عمادالدین باقی

عمادالدین باقی (Emadeddin Baghi) تاریخدان، پژوهشگر، منتقد و نویسنده در حوزه‌ی حقوق بشر و دین، زندانی سیاسی سابق و فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار، چهره‌ای شناخته‌شده در سپهر سیاسی ایران است. او نویسنده‌ی چندین کتاب مهم و شاخص است که برخی از آن‌ها مجوز چاپ و انتشار نگرفتند.

بیوگرافی عمادالدین باقی

عمادالدين باقی متولد ۱۳۴۱ در عراق است. او فرزند حبیب‌الله باقی است، فردی که از بازاریان به‌نام بوده و با کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس مراودات تجاری داشته است. عمادالدین در چنین خانواده‌ای متولد شد: مذهبی، نسبتاً مرفه و در آمد و شد با روحانیت.

گرچه مرفه‌بودن خانواده‌ی عمادالدین دوام زیادی نداشت و شرایط برای عماد سخت هم شد. او از همان ۱۴سالگی کارهای مختلفی را امتحان کرد. سختی زیاد کشید و بازه‌های مختلفی بنّایی، بلورسازی و حتی آلومینیم‌سازی را انجام داد. عمادالدین قبل از انقلاب در تهران به تحصیلات ابتدایی دینی در مدرسه‌ی علمیه‌ای در شوش پرداخت. پیش از انقلاب با شریعتی و آرای او آشنا شد و متأثر از او آن دوران وارد برخی مبارزات انقلابی شد. عمادالدین بعد از انقلاب هم در همان فضای فکری سیر می‌کرد و انجمن اسلامی گروه‌های جنوب تهران را در مسجد هرندی دروازه غاز راه‌اندازی کرد. او در این ایام مدتی عضو انجمن حجتیه هم شد که پس مدت کوتاهی به دلیل اختلافات عقیدتی از آن‌ها جدا شد. عمادالدین باقی در سال ۱۳۵۹ تشکیل خانواده داد و پس از آن به فکر کامل‌کردن تحصیلات حوزوی افتاد. باقی از سال‌های ۱۳۶۱ تا پایان ۱۳۶۹ در قم به ادامه تحصیل پرداخت. او در این ایام هدف ترور سازمان منافقین هم بود که از دو ترور این سازمان در همین سال‌ها جان سالم به در برد.

عمادالدین در اوایل شکل‌گیری سپاه، در آن عضویت داشت و در در دفتر سياسی برخی مسئولیت‌ها داشت. او از سپاه هم جدا شد. عمادالدین به دلیل مطالبی که در مطبوعات چاپ می‌کرد یا جزواتی که می‌نوشت همواره مورد بازخواست نهادهای نظارتی سپاه بود و در نهایت مجبور به استعفا از سپاه شد. برخی دلیل این اتفاق را کتابی از او با نام «شناخت حزب قاعدين زمان» می‌دانند. کتابی که در مورد انجمن حجتیه بود.

از حوزه تا دانشگاه

عمادالدین باقی از ۱۶سالگی به صورت جدی با حوزه آشنا شد. او در این ایام در درس‌های هفتگی استاد جعفر سبحانی که در مدرسه‌ی چهل‌ستون برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. همانگونه که اشاره شد او تحصیلات حوزوی را ادامه داد و مدتی هم در درس خارج آیت‌الله منتظری شرکت کرد.

عمادالدین باقی در سال ۱۳۶۰ دبیر دبیرستان‌ شد. گرچه معلمی او دیری نپایید و همان‌گونه که اشاره شد از اواخر ۱۳۶۱ برای پیگیری تحصیلات حوزوی به قم رفت. او تحصیلات حوزوی را تا درس خارج و شرکت کوتاه‌مدت در درس خارج حسینعلی منتظری ادامه داد. سال ۱۳۶۷ او به تهران بازگشت. عمادالدین برای تدریس دروس عمومی به برخی دانشگاه‌های تهران دعوت شد و در آنجا مشغول به کار شد و هم‌زمان به تحقیقات و فعالیت نویسندگی و مطبوعاتی خودش هم پرداخت

عمادالدین باقی به خاطر مطالعات مرتبط با تاریخ معاصر توسط گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم به این دانشگاه هم دعوت شد و در آنجا هم به تدریس مشغول شد. او به‌صورت هم‌زمان به تحصیل در مقطع فوق لیسانس جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی هم پرداخت و توانست آن را هم با موفقیت به اتمام برساند. عمادالدین باقی گرچه در همان سال‌ها به دلیل برخی مسائل امنیتی و اعتقادی نتوانست تحصیل در مقاطع بالاتر را ادامه دهد، ولی همچنان تا سال ۱۳۷۴ در محیط دانشگاه ماند. او در این سال به همان دلایل قبلی از دانشگاه اخراج شد. تحصیل در دانشگاه را آغاز و فوق لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه علامه طباطبائی را اخذ کرد، اما اجازه‌ی ادامه‌تحصیل در سطوح بالاتر به او داده نشد. در سال ۱۳۷۴ پس از ۸ سال تدریس به دلیل التزام به آزادی علمی در محیط کلاس‌ها به دستور حراست و نمایندگی ولی فقیه در میانه‌ی ترم از دانشگاه اخراج شد. در میانه‌ی دهه‌ی ۶۰ مدتی عضو بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی بود. او به‌صورت جدی پیگیر تاریخ ایران بود و کتاب‌هایی در این مورد هم چاپ کرد. گرچه در دهه‌ی سوم فعالیت حرفه‌ای‌ خود به حوزه‌های حقوق بشر و جامعه‌شناسی دین هم علاقه پیدا کرد و در خصوص آن‌ها هم دست به قلم شد. بخش دیگری از کتاب‌ها و مقالات او به‌خصوص در دهه سوم و چهارم نویسندگی‌اش در زمینه‌ی حقوق بشر، دین و جامعه‌شناسی دین است.

مطبوعات و آرای فکری باقی

عمادالدین باقی گرچه در دهه‌ی ۶۰ هم چندین مقاله در مطبوعات رسمی منتشر کرده بود، ولی نمود فعالیت مطبوعاتی او به بعد از اخراج از دانشگاه برمی‌گردد. جایی که توانست خود را بیش از پیش به عموم جامعه معرفی کند و افکارش را منتشر کند. عمادالدین باقی به دلیل تحقیق و نگارش مقاله‌هایی در مورد قتل‌های زنجیره‌ای و روحانیون مخالف جمهوری اسلامی به اوج شهرت خود رسید

عمادالدین باقی، ۲۸ جلد کتاب دارد که هفت جلد از آن‌ها توقیف شده‌اند. به این کتاب‌ها باید صدها مقاله و فعالیت در روزنامه‌های رسمی مثل کیهان و اطلاعات و همشهری را هم اضافه کرد. عمادالدین باقی ۳۵ سال سابقه‌ی نویسندگی دارد و برخی از کتاب‌هایش به زبان‌های عربی هم ترجمه شده است. این فعالیت مطبوعاتی بی‌حاشیه هم نبوده است. باقی به‌ دلیل اندیشه‌های انتقادی و موضوعات همیشه حساسی که پیگیری می‌کرده چندین بار به دادگاه و حتی زندان هم رفته است. بیشتر مقالات او در روزنامه‌های عصر آزادگان، خرداد و صبح امروز منتشر می‌شد که همگی این روزنامه‌ها در همان سال ۱۳۷۹ توقیف شدند و باقی و تعدادی از همکارانش در این سه روزنامه دادگاهی و پس از آن، زندانی شدند. باقی، شاکیان خصوصی زیادی هم داشت که از میان آن‌ها می‌توان به علی فلاحیان، مصطفی پورمحمدی، خطیب مدیرکل اطلاعات قم، اصلانی وکیل روزنامه کیهان، و محتشم مدیر مسئول نشریه یالثارات اشاره کرد. علاوه بر این ارگان‌ها و سازمان‌های سپاه پاسداران، سازمان صداوسیما، نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات هم از شاکیان دیگر او بودند.

معرفی آثار و کتاب‌های عمادالدین باقی

باقی بیش از ۲۰ جلد کتاب چاپ‌شده هم دارد. در ادامه تعدادی از کتاب‌های او به ترتیب سال انتشار معرفی می‌شود.

کاوشی درباره روحانیت

یکی از کتاب‌های توقیف‌شده‌ی اوست. «کاوشی درباره روحانیت» کتابی است تاریخی که تلاش می‌کند روحانیت را از مناظر تاریخی و فرهنگی و اقتصادی مورد پژوهش قرار دهد.

بررسی انقلاب ایران

عمادالدین باقی در این کتاب تلاش می‌کند نگاهی جامع به جنبش‌های سیاسی ایران داشته باشد. باقی در این کتاب به جنبش‌های سیاسی ایران از تنباکو تا انقلاب ۱۳۵۷ پرداخته است.

تراژدی دموکراسی در ایران

این کتاب متشکل از دو جلد کتاب است. کتابی وقایع‌نگارانه درباره‌ی قتل‌های زنجیره‌ای. اثری تحقیقی که تلاش کرده است در حد امکان پرده از این اتفاقات بردارد.

تولد یک انقلاب

«تولد یک انقلاب» کتابی نظری درباره‌ی نطریه‌های مختلف انقلاب است. باقی در این کتاب تلاش کرده است انقلاب اسلامی را با عینک این نظریه‌های انقلابی تحلیل کند.

روحانیت و قدرت

یکی دیگر از کتاب‌های توقیف‌شده‌ی این نویسنده است. کتابی جامعه‌شناختی درباره‌ی نسبت دین و سیاست و نقش روحانیت در حکومت.