بریده‌هایی از کتاب درد که کسی را نمی کشد

من نیازی به درمان نداشتم، دنیا هم نیاز نداشت؛ تنها چیزی که به درمان نیاز داشت فهم من از جایگاهم در دنیا بود.

البته سکوت وقتی حربهٔ کارسازی است که کسی، جایی، انتظار شنیدن صدایت را داشته باشد

مردمی که امیدی ندارند نه‌تنها رمان نمی‌نویسند، بلکه نکتهٔ اصلی در این‌جاست که اهل رمان خواندن هم نیستند. به هیچ چیزی طولانی خیره نمی‌شوند، چون فاقد جسارت‌اند. کسی که در پی درماندگی است از هر گونه تجربه‌ای سر باز می‌زند و رمان، صدالبته، راهی برای تجربه کردن است.

دلیلو در پی‌نوشت اضافه کرده بود که «اگر مطالعهٔ جدی نزدیک به صفر شده باشد، احتمالاً یعنی چیزی که به عنوان ”هویت“ از آن یاد می‌کنیم، به آخر خط رسیده است.»

«دوستی دارم که همیشه می‌گوید خواندن و نوشتن نهایتاً ربطی به مقولهٔ تنهایی دارند. من هم کم‌کم دارم به همین نتیجه می‌رسم.»

برای من حریم خصوصی به معنی مخفی نگه‌داشتن زندگی شخصی‌ام از دیگران نیست. بلکه معنی‌اش خلاص کردن من از مزاحمت‌های زندگی شخصی دیگران است.

جماعتی که دوست دارند کنترل امور دست‌شان باشد، ممکن است صمیمت برایشان دشوار باشد. صمیمیت بی‌دروپیکر و دوسره است و اصلاً بر اساس همان تعریفش با کنترل ناسازگار.

قضیه خیلی ساده است، تلاش برای این‌که تماماً دوست‌داشتنی باشی با روابط عاشقانه سازگار نیست. به عنوان مثال، دیر یا زود، روزی می‌رسد که ناگهان می‌بینی وسط دعوای زشتی هستی و چیزهایی از دهانت خارج می‌شود که خودت هم به هیچ وجه دوست‌شان نداری، چیزهایی که تصویری را که از خودت به عنوان یک شخص منصف، مهربان، باحال، جذاب، خویشتن‌دار، بامزه و دوست‌داشتنی داری در هم می‌شکند. چیزی واقعی‌تر از دوست‌داشتنی بودن از آستینت بیرون آمده و تا به خودت بیایی درگیر زندگی واقعی شده‌ای. تا به خودت بیایی می‌بینی که باید دست به انتخابی واقعی بزنی، نه انتخاب مصرفی بی‌اهمیتی بین بلک‌بری و آیفون، بلکه پرسشی واقعی: آیا من عاشق این شخص هستم؟ و برای طرف مقابل: آیا این شخص عاشق من است؟ هیچ کسی در دنیا نیست که شما ذره‌ذرهٔ خود واقعی‌اش را دوست داشته باشید.

چطور می‌شود موقع خواندن کلماتی که فرد دیگری نوشته به او احساس نزدیکی بیشتری کنم تا وقتی که روبه‌رویش نشسته‌ام؟

روزها را پشت مانیتور به خواندن چیزهایی می‌گذرانیم که اگر توی کتاب بودند هیچ وقت زحمت خواندنش را به خودمان نمی‌دادیم و مدام هم نق می‌زنیم که سرمان شلوغ است.

دنیای مجازی با این‌که از دور شاید شبیه اَلَم‌شنگه‌ای از خودافشاگری جستاری به نظر بیاید ولی در عمل بیشتر شبیه سیستمی برای طفره رفتن از روبه‌رو شدن با خودِ شرم‌آورمان کار می‌کند.

«هی پسر، داستان تو چیه؟»

روزها را پشت مانیتور به خواندن چیزهایی می‌گذرانیم که اگر توی کتاب بودند هیچ وقت زحمت خواندنش را به خودمان نمی‌دادیم و مدام هم نق می‌زنیم که سرمان شلوغ است.

چطور می‌شود موقع خواندن کلماتی که فرد دیگری نوشته به او احساس نزدیکی بیشتری کنم تا وقتی که روبه‌رویش نشسته‌ام

شده‌ای. تا به خودت بیایی می‌بینی که باید دست به انتخابی واقعی بزنی، نه انتخاب مصرفی بی‌اهمیتی بین بلک‌بری و آیفون، بلکه پرسشی واقعی: آیا من عاشق این شخص هستم؟ و برای طرف مقابل: آیا این شخص عاشق من است؟ هیچ کسی در دنیا نیست که شما ذره‌ذرهٔ خود واقعی‌اش را دوست داشته باشید. همین است که دنیای دوست داشتن نهایتاً دروغی بیش نیست ولی ممکن است کسی باشد که شما به ذره‌ذرهٔ خود واقعی‌اش عشق بورزید. و همین است که عشق تهدیدی برای هستیِ نظام مصرف‌گرایی فناوری‌محور است: عشق این دروغ را افشا می‌کند.

جماعتی که دوست دارند کنترل امور دست‌شان باشد، ممکن است صمیمت برایشان دشوار باشد.

و او گفت «این داستان رو دوست داشتم. می‌شه یه لطفی در حقم بکنی و هر چهار پنج روز یه بار زنگ بزنی و یه داستان دیگه مثل همین یکی برام تعریف کنی؟» متأسفانه فقط یک بار دیگر بخت تعریف این داستان دست داد، زمانی که دیگر گوش شنوایی برایش نداشت. تمام مدت در اضطراب و درد بی‌امانی به سر می‌برد. بعد از آن، دیگر هر چه زنگ می‌زدم گوشی را برنمی‌داشت و پیغام‌هایش را بی‌جواب می‌گذاشت. از چاه اندوه بی‌پایان پایین رفته بود، فراتر از جایی که دست داستان برسد و دیگر نتوانست ازش بیرون بیاید.

امروزه به ندرت کسی را بیابی که از یکی دیگر متنفر نیست و مطلقاً کسی را نمی‌یابی که مورد تنفر کسی نباشد.

فناوری ما مهارت فوق‌العاده‌ای پیدا کرده تا محصولاتی تولید کند که عیناً منطبق بر تصور ذهنی‌مان از یک رابطهٔ اروتیک ایده‌آل باشد، رابطه‌ای که در آن شیء محبوب هیچ انتظاری ندارد و درعوض بلادرنگ همه کاری برایمان می‌کند و باعث می‌شود احساس نیرومندی کنیم و وقتی هم با یک شیء سکسی‌تر جایگزین شده و خود راهی کشو می‌شود جنگ و دعوا راه نمی‌اندازد و آبروریزی نمی‌کند:

اولین خط دفاعی‌اش عبارت است از کالایی کردن دشمن. از این ماجرای کالایی کردن عشق هر کس مثال‌های حال‌به‌هم‌زن محبوب خودش را دارد. مثال‌هایی که به ذهن من می‌رسند شامل صنعت برگزاری مراسم عروسی است و ایضاً تبلیغات تلویزیونی‌ای که از بچه‌های خردسال ملیح استفاده می‌کنند یا خریدن ماشین نو به عنوان هدیهٔ کریسمس را جا می‌اندازند و تناظر مشخصاً گروتسکی که بین الماس و عشق بادوام برقرار می‌کنند. در تمام این موارد پیغام یکی است: اگر کسی را دوست داری باید چیزمیز بخری.

پدر من، علی‌رغم نوشتن نامه‌های سرشار از زندگی و ریزبینی، به نظرش هیچ ایرادی نداشت که مادرم را چهار دهه به کار آشپزی و رفت و روب در خانه بگمارد و خودش آن بیرون در دنیای مردانه از عاملیتش لذت ببرد. انگار هم در دنیای کوچک ازدواج و هم در دنیای بزرگ زندگی آمریکایی قاعده بر این است که آدم‌های بی‌عاملیت احساساتی از آب درمی‌آیند و بالعکس. هیستری‌های گوناگون پسایازده سپتامبر، هم طاعون «دوستت دارم» ها و هم ترس و نفرت روزافزون از کهنه‌به‌سرها، هر دو هیستری‌هایی از سر عجز و آشفتگی بود. اگر مادرم امکان رسیدن به دستاوردهای متنوع‌تری داشت، احتمالاً احساساتش را واقع‌بینانه‌تر و در خور آن اهداف خرج می‌کرد.

همان‌طور که آرتور میلر زمانی گفته، «بهترین نوشتهٔ هر نویسنده‌ای، بدون استثنا، همانی است که در شرف شرمنده کردن اوست.»

دنیای مجازی با این‌که از دور شاید شبیه اَلَم‌شنگه‌ای از خودافشاگری جستاری به نظر بیاید ولی در عمل بیشتر شبیه سیستمی برای طفره رفتن از روبه‌رو شدن با خودِ شرم‌آورمان کار می‌کند.

دوست دارد مدام از «رفتن توی گود و عشق ورزیدن به یکی» حرف بزند. منظورش آن گل و لایی است که عشق، ناگزیر بر آینهٔ عزت نفس‌مان خواهد پاشید.

کی‌یرکگور در یا این/یا آن «آدم پرمشغله» را دست می‌اندازد، می‌گوید مشغله برای چنین آدمی راهی برای طفره رفتن از درون‌نگری صادقانه است. ممکن است نصفه‌شب بی‌هوا از خواب بیدار شوی و متوجه شوی که در ازدواجت تنها هستی، یا فکر کنی باید حواست به بلایی که دی‌اکسیدکربن‌ات سر کرهٔ زمین می‌آورد باشد ولی فردایش یک میلیون کار خرده‌ریز برای انجام دادن داری و پس‌فردایش یک میلیون کار دیگر. مادامی‌که خرده‌ریزها تمامی ندارند، تو هم لازم نیست مکثی کنی و با پرسش‌های بزرگ‌تر روبرو شوی

نوشتن یا خواندن جستار تنها راه ممکن نیست برای این‌که مکثی کنی و از خودت بپرسی واقعاً کیستی و حیاتت چه معنایی ممکن است داشته باشد ولی یکی از راه‌های خوب است.

مرد یا زنی که تاب نمی‌آورد زنگار دوست داشته نشدن بر تصویری که از خودش دارد بیفتد و به همین خاطر یا از ارتباطات انسانی کناره می‌گیرد یا برای دوست داشته شدن تن به هر ذلتی می‌دهد. البته، اگر هستی‌تان را صرف دوست داشته شدن بکنید و هر صورتک باحالی را که لازمهٔ این کار است بر چهره بزنید، معنایش این است که امیدی ندارید به خاطر آنچه واقعاً هستید دوست‌تان داشته باشند