کتاب مصاحبه کیفی

کتاب مصاحبه کیفی با نام اصلی Qualitative Interviewing: The Art of Hearing Data نوشته هربرت جی. رابین و ایرنه اس. رابین با ترجمه عبدالله گیویان که توسط انتشارات رسانیوم منتشر شده، اثری تخصصی در حوزه‌ی روش‌های پژوهش کیفی است. این کتاب به بررسی مبانی، فلسفه و تکنیک‌های مصاحبه‌ی کیفی پرداخته و برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی و انسانی منبعی راهگشا به شمار می‌آید. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مصاحبه کیفی

کتاب مصاحبه‌ی کیفی (هنر شنیدن داده‌ها) به‌عنوان یکی از منابع معتبر در زمینه‌ی روش‌های پژوهش کیفی، به‌ویژه مصاحبه‌ی عمیق، شناخته می‌شود. نویسندگان، هربرت جی. رابین و ایرنه اس. رابین باتکیه‌بر سال‌ها تجربه‌ی میدانی و پژوهشی، تلاش کرده‌اند تا فرایند مصاحبه‌ی کیفی را از مرحله‌ی ایده‌پردازی تا تحلیل و ارائه‌ی نتایج به زبانی دقیق و ساختارمند توضیح دهند. این اثر در ویراست سوم خود، علاوه‌بر بازنگری و به‌روزرسانی مثال‌ها و مباحث، به کاربردهای جدید مصاحبه‌ی تعاملی در پژوهش‌های چندروشی و موقعیت‌های خاص مانند مصاحبه‌های بینافرهنگی، گروهی و تلفنی نیز پرداخته است. 

کتاب با رویکردی تطبیقی، تفاوت‌های فلسفی و عملی میان پارادایم‌های کمی و کیفی را بررسی می‌کند و جایگاه مصاحبه‌ی تعاملی را در میان سایر روش‌های گردآوری داده‌ها روشن می‌سازد. هربرت جی. رابین و ایرنه اس. رابین همچنین بر اهمیت اخلاق پژوهش، نقش پژوهشگر و تعامل انسانی در فرایند مصاحبه تأکید دارند. این اثر نه‌تنها به تکنیک‌ها و مهارت‌های عملی می‌پردازد، بلکه خواننده را با مبانی نظری و فلسفی پژوهش کیفی نیز آشنا می‌کند و به دغدغه‌های پژوهشگران درباره‌ی اعتبار، غنا و توازن داده‌ها پاسخ می‌دهد.

خلاصه کتاب مصاحبه کیفی

کتاب مصاحبه‌ی کیفی با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چرا و چگونه باید به مصاحبه‌ی کیفی به‌عنوان ابزاری برای فهم عمیق‌تر واقعیت‌های اجتماعی نگریست. نویسندگان، مصاحبه‌ی عمیق را نه صرفاً یک تکنیک، بلکه فرایندی انسانی و تعاملی می‌دانند که در آن پژوهشگر و مصاحبه‌شونده هر دو نقش فعالی دارند. کتاب با مقایسه‌ی رویکردهای کمی و کیفی، نشان می‌دهد که مصاحبه‌ی کیفی چگونه می‌تواند به کشف لایه‌های پنهان تجربه‌های انسانی و تفسیرهای متنوع از واقعیت کمک کند. در ادامه، مراحل مختلف پژوهش کیفی از انتخاب موضوع، طراحی پرسش‌ها، برقراری ارتباط با مصاحبه‌شوندگان، مدیریت عواطف و هیجانات، تا تحلیل داده‌ها و ارائه‌ی نتایج به‌تفصیل شرح داده می‌شود.

نویسندگان بر اهمیت انعطاف‌پذیری در مصاحبه، توجه به اخلاق پژوهش و نقش فعال مصاحبه‌شونده تأکید دارند؛ همچنین انواع پرسش‌ها (اصلی، مشوق و پیرو) و نحوه‌ی تنظیم و تطبیق آن‌ها با موقعیت‌های مختلف بررسی می‌شود. کتاب با مثال‌های متنوع از پژوهش‌های واقعی، چالش‌ها و راهکارهای عملی در مصاحبه‌های عمیق را به تصویر می‌کشد و به پژوهشگر کمک می‌کند تا با رویکردی انتقادی و باز، به تحلیل داده‌ها و ساخت نظریه بپردازد.

چرا باید کتاب مصاحبه کیفی را خواند؟

کتاب مصاحبه‌ی کیفی با تمرکز بر مصاحبه‌ی تعاملی، به پژوهشگران نشان می‌دهد چگونه می‌توان از طریق گفت‌وگوهای عمیق، به فهمی چندلایه و دقیق از تجربه‌های انسانی دست یافت. اثر حاضر علاوه‌بر آموزش مهارت‌های عملی، به مبانی فلسفی و اخلاقی پژوهش کیفی نیز می‌پردازد و خواننده را با چالش‌های واقعی میدان پژوهش آشنا می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب به پژوهشگران کمک می‌کند تا در طراحی، اجرا و تحلیل مصاحبه‌های کیفی، رویکردی منعطف و انتقادی داشته باشند و بتوانند داده‌هایی غنی و معنادار گردآوری کنند.

خواندن کتاب مصاحبه کیفی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، علوم انسانی، ارتباطات، مطالعات فرهنگی و رشته‌هایی که به پژوهش کیفی و مصاحبه‌ی عمیق نیاز دارند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی فهم عمیق‌تر تجربه‌های انسانی، تحلیل داده‌های غیرعددی و طراحی پژوهش‌های مبتنی بر گفت‌وگو را دارند، منبعی کاربردی به شمار می‌آید.

بخشی از کتاب مصاحبه کیفی

«گردآوری اطلاعات فرایندی بسیار پیچیده‌تر از عملی مکانیکی است که ممکن است در نگاه نخست به نظر برسد. چه بسا به صید ماهی بروید اما موج شکار کنید! پس پیشاپیش باید به این اندیشیده باشید که چه دامی را برای صید چه شکاری برگزینید. گاهی اطلاعاتی از عرصه پژوهش وجود دارد که با مشاهده تنها می‌توان به اندکی از آن دست پیدا کرد. پس لازم است به شیوه‌ای مشارکتی برای صید آن‌ها قراول بروید و گاهی نیازمند آن خواهید بود که با تدبیر گفت‌وگو عمق و فراگیری ضروری را تدارک کنید. نمی‌توان ابزار گردآوری اطلاعات را بی‌محابا و تنها به‌دلیل ترجیحات دل‌بخواه برگزید. به یاد داشته باشیم برای گردآوری اطلاعات پا به عرصه‌ای می‌گذاریم که با مرزهای نمادین از عرصه‌های مجاور جدا شده است. گزینش شیوه و ابزارهای لازم برای گردآوری اطلاعات در گرو اذعان به پیچیدگی عملیات گردآوری اطلاعات است و مصاحبه کیفی، به شرط سنجیدگی گزینش آن، یکی از کارآمدترین ابزارها برای رسیدن به اطلاعات غنی و تمهید توصیفی پرمایه است. اصلی‌ترین آموزه مصاحبه کیفی این است: فروتنانه نزد مردم رفتن و کوشش برای فهم اینکه ایشان چگونه دنیای خود را می‌بینند و آن را تفسیر و فهم می‌کنند.»