بریده‌هایی از کتاب تاریخ جنون

ترک و طرد جذامی مایه رستگاری او، و تحریم او گویی شکلی دیگر از قبول او در جمع مؤمنان مسیحی بود. جذام ریشه‌کن و جذامی تقریبآ از خاطره‌ها محو شد، اما این ساختارها به جا ماندند. دو سه قرن بعد، اغلب در همان مکانها، انسانهایی دیگر را به شیوه‌هایی که به نحوی شگفت‌انگیز به روشهای پیشین شبیه بود، طرد و تحریم می‌کردند. فقرا، آوارگان، خلافکاران و «دیوانگان» از این لحاظ جای جذامیان را گرفتند و خواهیم دید که این طرد، هم برای آنان که طرد می‌شدند و هم برای آنان که طرد می‌کردند، رستگاری به ارمغان می‌آورد.

به خاطر داریم که ارواح حیوانی در بیمار مالیخولیایی تیره و تاریک بودند و ظلمت خود را بر تصاویر اشیا منعکس می‌کردند، انگار در این بیماری در روشنایی روح سایه‌ای ایجاد می‌شد. اما در مانیا، ارواح حیوانی در جوششی دائمی تلاطم داشتند، حرکت آنها نامنظم بود و بی‌وقفه از سرگرفته می‌شد، حرکتی که روح را می‌خورد و تحلیل می‌برد و حتی بدون تب، حرارت خود را می‌تابانید.

دلبستگی به خود نخستین نشانه جنون است و چون انسان به خود دلبسته است خطا را به جای حقیقت، دروغ را به جای واقعیت، و خشونت و زشتی را به جای عدالت و زیبایی می‌پذیرد: