بریده‌هایی از کتاب توجه آگاهی؛ راه حلی برای مشکلات روزمره

به طور مشابه، گرایش به انجام چند سرگرمی در یک زمان- گوش دادن به موسیقی در حال راه رفتن یا کار با کامپیوتر در حال تماشای تلویزیون- در واقع تلاشی است برای افزایش شدت محرک‌ها، تا از تنها ماندن با افکار و احساساتمان در امان باشیم.

به نظر می‌رسد ما به گونه‌ای تکامل یافته‌ایم که به تجربه‌های منفی بیشتر از تجربه‌های مثبت توجه کنیم و آنها را واضح‌تر به خاطر بیاوریم.

هرچه بیشتر در سرهایمان زندگی کنیم، بیشتر در حکایات مربوط به گذشته و آینده گم می‌شویم و درد بیشتری را تجربه می‌کنیم.

اصل اولیهٔ توجه‌آگاهی هیچ مرزی نمی‌شناسد؛ اصلی که می‌گوید: با دیدن امور همان‌طور که هستند و با پذیرش آن‌ها، می‌توانیم بهزیستی را تجربه کنیم.

توانستم افکار و احساساتم را ببینم که می‌آیند و می‌روند، بدون آنکه مانند قبل به آنها بچسبم. توجه به لحظهٔ حال به تدریج رابطهٔ مرا با فراز و نشیب‌های زندگی متحول کرد. وقتی آموختم که چطور به جای فرار کردن از احساسات، به خشم، غم و آسیب‌پذیری خود توجه کنم،

توجه‌آگاهی‌کمک می‌کند تا چیزها را همان‌گونه که هستند ببینیم و بپذیریم. بدین معنی که می‌توانیم بپذیریم که تغییر اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان همیشه برنده بود.

تمرین توجه‌آگاهی کمک می‌کند از شخصیتی که دارم لذت ببرم و در عین حال ابزارهایی مؤثر برای کار با چالش‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی در اختیارم می‌گذارد؛ ابزارهایی که بدون آنها شاید الآن حال و روز خوشی نداشتم.

احساس بهزیستی و خوشبختی ما بیشتر به ظرفیت تاب‌آوردن تجربه بستگی دارد تا شدت آن تجربه. در تمرین توجه‌آگاهی، ما رابطه‌مان را با تجربیات مشکل تغییر می‌دهیم- به جای تلاش برای فرار یا اجتناب از آن‌ها، به سمتشان پیش می‌رویم. به مرور زمان، تحمل تجربیات دشوار آسان‌تر می‌شود و ما دیگر به راحتی درمانده نمی‌شویم.

با تداوم توجه‌آگاهی هرچه بیشتر خواهیم دید که رفتار نسنجیده تقریباً همیشه نتیجهٔ جستجوی لذت است.

محققان در بررسی خُلق افراد ۱۹ تا ۹۴ ساله دریافتند که افراد مسن‌تر هیجانات مثبت را طولانی‌تر تجربه می‌کنند و هیجانات منفی‌شان سریع‌تر از جوانان فروکش می‌کند.

شیفتگی ما برای بقا و رفاه مثل آن است که ذغالی داغ را محکم نگه داشته باشیم ـــ وقتی آسوده می‌شویم که آن را بیاندازیم.

«بهترین، دشمنِ خوب است.»

توجه‌آگاهی به معنی تک‌کاره بودن است». توجه‌آگاهی یعنی با جان و دل در زندگی حضور داشتن.

توانستم افکار و احساساتم را ببینم که می‌آیند و می‌روند، بدون آنکه مانند قبل به آنها بچسبم. توجه به لحظهٔ حال به تدریج رابطهٔ مرا با فراز و نشیب‌های زندگی متحول کرد. وقتی آموختم که چطور به جای فرار کردن از احساسات، به خشم، غم و آسیب‌پذیری خود توجه کنم

اکثر ما را به این باور می‌رساند که اگر خوشحال نیستیم، یا به خاطر آن است که تصمیم‌های بدی گرفته‌ایم، یا اساساً مشکلی در ما وجود دارد. «اگه فقط شغل، همسر، رژیم غذایی، جراح زیبایی، شامپو، یا شلوار جین درستی انتخاب می‌کردم، الآن خوشحال بودم. چرا همه‌ش اشتباه می‌کنم؟»

ما خودمان را سرزنش می‌کنیم، بدون توجه به اینکه بیشترین رنج بشر از تاریخچهٔ تکاملی، آرایش بیولوژیکی، و دغدغه‌های وجودی‌اش ناشی می‌شود. بی‌توجهی به اینکه رنج، بیشتر در عادات جهان‌شمول ذهن ریشه دارد تا شکست‌های شخصی ما، مشکلات‌مان را چند برابر می‌کند.

توجه‌آگاهی به آنها اجازه می‌داد به لحظهٔ حال توجه کنند و از آن لذت ببرند، احساس کنند که به همسایگان‌شان، طبیعت و به یکدیگر متصل هستند، و هنگام تهدیدها و ناملایمات روزمره خلاقانه‌تر عمل کنند

توجه‌آگاه شدن یعنی اینکه ببینیم توجهمان لحظه به لحظه کجا می‌رود. این خود شامل توجه به راه‌های مختلف پرت شدن حواس یا درگیر شدن ذهن است. بیشتر ما آنقدر به بی‌توجهی عادت کرده‌ایم که مانند ماهی در آب هستیم؛ متوجه نیستیم که ذهنمان لحظهٔ حال را ترک کرده است، زیرا همیشه همین کار را می‌کند.

اگر شما هم مثل بیشتر مردم باشید، احتمالاً می‌بینید که اکثر اوقات ذهنتان همه چیز هست جز کاملاً آگاه و پذیرای تجربهٔ حاضر.

وقتی صادقانه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که اغلب اوقات داریم عجله می‌کنیم. در واقع تلاش می‌کنیم از این تجربهٔ زندگی خلاص شویم تا به لحظات بهتر برسیم. این نتیجهٔ طبیعی هدایت شدن زندگی‌مان توسط اصل لذت است. میل دائم به جستجوی لذت و اجتناب از رنج، ما را در سراشیبی تجسمِ لحظهٔ بعد- که حتماً بهتر است- می‌اندازد. خنده‌دار آنکه این سبک زندگی، با از کف دادن لحظاتی که واقعاً در آن زنده هستیم، نوعی دویدن به سمت مرگ است.

تجربهٔ عمیق آنچه در این لحظه رخ می‌دهد، جایگزین خوبی برای بی‌توجهی است: به جای آنکه خودکار عمل کنیم متوجه آنچه انجام می‌دهیم باشیم؛ قدر لحظهٔ حال را بدانیم به جای آنکه آرزو کنیم سپری شود. این یعنی وقتی که نان صبحانه را می‌بُریم، به بدن و حس‌های جسمانی خود توجه کنیم. یعنی هنگام رانندگی از ذهن و بدن خود و از اینکه به چپ می‌رویم یا به راست، آگاه باشیم. یعنی غذایمان را واقعاً بچشیم و زمانی که با دوستان و عزیزانمان هستیم واقعاً با آنها باشیم. یعنی همین الآن از وضعیت دست‌هایتان که کتاب را گرفته، از تجربهٔ جسمانی بدنتان در فضا و از واکنش ذهنتان به این کلمات، آگاه باشید.

«توجه‌آگاهی به معنی تک‌کاره بودن است». توجه‌آگاهی یعنی با جان و دل در زندگی حضور داشتن.

پیروان دیدگاه یکپارچه‌نگر ادعا می‌کنند که بیشتر رنج روانی ما ریشه در تلاش برای اجتناب از رنج روانی دارد. در واقع ریشهٔ مشکلات ما کارهایی است که- آگاهانه یا ناآگاهانه- برای گریز از درد انجام می‌دهیم. آنها این رفتار را اجتناب تجربه‌ای نامیدند.

خیلی از کارهایی که در کوتاه‌مدت به ما احساس خوبی می‌دهند، در واقع در بلندمدت بلای جانمان می‌شوند.

داروها می‌توانند با عملکرد ما تداخل کرده و زندگی ما را به گونه‌ای آشفته کنند که برای‌مان احساسات دردناک تازه‌ای به همراه بیاورند. آن وقت برای دردهای جدیدمان داروی بیشتری مصرف خواهیم کرد. مواد گاهی به جسم ما آسیب می‌زنند و گاه ما را از رشد باز می‌دارند. اگر هر بار که احساسات دشواری داریم به مواد روی بیاوریم، هرگز یاد نخواهیم گرفت آن احساسات را درست اداره کنیم.

گرایش به انجام چند سرگرمی در یک زمان- گوش دادن به موسیقی در حال راه رفتن یا کار با کامپیوتر در حال تماشای تلویزیون- در واقع تلاشی است برای افزایش شدت محرک‌ها، تا از تنها ماندن با افکار و احساساتمان در امان باشیم.

اجتناب تجربه‌ای تأثیرات ضد و نقیضی دارد: هرچه بیشتر تلاش کنیم از مشکلات‌مان فرار کنیم، بیشتر در دام آنها گرفتار می‌شویم.

اولین روزهای تمرین امیدوار بودم که توجه‌آگاهی شخصیت مرا دگرگون کند. اما بر عکس، دریافتم که تمرین توجه‌آگاهی کمک می‌کند از شخصیتی که دارم لذت ببرم و در عین حال ابزارهایی مؤثر برای کار با چالش‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی در اختیارم می‌گذارد؛ ابزارهایی که بدون آنها شاید الآن حال و روز خوشی نداشتم.

آن هنگام که ذهن از سرما یا گرما شکایت می‌کند، توجه‌آگاهی به یادمان می‌آورد که در واقع این شکایت کردن است که باعث رنج ماست، نه خود سرما و گرما.

اغلب اوقات، زندگی‌مان را این‌گونه سپری می‌کنیم - گم‌شده در افکار، بیشتر به زندگی فکر می‌کنیم به جای اینکه آن را زندگی کنیم.