بریده‌هایی از کتاب خود شدن با نیچه به هنگام گذر از کوهساران

زندگی اغلب دردآور و پردردسر است، اما کوه‌پیما حداقل خودش تعیین می‌کند که چگونه رنج بکشد.

برای خودتان اهدافی برگزینید، اهدافی والا و اصیل، و خود را در جست‌وجویشان نابود سازید! من هدف بهتری برای زندگی، جز نابودی خویش برای دست یافتن به تعالی و ناممکن‌ها نمی‌شناسم. فردریش نیچه

چالشی که نیچه پیش می‌کشید، این بود که می‌بایست زندگی را با همهٔ رنج‌هایش به آغوش گرفت.

«هیچ بهایی برای اینکه انسان صاحبِ خودش باشد، گزاف نیست».

وحشتناک‌ترین بخشِ خودکشی این است که موفقیت‌آمیز نباشد.

«آدمی که آنقدر عمر می‌کند که می‌تواند دو یا سه نسل را ببیند، شبیهِ مردی‌ست که در اتاقِ شعبده‌بازی در شهربازی نشسته است و شاهدِ اجرای پشتِ سرِ همِ نمایشی‌ست. قرار بود که فقط یک‌بار شاهدِ حقه‌ها باشد، و هنگامی که حقه‌ها تازگی‌شان را از دست می‌دهند، دیگر گولِ آنها را نمی‌خورد و تاثیرشان از میان می‌رود.»

«در هر مردِ واقعی، کودکی وجود دارد که می‌خواهد بازی کند.»

«انسان می‌بایست عزیزترین چیزش را برای ابدیت فدا کند. انسان وقتی هنوز زنده است می‌بایست چندین بار بمیرد.»

انسان چیزی است که می‌بایست بر او چیره شد. برای چیره شدن بر او چه کرده‌اید؟ فردریش نیچه

چقدر راحت‌تر می‌بود که انسان در دره می‌ماند و از همان چیزهای پیش پا افتاده لذت می‌برد و چقدر دشوار است که انسان نسبت به زندگی به آگاهی برسد.

«تنهایی چیزی نیست که به هر قیمتی درمانش کنیم.» تنهایی لحظه‌ای از خود بودن و استقلال است که می‌بایست در آن ژرف اندیشید و حتی از آن لذت برد.

«هر شری که ما در مقابلش سر تعظیم فرود نمی‌آوریم، خیر است.»

پیاده‌روی دلیلی زنده و محکم است که تکرار، یعنی گذاشتن یک پا بعد از پای دیگر، در حقیقت می‌تواند به انسان فرصتی دهد تا پیشرفتی معنادار و هدفمند داشته باشد. از روی تصادف نیست که والدین اولین گام‌های فرزندشان را جشن می‌گیرند، این گام‌ها اولین و شاید مهم‌ترین علامتِ استقلال و بی‌نیازی از دیگران هستند.

بودا، سقراط، ارسطو، رواقیون، کانت، روسو، توروـ این متفکران هرگز برای مدتِ طولانی ساکن یک‌جا نمی‌شدند و برخی از آن‌ها، همان‌هایی که واقعاً شیفتهٔ پیاده‌روی بودند، پی بردند که سرگردانی سرانجام به جایی ختم خواهد شد؛ یک رهنوردیِ اصیل و واقعی. این همان کشفی بود که نیچه در آلپ به آن رسید.

هدف نیچه نه اجتناب از رنج بود و نه حتی چیره شدن بر آن؛ او هم مانند بسیاری از متفکرانِ پیشینش دریافته بود که رنجْ بخشِ بنیادینِ وجودِ انسان است.

نیچه می‌گوید: «امروزه زمین کوچک شده است و واپسین انسان روی آن بالا و پایین می‌پرد.»

اطاعت، لذات خودش را دارد.

نیچه به‌جای پذیرشِ هنجارهای اخلاقی، مانندِ فروتنی، ترحم و فداکاری به عنوان رهنمون‌هایی برای انجامِ عمل درست، پرسشی ویرانگر را پیش می‌کشد: این ارزش‌ها از کجا آمده‌اند؟ پیش‌زمینهٔ آن‌ها چه بوده است؟ گذشتهٔ فراموش‌شدهٔ آن‌ها چیست؟

آرام گام زدن بهترین روش برای دیدنِ چیزهاست؛ درختان، برگ‌ها، حشرات، نهرها و اندیشه‌ها. چیزهایی که در زندگیِ روزمره از کنارِ آنها می‌گذریم یا به عمد لگدشان می‌کنیم.

معمولاً در تصور ما شترها حیواناتی مسئولیت‌پذیرند که مشغولِ حمل بارهایشان هستند. اما همیشه این‌گونه نیست. شترها حیواناتِ بزرگ و سرسختی هستند، در واقع شبیه هیولاهای شنی هستند که به‌راحتی تن به مشقت‌هایی نمی‌دهند که بر سرشان ریخته‌ایم. باید پیش از آنکه بسته‌ها و کیسه‌ها را بر پشت‌شان بگذاریم، روحیه‌شان را درهم شکنیم. شتر را به میله‌ای می‌بندند و به آن گرسنگی می‌دهند. اگر گرسنگی روحیه‌اش را تضعیف نکرد، ضرباتِ شلاق از راه می‌رسند. این‌گونه است که انسان تبدیل به جانوری بارکش می‌شود.

به لطفِ استعدادِ ذهنی‌مان، ما ارزشمند هستیم، حتی اگر کسی به ما اهمیتی ندهد.

«پرورشِ فرزند امری غیرقطعی است و تازه بعد از یک عمر نبرد و نگرانی شاید به ثمر بنشیند».

اینکه آدم خود را وقفِ خانواده، کلیسا، حکومت یا هر نهادِ دیگری بکند صرفاً نوعی اتلافِ وقت است و اگر بخواهیم صریح‌تر بگوییم، اتلافِ آزادیِ اراده و تجربه است.

نیچه می‌گفت مجذوبِ رابطهٔ میان غذا و تفکر شده است و اعتقاد داشت تفکر و خوردن تاثیری متقابل بر یکدیگر می‌گذارند.

«انسان همواره در تقلا بوده تا جماعت عنانِ او را در دست نگیرد، اگر به چنین عملی دست بزنید، اغلب تنها و گاهی هراسان خواهید شد.»

باعثِ تاسف می‌بود اگر هر چیزی را صرفاً به لحاظِ کاربردش در نظر می‌گرفتیم.

«و دوباره، می‌دانستم که ما کِسل، نادان و کفرآلودیم که لذتِ بزرگِ سه دانهٔ گیلاسِ کنارِ هم و میانِ انگشتان‌مان را نمی‌بینیم».

«چیزهایی که گهگاهی در ساعاتِ بیداری نه حس‌شان می‌کنیم و نه به آن‌ها واقفیم... در خواب به تمامی و بی‌ابهامی بر ما آشکار می‌شوند.»

زندگی تغییر نمی‌کند، اما نگاه ما به آن می‌تواند عوض شود و چنین چیزی یک سازگاریِ معمولی نیست. در واقع تنها سازگاریِ معناداری است که امکان دارد.

«برخی از ماها فکر می‌کنیم که محکم گرفتن ما را قوی‌تر می‌کند. اما گاهی رها کردن، این قدرت را به ما می‌دهد.»