم نه آنکه آن را بیرون بریزیم یا انکار کنیم.

اگر وجود فرزندتان را همان‌گونه که هست بپذیرید، حتی زمانی که قشقرق به راه می‌اندازند، قادر خواهید بود کمی مکث و تأمل کنید و از این تأمل است که به چگونگی پاسخ دادن خواهید رسید و از واکنش هیجانی اجتناب خواهید کرد.

کلید تغییر، پذیرش است و نه مقاومت.