بریده‌هایی از کتاب دریای بی کران

«سیر و سلوک رعایت ظرائف و دقایق است نه فقط ذکرگفتن و عبادت کردن»

اگر کسی واقعاً عاشق شود به غیر از معشوق به چیز دیگری توجه نمی‌کند؛ چون اصلاً دلبستگی‌ای به غیر ندارد.

ما می‌توانیم با دو علامت خود را محک بزنیم که آیا بر خداوند توکل داریم یا بر اعمال خود تکیه کرده‌ایم: ۱. آیا وقتی خطایی می‌کنیم ناامید می‌شویم؟ کسی که تکیه‌اش بر خداوند است در همهٔ حالات کوه امید است و هر گناهی هم بکند گرچه شرمنده می‌شود ولی امیدش کم نمی‌شود؛ اما کسی که تکیهٔ او بر اعمالش است؛ به محض اینکه گناهی می‌کند ناامید می‌شود و هرگاه کار خیری انجام می‌دهد امیدوارتر می‌شود. ۲. آیا وقتی دعا می‌کنیم برترین چیزها را از خداوند می‌خواهیم؟ آنکه تکیه‌اش بر عملش است وقتی از خداوند تقاضایی می‌کند همه چیز را نمی خواهد و فقط به‌تناسب کارهای خوبش، از خدا تقاضا می‌کند چون احساس می‌کند به‌واسطهٔ گناهانش شایستگی خواستن همه چیز ندارد. ائمه (ع) به ما آموخته‌اند که همواره باید بهترین‌ها را از خدا بخواهیم و در بندگی نگاهمان به عظمت پروردگار باشد نه ضعف و نقصان و محدودیت خودمان.

بیشتر دین‌داران چون ریزه‌کاری‌هایی مانند اخلاص را در زندگی مراعات نمی‌کنند پس از سال‌ها زندگی دینی، گامی فراتر از عالم دنیا نمی‌روند و قدمی به توحید نزدیک نمی‌شوند.

قرآن حلقهٔ ربط بین عالم ظاهر و باطن است و کسی که به قرآن مشغول شده و با آن اُنس می‌گیرد اگر خودش را خالص و آماده کرده باشد می‌تواند از دریچهٔ قرآن به عوالم ملکوتی وارد شود؛

عالم توحید حلاوت محض است و از هر غذای لذیذی هزاران بار شیرین‌تر؛

انسان وقتی به خدا دل می‌دهد و به‌سوی او حرکت می‌کند که در درون خود حالت انکسار داشته و ضعف خود را در برابر عظمت او بیابد.

بالاخره باید سفر کنیم و از این عوالم دل بکنیم و به‌سوی حقیقتی حرکت کنیم که آن حقیقت، برترین و جاودانه‌ترین است

مسافر سفر إلی الله جان و دل انسان‌هاست، نه بدن‌هایشان.

مسیر حرکت به‌سوی خداوند متعال مسیری است که همگان در آن در حرکت‌اند. ما بخواهیم یا نخواهیم بالاخره باید به عالم توحید وارد شویم و بالاخره از ما به عبودیت و بندگی اعتراف می‌گیرند.

انسان مؤمن باید تلاش کند به جای خودخواهی و خودگزینی خداخواه و خداگزین باشد؛

کلید اخلاص، محبت است و چون اخلاص کلید حرکت به‌سوی توحید است می‌توان گفت در حقیقت عشق و محبت، کلید سلوک است.

با این همه هنگامی‌که به خلوت خویش مراجعه می‌کند همیشه با یک سؤال مواجه می‌شود که: «آخر چه؟ آیا من باید در همین سطح و افق بمانم؟ و همین رفتارها را تکرار کنم؟ این‌ها که مرا سیراب نمی‌کند و هرچه برای خود جمع می‌کنم باز هم به آن آرامشی که باید برسم نمی‌رسم.

فرق است بین کسی که هدف خود را رسیدن به فضائل اخلاقی قرار داده، با کسی که فضائل اخلاقی و نیکی به دیگران را راهی برای رسیدن به خداوند متعال در نظر می‌گیرد.

وقتی به عالم هستی درست نظر می‌کنیم می‌فهمیم همهٔ آنچه را که مستقل و صاحب کمالات و منشأ اثر می‌دیدیم همچون عکس‌هایی در آینه‌ها هستند.

انسان در برخی موقعیت‌ها که از همه بریده و دستش از همه جا کوتاه است، ربط درونی خودش را با خداوند متعال پیدا می‌کند. در این مواقع است که شخص با خدا خلوت می‌کند و همین حس درونی در او فعال می‌شود و نوعی سبکی و نورانیت را در خود احساس می‌کند که در هیچ جای دیگری نمی‌یابد

«إِنَّ خِیارَکمْ خِیارُکمْ لِأَهْلِه»‌ (بهترین‌های شما، بهترینتان برای خانواده‌تان می‌باشید)

فرق است بین کسی که هدف خود را رسیدن به فضائل اخلاقی قرار داده، با کسی که فضائل اخلاقی و نیکی به دیگران را راهی برای رسیدن به خداوند متعال در نظر می‌گیرد.

توحید به ما می‌گوید سعی کن طوری زندگی کنی که واقع‌بین باشی! سعی کن دل به وجودی بدهی که او کمال حقیقی است و همهٔ کمالات از اوست! سعی کن به حقیقتی متصل شوی که او زیبایی حقیقی است و همهٔ زیبایی‌ها از اوست! خودت را به کم قانع نکن! تلاش کن از این عمر محدود بیشترین بهره را ببری و به بالاترین و ارزشمندترین سعادت‌ها و خوشی‌ها برسی!

انسان مؤمن باید تلاش کند به جای خودخواهی و خودگزینی خداخواه و خداگزین باشد؛ یعنی بر سر هر دو راهی میل شخصی خود را کنار بزند و خواست و ارادهٔ خدا را بر خواست خود مقدم کند تا حس خودخواهی در او روز به روز کمرنگ‌تر شود و ناخالصی از وجود او خارج گردد؛ مثلاً شخص دوست دارد زیاد بخوابد و زیاد بخورد و به نامحرم نظر کند و پرحرفی نماید؛ اما پا روی نفسش می‌گذارد و همه را ترک می‌کند و طبق رضای خدا عمل می‌نماید و با این روش به‌تدریج خودخواهی او ضعیف می‌شود.

واقعیت این است که ما هرچه هم ترقی کنیم در آخر باز هم چیزی از خودمان نخواهیم داشت. ما چیزی نیستیم که بخواهیم چیزی شویم.

آدمی‌در عالَم خوش است که به چیزی دلبستگی نداشته باشد مگر به چیزی که همیشه هست و همیشگی است.

اگر بخواهیم از زوایهٔ دیگری به قضیه نگاه کنیم ریشهٔ همهٔ دردها و رنج‌ها، دلبستگی‌های ماست. هرگاه انسان نگران یا اندوهگین می‌شود به جهت ازدست‌دادن چیزی در گذشته یا ترس ازدست‌دادن آن در آینده است و ریشهٔ این اندوه، دلبستگی انسان به آن چیز است و الا هر روز هزاران‌هزار چیز در گوشه و کنار این عالم نابود می‌شوند و هزاران نفر از دنیا می‌روند ولی ما هیچ‌گاه برای آن‌ها غصه نمی‌خوریم چون به آنها دلبستگی نداریم. آدمی‌در عالَم خوش است که به چیزی دلبستگی نداشته باشد مگر به چیزی که همیشه هست و همیشگی است. اگر انسان بخواهد به این مرتبه برسد باید از تعلق و دلدادگی به غیر خدا جدا شود،

شیرین‌ترین و لذت‌بخش‌ترین حقیقت این عالم، ارتباط و شناخت خداوند متعال است.

اما فرق است بین کسی که هدف خود را رسیدن به فضائل اخلاقی قرار داده، با کسی که فضائل اخلاقی و نیکی به دیگران را راهی برای رسیدن به خداوند متعال در نظر می‌گیرد.

می‌فرمایند: هر وقت می‌خواهی توبه کنی ابتدا غسل توبه به جا بیاور و دو تا دو رکعتی نماز توبه بخوان به نیت اینکه خدایا آمده‌ام به‌طرف تو برگردم و به آغوش تو وارد بشوم. وقتی چهار رکعت نماز را خواندی، هفتاد مرتبه استغفار کن «استغفر الله ربی و اتوب الیه» و بعد از آن، بگو: «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم رب اغفرلی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت»

حضرت امام صادق (ع) اگر مردم می‌دانستند که در فضیلت معرفت خداوند متعال چه برکاتی وجود دارد و این معرفت چه قیمت و ارزشی دارد دیگر هیچ‌وقت چشمشان را به نعمت‌های عالم دنیا باز نمی‌کردند

اگر این موقعیت ممکن بود که خواب‌های ما هم طولانی شود و سال‌ها در یک خواب بمانیم، آن خواب خیلی ارزشمند می‌شد و ما تلاش می‌کردیم در همان عالم خواب هم برای خودمان خانه و باغی بسازیم و به داشتنش هم افتخار کنیم؛ چون مدت‌های طولانی از آن لذت می‌بردیم و لی چون خواب کوتاه و گذراست و تا به خودمان بیاییم از خواب بلند می‌شویم و وارد عالم بیداری می‌شویم عالم خواب برای ما ارزشمند نیست و برایش سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم. عالم بیداری ما هم مثل همان خواب است. انسان مدتی در اینجا میهمان است و به رفت‌وآمد و خوشگذرانی مشغول؛ اما ناگهان هنگامهٔ مرگ می‌رسد و انسان را از خواب غفلت بیدار می‌کند و انسان از این دنیا خارج شده و وارد عالم جدیدی می‌شود.

مردان خدا با ما می‌گویند: به این دنیا دل نبند، خداوند در وجود تو بال پرواز قرار داده، پس با دست خود بال‌هایت را اسیر نکن! پر بگشا و به آسمان های ملکوت سفر کن؛ در این سفر ملکوتی هم به هیچ چیزی جز خداوند متعال قانع مشو و تا به خودِ خداوند نرسیدی دست از تلاش و طلب بر ندار!

همانند شادکامی کسی که پیوسته در باغ‌های بهشت با اولیاء خدا به سر می‌برد