بریده‌هایی از کتاب هزار چهره علم

تردیدْ اساس ذهنیت علمی است، در حالی که اکثر مردم معمولاً می‌کوشند از تردید دوری کنند، چراکه تردید ناراحت‌کننده و حتی رنج‌آور است.

یک منشأ اصلی خصومت با علم و نگرش علمی ترس از همین است که در طی فرایند تلاش برای فهم رازهای طبیعت، علم پیوند ما و طبیعت را بگسلد.

بیکن و نیوتن و جان لاک، که برای جفرسن به ترتیب پیشوایان بزرگ عقل و علم و آزادی بودند (ورنیک ۸۲, ۱۹۹۳). بنجامین فرانکلین (۱۷۹۰‌-۱۷۰۶) که تحقیقاتش درباره الکتریسته جایگاه برجسته‌ای در علم آن زمان برای او به همراه آورده بود، در نامه‌ای خطاب به شیمیدان انگلیسی، جوزف پریستلی، در ۱۷۸۰، درباره ایمان خود به پیشرفت علمی این‌طور می‌گوید: پیشرفت سریع علم راستین در این زمانه گاه‌گاهی سبب تأسف و اندوه من می‌شود از این‌که بسیار زود به دنیا آمده‌ام. حتی در خیال هم نمی‌گنجد که تا هزار سال دیگر قدرت بشر بر ماده به چه مرتبه‌ای رسیده باشد... لابد همه بیماری‌ها را با روش‌هایی مطمئن می‌توان پیشگیری یا درمان نمود، حتی کهولت سن هم دیگر عارض نمی‌شود... ای کاش علم اخلاقی وسیله درستی برای پیشرفت می‌شد، کاش که انسان‌ها دیگر گرگ یکدیگر نبودند، و کاش به‌درستی می‌آموختند که آنچه به‌خطا انسانیت می‌خوانند، چیست.

چه پاسخ نیکویی داد آن‌که آویخته بر دیوار معبد، تصاویر کسانی را نشانش دادند که پس از جان به در بردن از غرق کشتی نذر خویش را ادا کرده بودند و از او خواستند که بگوید آیا حالا دیگر به قدرت خدایان اقرار می‌کند و او پاسخ داده بود «آری، اما بگویید کجاست تصویر آنان که پس از نذر به درگاه خدایان غرق شدند؟» و این‌چنین است راه و رسم همه خرافات، چه در اختربینی، تعبیر خواب، طالع‌بینی، و چه در اعتقاد به مکافات عمل یا امثال آن. (بیکن ۱۸۷۰، جلد ۴، ۵۶)

«گالیله در همان چند شب اولی که آسمان‌ها را [با تلسکوپش]رصد می‌کرد، آن‌قدر دید که برای متلاشی کردن کل تصویر ارسطویی کافی باشد»

در قرن هجدهم، که اغلب عصر روشنگری خوانده می‌شود، چشم‌انداز بیکنی بر اندیشه غربی حکمفرما بود

بنابراین اگر واقعاً می‌خواهیم وجود خودمان را درک کنیم، باید بتوانیم از DNA خود سر دربیاوریم

«اندیشه علمی همراه و ملازم پیشرفت انسان نیست، بلکه همانا خود پیشرفت است» (۱۸۸۸).

ما رویکرد علمی به مسائل را به‌عنوان نگرشی انتقادی نسبت به آزمون گزاره‌ها و کسب دانش بررسی می‌کنیم، نه این‌که علم را مجموعه‌ای از امور واقع یا باورهای تثبیت شده بینگاریم.

فیلسوف امریکایی، چارلز پرس (۱۹۱۴-‌۱۸۳۹) معتقد بود تردیدْ اساس ذهنیت علمی است، در حالی که اکثر مردم معمولاً می‌کوشند از تردید دوری کنند، چراکه تردید ناراحت‌کننده و حتی رنج‌آور است.

فیلسوف انگلیسی، برتراند راسل (۱۹۷۰-‌۱۸۷۲) در بسیاری از آثار خویش درباره علم تأکید داشت که وجه ممیز دانشمند آنچه باور دارد نیست، بلکه این است که چرا چنین باوری دارد.

از دید منطقی، صورت کلی نظریات علمی و هدف‌شان در بیان قوانین جهان‌شمول، سبب می‌شود که علی‌الاصول حتی با یک مورد مثال نقض در معرض ابطال قرار گیرند. (البته ابطال نظریات در عمل مسأله پیچیده‌ای است.) همچنین، ادعاهای علمی باید با معیارهای دقت کمّی همخوانی داشته باشند و از همین‌رو این ادعاها به‌سادگی آزمون‌پذیر و در نتیجه ابطال‌پذیر خواهند بود.