ابراهیم احمد
زندگینامه و معرفی کتابهای ابراهیم احمد
ابراهیم احمد (Ibrahim Ahmad) نویسنده، شاعر، سیاستمدار و فعال سیاسی کردزبان بود که در حوزهی ادبیات کردی خوش درخشید. از این نویسندهی عراقی، کتاب «ژانی گهل» به چاپ رسیده که در ایران با نام «درد ملت» ترجمه و منتشر شده است. ابراهیم احمد از مهمترین چهرههای ادبی و سیاسی قوم کرد به شمار میآید.
بیوگرافی ابراهیم احمد
ابراهیم احمد متولد ۱۹۱۴ در سلمانیهی عراق است. او پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه، برای تحصیل در رشتهی حقوق به دانشگاه بغداد راه یافت و توانست در سال ۱۹۳۷ از این رشته فارغالتحصیل شود. ابراهیم احمد ۸۶ سال عمر کرد و در آوریل سال ۲۰۰۰ در لندن درگذشت.
زندگی و سرگذشت ابراهیم احمد پیوندی ناگسستنی با سیاست و ادبیات داشت. در ادامه، این وجوه از زندگی احمد را بهتفکیک بررسی میکنیم.
ابراهیم و سیاست
ابراهیم احمد علاوهبر اینکه اهل قلم بود، فعالیت سیاسی هم داشت. او از رهبران جنبش کردستان عراق به شمار میآمد. ابراهیم احمد روابط نزدیکی با علاءالدین سجادی داشت و در آماده کردن و چاپ گاهنامهی گلاویژ با او همکاری میکرد. او در گلاویژ دو حوزهی نویسندگی و فعالیت سیاسی را به هم آمیخته بود. ابراهیم احمد بین سالهای ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۴ بهعنوان حاکم اربیل فعالیت داشت.
او سال ۱۹۴۴ به خاطر دشواریها و تقابلهای زیادی که فعالیت در گلاویژ با حکومت ایجاد کرده بود، از حکومت و فعالیت سیاسی در چارچوب دولت استعفا داد. انتشار گلاویژ از سال ۱۹۳۹ شروع شد و تا ۱۹۴۹ ادامه پیدا کرد. ابراهیم احمد از همین سال به مدت دو سال در بغداد زندانی شد. او دو سال هم در شهر کرکوک زیر نظر نیروهای شهربانی قرار گرفت.
ابراهیم احمد نویسندهای کردزبان بود و بهطور جدی به فعالیت سیاسی میپرداخت. او این فعالیتهای سیاسی را در گوشهوکنار آثارش هم نشان داده است. مبارزه و تلاش برای تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی بخش قابل توجهی از کتابهای او را شامل میشود. این نکته در دو اثر او بیشتر مشاهده میشود. در رمانهای «درد ملت» و «بینوایی» بخش زیادی از ماجرا و روایت بهصورت مستقیم و غیرمستقیم حول این مضامین میچرخد.
ابراهیم و نویسندگی
ابراهیم احمد هرچقدر هم که یک سیاستمدار و یک مبارز سیاسی باشد، بازهم یک نویسنده است. نویسندهای که آثار درخور توجهی دارد و علاوهبر چندین رمان و داستان بلند، تعداد زیادی مقاله هم در مجلات و نشریات عربی و کردی منتشر کرده است. مشهورترین اثر ابراهیم احمد «ژانی گهل» نام دارد. ژانی گهل به زبان کردی نوشته شده و با عنوان «درد ملت» ترجمه شده است. درد ملت رمانی ساده با بیان بیتکلف و مستقیم حوادث و کنش شخصیتها است. به همین خاطر میتوان آن را ذیل مکتب رئالیسم قرار داد.
او در این کتاب، تلاشش را کرده است که درد واقعی مردم کُرد را به جهان نشان بدهد. ابراهیم در این کتاب از وضعيت اسفناک مناطق کردنشین، روایتهایی تکاندهنده ارائه میکند که بهسادگی نمیتوان از کنار آنها گذشت. این نوع بیان در واقع، سبک نویسندگی ابراهیم احمد است. رئالیسم ویژۀ او در اصل رئالیسم درد است.
معرفی کتاب درد ملت یا ژانی گهل
«ژانی گهل» (۱۹۹۲) بهعنوان یکی از اولین رمانهای کردی در ادبیات معاصر شناخته شده است. تعدادی از پژوهشگران حتی پا را از این هم فراتر گذاشتهاند و این رمان را آغازی بر رماننویسی در زیان کُردی میدانند. رمان «ژانی گهل» که در ایران با نام «درد ملت» ترجمه و چاپ شده است، داستان یک انسان معمولی را روایت میکند. آدمی صاف و ساده که جدا از هرگونه عقیدهی سیاسی و فعالیت سیاسی است، اما تقدیر و تصادف پای او را به فعالیت سیاسی و در نهایت، به زندان باز میکند.
او در زندان آنقدر شکنجه میشود و بیرحمی مداوم مأموران رژیم حاکم بر عراق را میبیند که بهصورت غیرارادی به فعالیتهای سیاسی روی میآورد. او متوجه میشود که خانهاش ویران شده، نزدیکانش در بمباران کشته شدهاند، سالهای زیادی از عمرش در زندان تلف شده است و دیگر کسوکاری ندارد. اما ماجرا تمام نشده است. او امید را در ناامیدی پیدا میکند و تلاش میکند به نهضتی بپیوندد که تغییری در شرایط به وجود میآورد.
«درد ملت» ساختار پیچیدهای ندارد و از قالبها و گرههای داستانی سادهای برخوردار است ولی با همۀ اینها اثری خوشخوان و روان است که توانسته تصویری واقعگرایانه از فقر و گرسنگی، بیعدالتی و تلاش برای غلبهبر اینها ارائه کند.
«ژانی گهل» عبارتی کردی است. «ژان» به معنای «درد زایمان» است و «گهل» هم به معنی «اجتماع و مردم». معنای عبارت این است که جامعه را شاید بتوان به زنی باردار تشبیه کرد که فریاد و سختیهای حین زایمان، زمینهی شادی او را در آینده فراهم میکند. براساس رمان درد ملت، فیلمی تهیه و منتشر شده است. سال ۱۳۸۵ جمیل رستمی فیلمی اجتماعی و سیاسی را با اقتباس از این رمان ساخت. فیلم ژانی گهل بهصورت محدود در سینما بهمن سنندج اکران شد و همچنین توانست در جشن خانهی سینما، جایزهی بهترین موسیقی را هم به دست بیاورد.