بریده‌هایی از کتاب موانع دلبستگی و صمیمیت

این‌که کودک باور داشته باشد خودش ارزش دوست داشته شدن ندارد آسان‌تر از این است که باور کند «موضوع»هایش -نگاره‌های دلبستگی‌اش- از دوست داشتن او ناتوان‌اند.

هیچ‌گاه احساس نکرده بود که برای پدر و مادرش و به خصوص مادرش مهم است و این موضوع شرمی در او به جای گذاشته بود. در یکی از جلسات آخرش به من گفت: «یک جایی توی اعماق وجودم، انگار باور دارم که اشتباهی کردم.» جواب دادم: «فکر کنم احساس می‌کنی اون اشتباه خود تو هستی». اشک‌هایش جاری شد.

تجارب دوران کودکی با مراقبان درونی شده‌اند و در صورتی که این تجاربْ ناخوشایند باشند، هستهٔ یک سوپرایگوی سختگیر و تنبیه‌کننده یا رابطه‌ای مشابه با خود شکل می‌گیرد: «رفتاری که در کودکی با ما شده همان رفتاری است که با خود در ادامهٔ زندگی در پیش خواهیم گرفت. اغلب دردناک‌ترین رنج‌هایمان را بر خود تحمیل می‌کنیم. ما هرگز نمی‌توانیم از شکنجه‌گر درونمان رهایی یابیم.»

تروی به عنوان پسری «قابل کنترل» و «سازگار» توصیف می‌شد. او اعتراضی نداشت که چرا به‌ندرت با او ارتباطی برقرار می‌شود؛ چرا باید اعتراض می‌کرد؟ او با موقعیتی بهتر از این آشنا نبود و این تمام انتظاری بود که از زندگی داشت. بیشتر اوقات به حال خود رها شده بود،‌

او خود را تحقیر می‌کند و باور دارد که سزاوار زجر کشیدن است و همین باورْ نمی‌گذارد آرزوی هیچ چیز بهتری را داشته باشد. شاید حتی لازم است این دردِ هیجانی را بر خود تحمیل کند تا درواقع چیزی برای احساس کردن داشته باشد. آرزو دارد دیده نشود و رابطهٔ آزارگری-آزارخواهیاش با خودْ رابطه‌ای خصوصی باقی بماند. از آن‌جایی که نمی‌خواهد هیچ‌کس کاری به «اسارتش در بند موضوع‌های بد» داشته باشد، به خود متعهد شده نگذارد هیچ فایده‌ای از هر چیز خوبی که بر سر راهش قرار می‌گیرد به او برسد. امتناع او از پذیرش، جذب کردن و تغذیه شدن از هر چیز مثبتی شکلی از/ مانند «بی‌اشتهایی ارتباطی» است.

تروی به عنوان پسری «قابل کنترل» و «سازگار» توصیف می‌شد. او اعتراضی نداشت که چرا به‌ندرت با او ارتباطی برقرار می‌شود؛ چرا باید اعتراض می‌کرد؟ او با موقعیتی بهتر از این آشنا نبود و این تمام انتظاری بود که از زندگی داشت. بیشتر اوقات به حال خود رها شده بود،‌ حتی پذیرندگان احتمالی فرزندخواندگی، او را در حالی در یک کالسکه دیدند که شیشهٔ شیری در دهان داشت که به بالشتش تکیه داده شده بود. او طی هزاران ساعت یادگیری آموخته بود که نمی‌توان از بزرگسالان انتظار زیادی داشت.

پیرو نظریهٔ دلبستگی، فیربرن اذعان داشت چون کودک به والدینش نیاز دارد باید از آن‌ها محافظت کند؛ راهبرد حفظ بقایی که به بهای رابطه‌ای مادام‌العمر با یک سوپرایگوی انتقادگر و حس فراگیر گناه و شرم تمام می‌شود

فناوری برای ارتباط با دیگران مسیرهایی در اختیار ما می‌گذارد، اما از سوی دیگر می‌تواند به عنوان حائلی بین خود و دیگری قرار بگیرد و یا مانند فیلتری صمیمیت را در رابطه کنترل کند. این امکان وجود دارد که فناوری‌های دیجیتال جامعه‌ای اجتنابی‌تر را به وجود بیاورند (Cundy, ۲۰۱۵, Greenfield, ۲۰۱۵, ۲۰۰۸, Turkle, ۲۰۰۵, ۲۰۱۱).

این کتاب را با نقل قولی نه از بالبی، بلکه از فروید به پایان می‌رسانم: «فرد روان‌رنجوری که درمان شده، واقعاً به انسان دیگری بدل شده است، حتی اگر او همان‌طور مثل قبل باقی مانده باشد؛ به عبارت دیگر او به همان چیزی تبدیل شده که اگر خوشبین باشیم در بهترین شرایطِ ممکن به آن تبدیل می‌شد و همین میزان هم خیلی زیاد است.» (۱۹۱۶‌- ۱۹۱۷/ ۱۹۹۱، صص ۴۸۶‌- ۴۸۷)به زبانِ دلبستگی، او امنیت کسب کرده است.

کودکان نیاز دارند تا احساسات دشوارشان درک شود و وقتی بدانند که در حضور بزرگسالانی هستند که سعی در درک آن‌ها دارند احساس مراقبت شدن و در بر گرفته شدن خواهند داشت.

صمیمت مستلزم «اشتیاق برای پرده برداشتن از خود واقعی... و تمایل و ظرفیت اعتماد کردن به شریک زندگی برای آسودگی، حمایت و پرورش» و به همین ترتیب اشتیاق و ظرفیت فراهم کردن آن برای طرف مقابل است

تأیید نشدن از جانب کسانی که بیش از همه دوستشان داشته‌ایم تجربه‌ای شبیه شرم است، چنین تجربه‌ای همچون درفشی درون ما جای می‌گیرد و هستهٔ یک «موضوع درونی غیرهمدل» را شکل می‌دهد.

چنین کودکانِ «کنار گذاشته‌شده‌ای» حقِ داشتنِ بزرگسالانی را دارند که شور و شوق زندگی را در آن‌ها از نو بیابند و برایشان تولدی دوباره در جهانی مملو از گنجینه‌های بین‌فردی رقم بزنند.

خیلی از این بیماران سوءاستفاده‌های وحشتناک یا تروماهای مشهودی مانند مورد ضرب و شتم واقع شدن یا آزار جنسی را متحمل نشده‌اند و یا شاهد خشونت نبوده‌اند. این کودکان نه به دلیل آنچه رخ داده، بلکه درعوض به علت آنچه که برایشان اتفاق نیفتاده است متمایز هستند _ چیزی شبیه غفلت آن‌ها از تجربیات خوبی که تحول سالم هیجانی را تقویت می‌کند محروم بوده‌اند.

تلاشی که صرف بدل شدن به این خیال واهی کمال می‌شود نشان‌دهندهٔ هدف واقعی آن است؛ دور نگه داشتن خود واقعی از ژرف نگریسته شدن و قضاوت شدن.

گروه‌های دوستی این امکان را به وجود می‌آورند که بدون ایجاد صمیمیتی که در رابطه‌های یک به یک وجود دارد امکان مصاحبت با دیگران فراهم شود. در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها لزومی به اشتراک گذاشتن عمیق تجربهٔ خود، اعتماد کردن و مورد اعتماد بودن، افشا کردن بی‌واسطهٔ احساسات و یا کمک خواستن نیست.

هدف اصلی همهٔ روان‌درمانی‌های دلبستگی‌محور این است که به بیماران کمک کنیم با هر سبک دلبستگی که دارند، درنهایت ایمن‌تر و تاب‌آورتر شوند، روابط سالم‌تری با دیگران و با خودشان برقرار کنند و تغییراتی در دنیای درونی‌شان پدید آورند که بر دنیای بیرونی‌شان نیز اثرگذار باشد.

درک جدیدی باید حاصل شود و این درک از این قرار است که والدینْ خود افرادی هستند که براساس تاریخچهٔ شخصی، محیط اجتماعی و الگوهای رابطه‌ای‌شان شکل گرفته‌اند. در این صورت است که مراجع می‌تواند زمان‌هایی که آن‌ها دوست‌داشتنی‌تر بوده‌اند را به یاد بیاورد و یا ویژگی‌های ارزشمند آن‌ها را بازشناسد.

این مادران علیرغم این‌که می‌دانند زیر نظر گرفته شده‌اند از رفتار انتقادآمیزشان دست برنمی‌دارند. از این‌که با کودکانشان هم‌کوک و همدل نبودند احساس شرمگینی نداشتند. درعوض شاید این نوزادان بودند که احساس شرم می‌کردند، شرمی که نشان از این داشت که در نظر کسی که بیش از همه دوستش داشتند، خودْ دوست‌داشتنی نبودند و با گذشت زمان، در نظر خودشان هم احساس پذیرفتنی بودن نمی‌کردند. آن‌ها به صمیمیت با دیگران بی‌علاقه می‌شوند، بخشی از این بی‌علاقگی به احساس بی‌ارزشی، ناکافی بودن و حقارت برمی‌گردد؛ اما شاید بخشی از وجودشان نیز از به پرواز درآمدن اشتیاقشان به عشق و پذیرش می‌ترسد.

پیامی که وس در اوایل زندگی‌اش دریافت کرده بود این بود که نمی‌تواند به هیچ‌کس اعتماد کند. شکلی از راهبردهای مقابله‌ای را به کار گرفته بود که اگرچه به او کمک می‌کرد زنده بماند، با این حال مانع آن بود که بتواند روابط معناداری با دیگران برقرار کند. گرچه خشم او به کناری رانده شده بود، اما اگر احساس حقارت می‌کرد دوباره راه‌اندازی می‌شد و در آن صورت غیرقابل کنترل بود. زنان را تحقیر می‌کرد، همان احساسی که به عنوان یک کودکْ نسبت به خود نیز داشت

بعضی از افراد اجتنابی در عوضِ امنیت درونی که از آن محروم هستند، اشیای مادی و ثروت جمع می‌کنند

یافتن احساس شفقت نسبت به خود به عنوان یک کودک و پذیرش «نقص‌ها» به عنوان یک بزرگسال زمانی حاصل می‌شود که مراجع قادر باشد برای آنچه که در اوایل زندگی‌اش غایب بوده است سوگواری کند. فردی که می‌تواند دلبستگی‌هایش را ارزیابی کند،‌ قادر است آن‌ها را درونی کند و در مورد تأثیر تجارب گذشته‌اش، حتی اگر رضایت‌بخش نباشند، در روابط کنونی بیندیشد. این فرد فضای ذهنی لازم برای درک ارتباطش با دیگران را داراست. او می‌تواند روی احساسات و تکانه‌هایش تأمل کند، ضعف‌هایش را ببخشد و تاب بیاورد. (Hobson, ۲۰۰۴)اگر فرد بتواند نقطه‌ضعف‌هایش را ببخشد و آن‌ها را تحمل کند، گامی بزرگ در جهت خاموش کردن موضوعات درونی خودتنبیه‌گرش برداشته است.

کودکانی که مورد غفلت قرار گرفته‌اند توجه کمی از پدر و مادر و مراقبانشان دریافت کرده‌اند. جیانا هنری، روان‌درمانگر کودک، عقیده دارد آن‌ها به شکل غم‌انگیزی نه تنها از بزرگسالان کمک نمی‌گیرند، حتی امکان کمک‌طلبی را در بزرگسالی تشخیص نمی‌دهند و درنتیجه از چیزی که او آن را «محرومیت مضاعف» (Henry, ۲۰۰۴) می‌نامد رنج می‌برند.

ما با پیش‌پنداشتهایی از آنچه که تراوارتن (۲۰۰۱) آن را «همراه در معناسازی» می‌نامد به دنیا می‌آییم، اما اگر جهان بیرونی این پیش‌پنداشت‌ها را محقق نکند، کودکان خود را با این واقعیت وفق خواهند داد، هرچند یأس‌آور باشد. آن‌ها به‌سرعت خواهند آموخت که نمی‌توان انتظار و امید زیادی از روابط انسانی داشت و به سبک‌های هیجانی انزواطلب و جداشده رو می‌آورند که با اجتناب همراه است.

دلبستگی ناایمن هراسان همان‌گونه که در مصاحبهٔ سبک دلبستگی (ASI) مفهوم‌سازی شده است،‌ شامل رفت و برگشت بین اضطراب و اجتناب است. اضطرابی ناشی از ترس از صدمه دیدن یا طرد شدن وجود دارد که منجر به رفتار اجتنابی می‌شود؛ این افراد تجارب آسیب‌پذیری یا آشفتگی در روابط را از قبل پیش‌بینی یا سریع‌تر پردازش می‌کنند

براساس اسطورهٔ ادیپ «کودک نیاز دارد تفاوت بین جایگاه خود با والدینش را بفهمد؛ خصومت، حسادت و همچنین اغواگری‌اش را در این روابط کنترل کند» (Anderson, ۲۰۱۲).

مقیاس بازداری از نزدیکی در مصاحبهٔ سبک دلبستگی (ASI) به بررسی موانع روانشناختی می‌پردازد که مانع از برقراری یا حفظ رابطه‌های نزدیک اطمینان‌بخش و مراقبت‌جویانه می‌شود و موانع درونی فرد برای دستیابی به نزدیکی و کمک‌طلبی کاوش می‌شود.

این فاصله از خود باید حفظ شود تا فرد اجتنابی احساس امنیت کند و در برابر ما بنشیند.

علیرغم این‌که یک فرد اجتنابی رابطه را راحت‌تر از شخصی با الگوی دل‌مشغول ترک می‌کند، اما از این‌که پی می‌برند شریک زندگی‌شان از آن‌ها جدا شده خیلی بیشتر آزرده می‌شوند و اگر خونسردی و خویشتن‌داری‌شان را نیز از دست بدهند، از این‌که کنترل و ظاهرسازی‌شان از دست رفته آشفته می‌شوند.

تلاش برای درست کردن اوضاع از روی عادت می‌تواند یکی از ویژگی‌های گروهی باشد که مادرانی مداخله‌گر داشته‌اند؛ کودکانی که یاد گرفته‌اند هیجاناتشان را با کاهش دادن تنظیم کنند و رفتاری خونسرد، مؤدبانه و رسمی داشته باشند.