کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی

کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی نوشته‌ی صادق الهام اثری پژوهشی در حوزه فقه معاملات بانکی است که توسط انتشارات دانشگاه امام صادق منتشر شده است. این کتاب به بررسی دقیق و موشکافانه دو قرارداد مهم در نظام بانکداری بدون ربا، یعنی مضاربه و جعاله، می‌پردازد و تلاش دارد با رویکردی فقهی، چالش‌ها و مسائل شرعی مرتبط با این عقود را تحلیل کند. نویسنده با تکیه‌بر منابع فقهی شیعه و اهل سنت، ضمن مرور مبانی نظری و تاریخی این قراردادها، به نقد و بررسی کاربرد آن‌ها در نظام بانکی معاصر ایران می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای طراحی شده که هم برای پژوهشگران فقه اقتصادی و هم برای علاقه‌مندان به مباحث بانکداری اسلامی قابل استفاده باشد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی

کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی نوشته‌ی صادق الهام اثری تخصصی در حوزه فقه معاملات و بانکداری اسلامی است. این کتاب با تمرکز بر دو عقد مضاربه و جعاله، به بررسی مبانی، تعاریف، اقسام و چالش‌های فقهی این قراردادها در نظام بانکی بدون ربا می‌پردازد. نویسنده ابتدا با مروری بر فلسفه وجودی دانشگاه امام صادق و اهمیت تربیت نیروی انسانی متعهد در عرصه اقتصاد اسلامی، ضرورت تحقیق در زمینه بانکداری بدون ربا را تبیین کرده است. سپس با اشاره به حرمت ربا و تلاش برای جایگزینی عقود شرعی به‌جای قراردادهای ربوی، به بررسی دقیق ساختار و اشکالات اجرایی و فقهی مضاربه و جعاله در بانک‌ها می‌پردازد. کتاب با رویکردی تحلیلی، ضمن مرور دیدگاه‌های مختلف فقها و اقتصاددانان، به نقد راهکارهای موجود و بررسی نقاط ضعف و قوت آن‌ها می‌پردازد. ساختار کتاب شامل تعریف عقد، اقسام عقود، قواعد مبنایی مانند اصاله الصحه و اصاله اللزوم، و تحلیل فقهی قراردادهای بانکی است. همچنین، نویسنده با مقایسه دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت، تلاش کرده است تصویری جامع از وضعیت فعلی و چالش‌های پیش‌روی بانکداری اسلامی ارائه دهد. این اثر برای دانشجویان، پژوهشگران و فعالان حوزه فقه اقتصادی و بانکداری اسلامی منبعی قابل توجه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی

کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی اثری غیرداستانی است و در این بخش به پیام‌ها و ایده‌های اصلی آن پرداخته می‌شود. در این کتاب، صادق الهام با رویکردی فقهی و تحلیلی، به بررسی دو قرارداد مهم در نظام بانکداری بدون ربا یعنی مضاربه و جعاله می‌پردازد. نویسنده ابتدا با تبیین اهمیت حذف ربا از نظام اقتصادی و تأثیرات منفی آن بر جامعه، به ضرورت جایگزینی عقود شرعی در بانکداری اشاره کرده است. سپس، با مرور تاریخچه و مبانی نظری این دو عقد، به تعریف دقیق مضاربه و جعاله، اقسام آن‌ها و تفاوت‌هایشان در فقه و حقوق می‌پردازد. در بخش‌های اصلی کتاب، چالش‌های فقهی و اجرایی این قراردادها در نظام بانکی ایران بررسی شده است. از جمله مسائل مطرح‌شده می‌توان به نقش بانک در عقد مضاربه (مالک یا وکیل بودن)، اشکالات مربوط به ضمان امین، مالکیت اشخاص حقوقی، جریمه تأخیر، و تفاوت‌های ماهوی جعاله بانکی با جعاله فقهی اشاره کرد. نویسنده با استناد به آیات قرآن، روایات و آرای فقها، به نقد دیدگاه‌های مختلف درباره صحت یا بطلان برخی شروط و نحوه اجرای این عقود در بانک‌ها می‌پردازد. همچنین، قواعد فقهی مانند اصاله الصحه و اصاله اللزوم و نقش آن‌ها در صحت و لزوم قراردادهای بانکی به تفصیل بررسی شده است. نویسنده تأکید کرده است که وظیفه فقیه، بیان چارچوب‌ها و ضوابط کلی فقهی است و تطبیق راهکارهای اجرایی بر عهده اقتصاددانان قرار دارد. در نهایت، کتاب با جمع‌بندی دیدگاه‌های مختلف و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده، تلاش می‌کند خلأ مطالعات مستقل و دقیق در زمینه چالش‌های فقهی قراردادهای بانکی را پر کند.

چرا باید کتاب نگاهی فقهی به قراردادهای مضاربه و جعاله بانکی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تخصصی و تحلیلی، به یکی از مهم‌ترین مسائل نظام بانکی ایران یعنی جایگزینی عقود شرعی به‌جای قراردادهای ربوی می‌پردازد. ویژگی شاخص آن، بررسی موشکافانه و بی‌طرفانه چالش‌های فقهی و اجرایی دو عقد مضاربه و جعاله در بانکداری بدون ربا است. خواننده با مطالعه این اثر، با مبانی نظری، اختلاف‌نظرهای فقهی، و مشکلات عملی اجرای این قراردادها در نظام بانکی آشنا می‌شود و می‌تواند تصویری روشن از نقاط قوت و ضعف این عقود در عمل به‌دست آورد. همچنین، کتاب با مقایسه دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت و مرور پژوهش‌های پیشین، زمینه‌ای برای پژوهش‌های بیشتر و نقدهای علمی فراهم می‌کند. برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از فقه معاملات بانکی و چالش‌های بانکداری اسلامی هستند، این کتاب منبعی ارزشمند و کاربردی به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان فقه و حقوق، فعالان حوزه بانکداری اسلامی، کارشناسان اقتصادی، و افرادی که دغدغه اصلاح نظام بانکی و حذف ربا را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال تحلیل دقیق چالش‌های فقهی قراردادهای بانکی و آشنایی با مبانی نظری و عملی بانکداری بدون ربا هستند، این اثر مناسب است.