اونلیاسکای — هشت دقیقۀ اولِ مستند «مناظر مصنوعی»، محصول سال ۲۰۰۶، تصویری پیوسته از سالن یک کارخانۀ چینی را نشان میدهد که پر است از ردیفهایی ظاهراً بیپایان از دستگاههایی که در مجتمعی بهاندازۀ یک شهر و با ۱۷ هزار کارگر مستقر شدهاند. این منطقۀ صنعتی بار دیگر در فیلم «شهر کارخانه» (۲۰۱۲) به تصویر کشیده شد و شاهدی بود بر این مدعا که فرهنگهای آسیایی به تجارت انسانیت با پیشرفت راغبتر از غربیها هستند. تقریباً در همان زمان، غرب اخباری از «شهر فاکسکان» دریافت میکرد، مجتمعی به مساحت ۶/۳ کیلومتر مربع که تعداد کارگرانِ بههمفشردهاش در اوج کار به ۴۵۰ هزار نفر میرسد و معروف است به شرایط کاریِ بد و تعبیۀ حفاظهای توری برای جلوگیری از خودکشی. کارگرانی که در همان شهر زندگی میکردند آنجا به تولید محصولات اپل، آمازون و دِل مشغول بودند، محصولاتی که ما آنسوی دنیا با مسرت مصرفشان میکنیم، حتی با علم به هزینۀ انسانی آنها.
آیا واقعاً از این ابرپروژههای غیرانسانی فاصلۀ زیادی گرفتهایم؟
جدیدترین پروژۀ مهندسی اجتماعی در عربستان سعودی شهری خطی موسوم به «لاین» است که اگر طبق برنامه پیش برود تأسیسات عظیم بعدیای خواهد بود که تجلی نوآوری میشود، ولی پرسشهایی جدی نیز درمورد هزینۀ انسانیاش به همراه دارد. بدیهی است که طراحی چنین شهری به طول ۱۷۰ کیلومتر، با دو ردیف آسمانخراش که مجموعهای گسترده از امکاناتی مثل حملونقل پرسرعت و تسهیلات رفاهی لوکس را در بر میگیرد، پیشرفتهای فناورانۀ زیادی با کاربردهایی در جاهای دیگر به بار خواهد آورد.
اما این نوع مناظر شهریِ بیانتها، مثل چیزی که در داستان کوتاه «شهر تراکم» اثر جِی. جی. بالارد میبینیم، پیشینهای دراز از ناکامی و شکست دارد که اگر بخواهد به …
