کتاب روان شناسی رشد (نظریه ها، پژوهش ها و آزمون ها)

کتاب «روان شناسی رشد (نظریه ها، پژوهش ها و آزمون ها)» نوشتهٔ مهناز علی اکبری دهکردی با استفاده از نظریه‌ها، پژوهش‌های خارجی و داخلی و آزمون‌ها تلاش کرده است که علم روان‌شناسی رشد را نه تنها به‌طور نظری، بلکه به شکل کاربردی به دانشجویان علاقه‌مند به این شاخه از علم روان‌شناسی معرفی نماید. این کتاب در انتشارات دانشگاه پیام نور چاپ شده است.

درباره کتاب روان شناسی رشد (نظریه ها، پژوهش ها و آزمون ها)

روان‌شناسی رشد از جمله شاخه‌های مهم علم روان‌شناسی است که در این راستا متخصصان روان‌شناسی تحولی، نه تنها نظریه‌های متعدد و بسیطی ارائه کرده‌اند، بلکه فرایند رشد در فراخنای زندگی را با استفاده از انواع روش‌های علمی و پژوهشی کاویده اند.

محتوای این کتاب به سه بخش اساسی تقسیم شده است که بخش اول شامل نظریه‌های ارائه شده در روان‌شناسی است. در این بخش یک فصل تحت‌عنوان رویکرد اسلامی به روان‌شناسی رشد وجود دارد. در بخش دوم در مورد دوره‌های رشد در جنببه‌های مختلف بحث شده است. در بخش سوم تلاش شده است که چند مؤلفه رشدی تبیین شوند و در همین راستا، چند آزمون علمی که در ایران استاندارد شده‌اند، جهت سنجش این جنبه‌های رشدی معرفی شوند.

کتاب روان شناسی رشد (نظریه ها، پژوهش ها و آزمون ها) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب با توجه به محتوای آن می‌تواند یک منبع علمی نظری و کاربردی برای کلیه علاقه‌مندان به روان‌شناسی رشد باشد. همچنین، به‌عنوان کتاب فرادرسی برای دانشجویان مقطع کارشناسی رشته روان‌شناسی و منبع درسی در درس روان‌شناسی رشد کارشناسی ارشد پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب روان شناسی رشد (نظریه ها، پژوهش ها و آزمون ها)

نظریه‌های یادگیری را می‌توان به دو دسته کلی نظریه‌های محرک- پاسخ و نظریه‌های محرک- موجود زنده- پاسخ، تقسیم کرد. نظریه محرک- پاسخ به آن گروه از رفتارگرایان تعلق دارد که تنها به محرک‌های مشاهده‌پذیر و پاسخ آنها توجه دارند و به آنچه هنگام اجرای این کارها در درون فرد یا موجود زنده اتفاق می‌افتد، بی‌توجه‌اند. این صاحب‌نظران که رفتارگرایانی مانند واتسون و اسکینر در زمره آنان قرار دارند، مطالعات خود را به تأثیرات محیط بر موجود زنده محدود کرده و برای موجود زنده نقشی تأثیرپذیر در برابر محیط قائل‌اند. نظریه محرک- موجود زنده- پاسخ به رفتارگرایان جدیدی مانند سیرز و بندورا تعلق دارد. در این نظریه به‌کارهایی که هنگام ارائه محرک و بروز پاسخ توسط موجود زنده رخ می‌دهد، توجه می‌شود (سیف، کدیور، کرمی نوری و لطف‌آبادی، ۱۳۸۸).

رفتارگرایی آمریکا در اوایل قرن بیستم با مطالعات جان واتسون روان‌شناس (۱۹۵۸-۱۸۷۸) آغاز شد (برک، ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۹۲). بنابراین، در این فصل تلاش شده است که در ابتدا با رفتارگرایی سنتی واتسون آشنا شده و در راستای آشنایی با این دیدگاه، نظریه پاولف و شرطی‌سازی کلاسیک وی نیز ارائه شود. در ادامه نظریه اسکینر و شرطی‌سازی عامل وی به‌عنوان یکی دیگر از نظریه‌های محرک- پاسخی یادگیری و همچنین، نظریه‌های بندروا و سیرز جهت آشنایی بیشتر با نظریه‌های محرک- موجود زنده- پاسخ مطرح شده و در پایان فصل نیز نکات مثبت و منفی نظریه‌های یادگیری در تبیین رشد ارزیابی شده است.

۲ـ۱. رفتارگرایی سنتی

همان‌گونه که اشاره شد واتسون بنیانگذار رفتارگرایی سنتی است. وی از بررسی‌های یادگیری حیوان که توسط ایوان پاولف، فیزیولوژیست مشهور روسی صورت گرفته بود، الهام گرفت (برک، ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۹۲). بنابراین، ضروری است که در مورد چگونگی کار پاولف و شرطی‌سازی کلاسیک وی توضیحاتی ارائه شود.

۲ـ۱ـ۱. ایوان پاولف

ـ پاولف و شرطی‌سازی کلاسیک: فیزیولوژیست روسی، ایوان پاولف

(۱۹۳۶-۱۸۴۹) نخستین پیوند محرک و پاسخ را کشف کرد. او که بر روی ترشح بزاق در سگها تحقیق می‌کرد، متوجه شد که سگ نه تنها با مشاهده غذا، بلکه با صدای نزدیک شدن متصدی غذا نیز بزاقش ترشح می‌کند. سگ در واقع صدای نزدیک شدن متصدی را با غذا ارتباط داده بود. سپس پاولف دست به انجام آزمایشاتی زد تا ببیند چه روی داده است. او مترونوم صداداری را به سگ نشان داد و بلافاصله بعد از آن مقدار کمی پودر گوشت در دهان سگ پاشید تا بزاق او ترشح شود. سرانجام بعد از چندبار تکرار، دریافت که صدای مترونوم به تنهایی باعث ترشح بزاق سگ می‌شود. سگ رفته‌رفته صدای مترونوم را با عرضه بعدی غذا ارتباط داده بود. بهترین نتایج هنگامی به‌دست آمد که صدای مترونوم نیم ثانیه قبل از عرضه پودر غذا شنیده می‌شد. این نوع یادگیری از طریق ارتباط دادن، شرطی‌سازی کلاسیک نامیده می‌شود. در شکل ۲-۱ دستگاه به‌کار برده شده توسط پاولف، نشان داده شده است.