کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم (بازشناسی گذشته، بازسازی دانش‌بنیان آینده) نوشتهٔ الهام اندرودی، محمدرضا متینی و علیرضا عینی‌فر و ویراستهٔ پدرام شهبازی‌ بختیاری توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. کتاب حاضر اثری پژوهشی در حوزهٔ معماری، مرمت و فناوری‌های نوین میراث فرهنگی است که به بررسی تاریخ، ساختار و بازسازی سه‌بعدی ارگ بم با رویکرد دانش‌بنیان و بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال می‌پردازد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم به یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی ایران، یعنی «ارگ بم»، می‌پردازد و تلاش می‌کند با رویکردی تحلیلی و چندرشته‌ای، گذشتهٔ این بنای ارزشمند را بازخوانی کند و راهکارهایی برای بازسازی و حفاظت دانش‌بنیان آن ارائه دهد. اثر حاضر در سه بخش تدوین شده است: بخش نخست به بازشناسی تاریخی و کالبدی ارگ بم پیش و پس از زلزلهٔ ۱۳۸۲ اختصاص دارد و با تکیه بر منابع تاریخی، باستان‌شناسی و شواهد معماری، سیر تحول این مجموعه را بررسی می‌کند. بخش دوم به معرفی و تحلیل تجارب جهانی در بازآفرینی مجازی میراث فرهنگی و فناوری‌های مرتبط با بازسازی سه‌بعدی می‌پردازد و نمونه‌هایی از پروژه‌های مشابه در جهان را مرور می‌کند. در بخش سوم، نتایج بازآفرینی مجازی ارگ بم به‌صورت تصویری و تحلیلی ارائه می‌شود و مخاطب با فرآیند مدل‌سازی، چالش‌ها و دستاوردهای این پروژه آشنا می‌شود. 

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم در سال ۱۴۰۴ منتشر شده و حاصل همکاری پژوهشگران ایرانی و بین‌المللی است که در پروژه‌های مشترک ایران، ژاپن و فرانسه مشارکت داشته‌اند. این اثر علاوه بر پرداختن به تاریخ و معماری ارگ بم، به اهمیت مستندسازی دیجیتال و نقش فناوری‌های نوین در حفاظت از میراث فرهنگی می‌پردازد و می‌تواند الگویی برای پروژه‌های مشابه در ایران و جهان باشد.

خلاصه کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم با تمرکز بر ارگ بم، ابتدا به بازشناسی ساختار شهری و تاریخی این مجموعه می‌پردازد و سیر تحولات آن را از دوران پیش از اسلام تا دورهٔ معاصر دنبال می‌کند. نویسندگان با بهره‌گیری از منابع تاریخی، یافته‌های باستان‌شناسی و شواهد معماری، لایه‌های مختلف ساخت‌وساز و نقش ارگ بم در تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه را تحلیل می‌کنند. پس از زلزلهٔ ۱۳۸۲ و تخریب گستردهٔ ارگ، کتاب به بررسی اقدامات ملی و بین‌المللی برای مدیریت بحران، مرمت و بازسازی این بنای تاریخی می‌پردازد و چالش‌های پیش‌روی بازسازی اصیل و پایدار را مطرح می‌کند. 

در ادامه، رویکرد بازآفرینی مجازی و بازسازی سه‌بعدی ارگ بم با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، فتوگرامتری، واقعیت مجازی و مدل‌سازی سه‌بعدی شرح داده می‌شود. نویسندگان ضمن معرفی نمونه‌های جهانی از بازسازی دیجیتال بناهای تاریخی، فرآیند جمع‌آوری داده‌ها، مدل‌سازی، ارزیابی و اعتبارسنجی نتایج را به‌تفصیل توضیح می‌دهند. در نهایت، کتاب به ارائهٔ نتایج بازآفرینی مجازی ارگ بم، چالش‌های فنی و علمی، و اهمیت مستندسازی دیجیتال برای حفاظت از میراث فرهنگی می‌پردازد و بر نقش دانش‌بنیان و مشارکت بین‌رشته‌ای در موفقیت این پروژه تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم را خواند؟

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم برای کسانی که به میراث فرهنگی، معماری تاریخی و فناوری‌های نوین علاقه دارند، فرصتی فراهم می‌کند تا با یکی از مهم‌ترین پروژه‌های بازسازی و مستندسازی دیجیتال در ایران آشنا شوند. اثر حاضر با ترکیب دانش تاریخی، معماری و فناوری اطلاعات، تصویری جامع از روند بازآفرینی مجازی ارگ بم ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد چگونه می‌توان از ابزارهای دیجیتال برای حفاظت و بازسازی آثار تاریخی بهره برد. همچنین، کتاب به بررسی چالش‌ها و دستاوردهای پروژه‌های بین‌المللی در این حوزه می‌پردازد و می‌تواند الهام‌بخش پژوهشگران و فعالان حوزهٔ میراث فرهنگی باشد.

خواندن کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم برای پژوهشگران و دانشجویان معماری، مرمت، باستان‌شناسی، شهرسازی و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و فناوری‌های دیجیتال مناسب است. همچنین برای مدیران پروژه‌های حفاظت و بازسازی آثار تاریخی، فعالان حوزهٔ مستندسازی دیجیتال و کسانی که دغدغهٔ حفظ و انتقال دانش تاریخی دارند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

فهرست کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم

بخش اول: بازشناسی ارگ بم

بازشناسی ساختار شهر و منطقه‌بندی پیش و پس از اسلام، بررسی کهندژ و شارستان، کارکرد آیینی ارگ، تحولات تاریخی از دوران تیموری تا قاجار، بازخوانی تاریخ ارگ بم بر اساس منابع تاریخی و باستان‌شناسی، تحلیل ساختار کالبدی و اجزای ارگ، بررسی آسیب‌ها و مرمت پس از زلزلهٔ ۱۳۸۲، و جمع‌بندی روند تاریخی از جمله مطالب این بخش است.

بخش دوم: بازآفرینی مجازی و بازسازی سه‌بعدی مبتنی بر رایانه 

این بخش دربردارندهٔ معرفی تهدیدهای میراث فرهنگی، راهبردهای بازآفرینی مجازی، تحلیل تجارب جهانی در بازسازی دیجیتال بناهای تاریخی (مانند مرکز تاریخی برلین، بودای بامیان، میراث سوریه و عراق)، فرآیند جمع‌آوری داده‌های ناهمگن، مدل‌سازی سه‌بعدی، ارزیابی و اصلاحات، و اعتبارسنجی نتایج بازآفرینی مجازی است.

بخش سوم: تجسم‌بخشی نتایج بازآفرینی مجازی

ارائهٔ تصاویر و مدل‌های سه‌بعدی از بناهای بازسازی‌شده، نمایش روند حرکت در ارگ بم مجازی، و بررسی کاربردهای واقعیت مجازی و افزوده در معرفی و حفاظت میراث فرهنگی در این بخش آورده شده است.

بخشی از کتاب بازآفرینی مجازی ارگ بم

«هدف نجات‌بخشی ارگ بم در دنیای مجازی، بازآفرینی تاریخ و رویدادهای ارگ به‌همراه بازخوانی کالبدی آن است. بازآفرینی سه‌بعدی با رویکرد دانش‌بنیان، ضمن کمک به مستندسازی دقیق ارگ با تصاویر ثابت و متحرک تولیدشده امکان شناخت و خوانش بهتر را برای متخصصان و عموم مردم فراهم می‌کند. برای این منظوره پژوهش «بازآفرینی مجازی ارگ بم» برای مستندسازی دانش‌بنیان به کمک سامانه‌های بازسازی سه‌بعدی رایانه‌ای، برنامه‌ریزی و پی‌گیری شد. فرآیند انجام این پژوهش با گام‌های مهم زیر همراه بوده است: _بازآفرینی سه‌بعدی در گام نخست نیازمند شناخت دقیق تاریخ اثر افراد یا سازمان‌های تأثیرگذار در تاریخ اثر و لایه‌های مختلف ساخت‌وساز است. بدین دلیل، تاریخ ارگ بم با کمک منابع تاریخی، شواهد باستان‌شناسی و بقایای معماری مطالعه شد. در کنار مصیبت تلفات انسانی و کالبدی زمین‌لرزه، داده‌های جدیدی نیز برای پژوهشگران آشکار شد. لایه‌های متعدد خشتی ساخته‌شده در دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی، با وقوع زلزله و جابه‌جایی از زیر آوار آشکار شد و به‌دست باستان‌شناسان برای مطالعه در دسترس قرار گرفت. همچنین تاریخ بم در دوره‌های مهم زندگی این قلعه، یعنی دورهٔ ساسانی، سامانی، سلجوقی، تیموری و قاجار با ارجاع به منابع تاریخی دست اول بررسی شد. در گام دوم با کمک تصاویر و نقشه‌های موجود پیش و پس از زلزله و برداشت میدانی، اندام‌های شهری، مجموعه‌های عمومی، محله‌ها و خانه‌های ارگ بازشناسی شد و آن لایه‌های تاریخی‌ای که در شاکلهٔ پیش از زلزله نمود ظاهری داشتند، شناسایی شد. زلزلهٔ بم علاوه‌بر فاجعهٔ انسانی، شهری، و میراثی، کم‌توجهی به وضعف مستندسازی بناها و محوطه‌های تاریخی را بیش‌ازپیش آشکار کرد. بسیاری از فضاهای ارگ بدون نقشهٔ دقیق و تصاویر مناسب، نیازمند مطالعه و مستندسازی بودند. گام سوم، شامل مطالعهٔ دقیق بقایای بناها و رفتار آنها در برابر زلزله بود. در ارگ بم، طاق‌های گوناگون ایرانی و بومی خشتی، رفتار متفاوتی در برابر زلزله داشتند.»