کتاب فریب بزرگ

کتاب الکترونیکی «فریب بزرگ (علم اقتصاد یا اقتصادِ علم‌نما)» نوشتهٔ مسعود درخشان و با ترجمهٔ عاطفه تکلیف، اثری پژوهشی و انتقادی در حوزهٔ اقتصاد است که نشر دانشگاه امام صادق آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی ریشه‌ها و ماهیت علم اقتصاد متعارف می‌پردازد و با رویکردی تاریخی و تحلیلی، ادعای علمی بودن اقتصاد رایج را به چالش می‌کشد. نویسنده با نقد رویکرد ریاضی و انتزاعی در اقتصاد، آن را «اقتصاد علم‌نما» می‌نامد و بر ناسازگاری آن با ارزش‌های اخلاقی و عدالت اجتماعی تأکید دارد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فریب بزرگ

«فریب بزرگ» اثری در حوزهٔ ناداستان و نقد علمی است که به تحلیل انتقادی علم اقتصاد معاصر می‌پردازد. مسعود درخشان، اقتصاددان ایرانی، در این کتاب با نگاهی تاریخی و فلسفی، روند شکل‌گیری اقتصاد مدرن را از قرن هجدهم تا امروز بررسی کرده است. ساختار کتاب بر پایهٔ مقالات پژوهشی و تحلیل‌های نظری استوار است و نویسنده با استناد به آثار اقتصاددانان برجستهٔ غربی و شرقی، به ویژه برندگان جایزهٔ نوبل اقتصاد، به نقد بنیادهای نظری و روش‌شناسی اقتصاد متعارف می‌پردازد. کتاب به‌صورت تحلیلی و پژوهشی تدوین شده و علاوه‌بر متن اصلی، شامل پاورقی‌ها، پیوست‌ها و توضیحات تکمیلی مترجم است که فهم بهتر مباحث را برای خواننده تسهیل می‌کند. درخشان در این اثر، اقتصاد متعارف را به‌عنوان دانشی که از ارزش‌های اخلاقی و عدالت اجتماعی فاصله گرفته و تحت تأثیر رویکرد ریاضی و انتزاعی قرار دارد، معرفی کرده است. «فریب بزرگ» نه‌تنها به نقد نظریه‌های اقتصادی رایج می‌پردازد، بلکه نسبت آن‌ها با سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، فرهنگ و جامعه را نیز بررسی می‌کند. این کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به اقتصاد اسلامی و نقد علم اقتصاد غربی، منبعی قابل توجه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب فریب بزرگ

کتاب «فریب بزرگ» با رویکردی انتقادی، به بررسی منشأ و ماهیت علم اقتصاد جدید می‌پردازد و ادعا می‌کند آنچه امروزه به‌عنوان علم اقتصاد شناخته می‌شود، در واقع «اقتصاد علم‌نما» است؛ دانشی که به‌جای تبیین واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی، بیشتر به ریاضی‌نمایی مفاهیم و روابط اقتصادی بسنده کرده است. نویسنده با تحلیل تاریخی، نشان می‌دهد که اقتصاددانان کلاسیک و بنیان‌گذاران رویکرد ریاضی به اقتصاد، با هدف جداکردن اقتصاد از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، این علم را به شاخه‌ای انتزاعی و مکانیکی بدل کردند. درخشان تأکید دارد که رویکرد ریاضی به اقتصاد، ظرفیت این علم را برای پاسخ‌گویی به مسائل واقعی و پیچیدهٔ جوامع انسانی محدود ساخته و آن را از عدالت و ارزش‌های انسانی دور کرده است. او با بررسی انتقادی آثار اقتصاددانان برجسته و روند شکل‌گیری مکاتب مختلف اقتصادی، به این نتیجه می‌رسد که اقتصاد متعارف، نه‌تنها در تبیین پیامدهای فرهنگی و اجتماعی سیاست‌گذاری‌های اقتصادی ناتوان است، بلکه در عمل، به ابزاری برای تثبیت نظام سرمایه‌داری بدل شده است. کتاب همچنین به نقد تلاش‌های صورت‌گرفته برای اسلامی‌سازی اقتصاد می‌پردازد و معتقد است که بسیاری از این تلاش‌ها، صرفاً به رنگ‌آمیزی مفاهیم سرمایه‌داری با واژگان اسلامی محدود مانده‌اند. نویسنده بر این باور است که برای دستیابی به اقتصاد اسلامی واقعی، باید نقدی بنیادین بر روش‌شناسی و مبانی نظری اقتصاد متعارف صورت گیرد و ارزش‌های الهی و عدالت اجتماعی در مرکز تحلیل‌های اقتصادی قرار گیرد.

چرا باید کتاب فریب بزرگ را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی نقادانه و پژوهشی، به یکی از مهم‌ترین مباحث علوم انسانی یعنی ماهیت و کارکرد علم اقتصاد می‌پردازد. «فریب بزرگ» با بررسی تاریخی و فلسفی اقتصاد مدرن، خواننده را با ریشه‌های شکل‌گیری اقتصاد متعارف و چالش‌های آن آشنا می‌کند. اثر حاضر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر نسبت میان علم، ارزش‌های اخلاقی و سیاست‌گذاری اقتصادی هستند، فرصتی برای بازاندیشی در مبانی نظری اقتصاد فراهم می‌آورد. همچنین، نقدهای مطرح‌شده در این کتاب می‌تواند الهام‌بخش پژوهشگران و دانشجویان علاقه‌مند به اقتصاد اسلامی و مطالعات انتقادی باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران اقتصاد، علاقه‌مندان به نقد علوم انسانی، فعالان حوزهٔ اقتصاد اسلامی و کسانی که دغدغهٔ عدالت اجتماعی و نقد نظام سرمایه‌داری را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که به دنبال شناخت ریشه‌های نظری و فلسفی علم اقتصاد و نسبت آن با ارزش‌های دینی و اخلاقی هستند، مفید است.

بخشی از کتاب فریب بزرگ

«آنچه امروزه به علم اقتصاد شناخته می‌شود ذاتاً قادر نیست اصول عدالت و ارزش‌های اخلاقی را مبنای دستگاه تحلیلی و الگوی سیاستگذاری‌های اقتصادی خود قرار دهد. علاوه بر این از تبیین پیامدهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی حاصل از سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی دولت و شرکت‌های بزرگ و مؤسسات پولی و مالی بخش‌های دولتی و خصوصی نیز عاجز است. از این‌رو اقتصاد متعارف را اقتصاد علم‌نما نامیده‌ایم که متأسفانه بر دانشکده‌های اقتصاد حاکم است.»